Lucas 7
1 Nang matapos na niya ang lahat ng kaniyang mga pananalita sa mga pakinig ng bayan, ay pumasok siya sa Capernaum.
Depois de Jesus terminar de dizer essas coisas ao povo, ele foi [com seus discípulos ]à [cidade de ]Cafarnaum.
2 At ang alipin ng isang senturion, na minamahal nito, ay may sakit at malapit nang mamatay.
Havia ali um oficial do exército romano que tinha um escravo de quem gostava muito. Este escravo estava tão doente que estava para morrer.
3 At nang marinig niya ang tungkol kay Jesus, ay pinaparoon niya sa kaniya ang matatanda sa mga Judio, na ipamanhik sa kaniya, na pumaroon at iligtas ang kaniyang alipin.
Quando o oficial ouviu de Jesus, ele [chamou ]alguns anciãos dos judeus. Ele pediu que eles fossem a Jesus e pedissem para ele vir curar o escravo dele.
4 At nang magsidating sila kay Jesus, ay ipinamanhik nilang mapilit sa kaniya, na sinasabi, Karapatdapat siya na gawin mo sa kaniya ito;
quando chegaram aonde Jesus estava, pediram honestamente que Jesus [voltasse com eles]. Eles disseram, “Este oficial merece que você faça isso [para ele],
5 Sapagka't iniibig niya ang ating bansa, at ipinagtayo niya tayo ng ating sinagoga.
porque ele ama nosso povo [judaico ]e [pagou o dinheiro para ]construir uma sinagoga para nós.
6 At si Jesus ay sumama sa kanila. At nang siya'y di na lubhang malayo sa bahay, ay nagsugo sa kaniya ang senturion ng mga kaibigan, na nagsisipagsabi sa kaniya, Panginoon, huwag ka nang maligalig, sapagka't di ako karapatdapat na ikaw ay pumasok sa silong ng aking bubungan:
Aí Jesus foi com eles. Quando eles estavam perto da casa [do oficial], o oficial [decidiu que Jesus não precisava ir à casa dele. Então ele ]chamou alguns amigos. Ele [disse para eles ]irem a Jesus e dizerem o seguinte a ele: “Senhor, não venha. [Desde que eu sou um não judeu], não sou digno de você entrar em minha casa.
7 Dahil dito'y hindi ko inakalang ako'y karapatdapat man lamang pumariyan sa iyo: datapuwa't sabihin mo ang salita, at gagaling ang aking alipin.
Por isso eu [também ]não me senti digno de vir a você. Porém, mande que meu servo [seja curado], e ele vai ser curado!
8 Sapagka't ako rin naman ay taong nasa ilalim ng kapamahalaan, may nasasakupan akong mga kawal: at sinasabi ko rito, Yumaon ka, at siya'y yumayaon; at sa isa, Halika, at siya'y lumalapit; at sa aking alipin, Gawin mo ito, at kaniyang ginagawa.
[Eu creio que isso vai acontecer], porque há pessoas que têm autoridade sobre mim [e obedeço a elas]. Também tenho soldados debaixo da minha [autoridade]. Quando digo a um deles, Vá! Ele vai. Quando digo a outro, Venha, ele vem. Quando digo a meu escravo, Faça isso! ele o faz. [E creio que o senhor fala com uma autoridade semelhante].”
9 At nang marinig ni Jesus ang mga bagay na ito, ay nagtaka siya sa kaniya, at lumingon at sinabi sa karamihang nagsisisunod sa kaniya, Sinasabi ko sa inyo, Hindi ako nakasumpong ng ganitong kalaking pananampalataya, hindi, kahit sa Israel man.
Quando [eles chegaram e ]disseram isso a Jesus, ele admirou-se do que [o oficial tinha dito]. Então ele virou-se e disse à multidão que estava andando com ele, “Digo a vocês, nunca vi ninguém que confie [em mim assim como este homem confia]. Ninguém em Israel, [onde eu ia esperar que as pessoas confiassem em mim], tem confiado em mim assim como ele!”
10 At pagbalik sa bahay ng mga sinugo, ay kanilang naratnang magaling na ang alipin.
Quando aqueles homens voltaram à casa do oficial, souberam que o escravo estava bem.
11 At nangyari pagkatapos ng kaunting panahon, na siya'y naparoon sa bayan na tinatawag na Nain; at kasama niya ang kaniyang mga alagad, at ang lubhang maraming tao.
Pouco depois disso Jesus foi a uma cidade chamada Naim. Seus discípulos e um grupo grande [de outras pessoas ]foram com ele.
12 At nang siya nga'y malapit na sa pintuan ng bayan, narito, inilalabas ang isang patay, bugtong na anak na lalake ng kaniyang ina, at siya'y bao: at kasama niya ang maraming tao na taga bayan.
Quando eles se aproximaram do portão da cidade, [algumas pessoas ]estavam saindo com o corpo de um jovem [em uma esteira ]que acabara de morrer. A mãe dele era viúva, e este era seu único filho. Muitas pessoas da cidade estavam acompanhando-os.
13 At pagkakita sa kaniya ng Panginoon, siya'y kinahabagan niya, at sinabi sa kaniya, Huwag kang tumangis.
Quando o Senhor a viu, tinha pena dela. Ele disse a ela, “Não chore!”
14 At siya'y lumapit at hinipo ang kabaong: at ang nangagdadala ay tumigil. At sinabi niya, Binata, sinasabi ko sa iyo, Magbangon ka.
Aí, [ignorando as regras judaicas que proibem que se aproxime de um morto], ele chegou perto e tocou na esteira [em que o homem estava deitado]. Os homens que a carregavam pararam. Ele disse, “Jovem, digo a você, levante-se!”
15 At naupo ang patay, at nagpasimulang magsalita. At siya'y ibinigay niya sa kaniyang ina.
O jovem sentou-se e começou a falar. Jesus o devolveu à sua mãe [para ele cuidar dela. ]
16 At sinidlan ng takot ang lahat: at niluluwalhati nila ang Dios, na sinasabi, Lumitaw sa gitna natin ang isang dakilang propeta: at, dinalaw ng Dios ang kaniyang bayan.
Então todos [ali ]ficaram com muito temor. Louvaram a Deus, dizendo, “Um grande profeta tem chegado entre nós!” Eles também disseram, “Deus já veio para ajudar o seu povo!”
17 At kumalat ang balitang ito tungkol sa kaniya sa buong Judea, at sa buong palibotlibot ng lupain.
[As pessoas ]falaram do que Jesus [tinha feito ]por todo o [distrito da ]Judeia e em outras áreas vizinhas.
18 At ibinalita kay Juan ng kaniyang mga alagad ang lahat ng mga bagay na ito.
Os discípulos de João [o batizador foram à prisão onde João estava e ]contou essas coisas a ele.
19 At sa pagpapalapit ni Juan sa kaniya ng dalawa sa kaniyang mga alagad, ay sinugo sila sa Panginoon, na nagpapasabi, Ikaw baga yaong paririto, o hihintayin namin ang iba?
Então [certo dia ]João chamou dois [dos seus discípulos ]e [lhes disse ]para ir ao Senhor e perguntar a ele se ele era [o Messias que Deus prometeu ]mandar, ou se deviam procurar outro.
20 At pagdating sa kaniya ng mga tao, ay kanilang sinabi, Pinaparito kami sa iyo ni Juan Bautista, na ipinasasabi, Ikaw baga yaong paririto, o hihintayin namin ang iba?
Quando esses dois homens chegaram a Jesus eles disseram, “João o batizador nos mandou para perguntar isto ao Senhor: O senhor é [o Messias que Deus prometeu ]mandar, ou nós (excl) devemos procurar outro?
21 Nang oras na yaon ay nagpagaling siya ng maraming may sakit at mga pagkasalot at masasamang espiritu; at kaniyang pinagkaloobang mangakakita ang maraming bulag.
Naquele mesmo tempo Jesus estava curando muitas pessoas de suas doenças e de [outros ]problemas, estava [expulsando ]muitos espíritos maus, e estava fazendo com que muitos cegos pudessem enxergar de novo.
22 At sumagot siya at sa kanila'y sinabi, Magsiparoon kayo, at sabihin ninyo kay Juan ang mga bagay na inyong nangakita at nangarinig; ang mga bulag ay nangakakakita, ang mga pilay ay nagsisilakad, ang mga ketongin ay nangalilinis, at ang mga bingi ay nangakaririnig, ang mga patay ay ibinabangon, sa mga dukha ay ipinangangaral ang mabubuting balita.
Então ele respondeu a esses dois homens, “Voltem a João e digam-lhe o que vocês me têm visto [fazer ]e o que [me ]têm ouvido [falar às pessoas. Estou fazendo com que ]os cegos veem[. Estou fazendo com que ]os coxos andem. [Estou ]curando leprosos. [Estou fazendo com que ]os surdos ouçam. [Estou ]fazendo com que os mortos vivam de novo, e [estou ]falando a boa mensagem de Deus aos pobres.
23 At mapalad ang sinomang hindi makasumpong ng anomang katitisuran sa akin.
[Então Deus ]se agrada de qualquer um que não deixe de crer em mim [porque faço as coisas de modo diferente do que ele pensava que o Messias fizesse].
24 At nang mangakaalis na ang mga sugo ni Juan, ay nagpasimula siyang magsalita tungkol kay Juan sa mga karamihan, Ano ang linabas ninyo upang mamasdan sa ilang? isang tambong inuuga ng hangin?
Quando os homens que João tinha mandado saíram, Jesus disse à multidão a respeito de João, “Quando vocês saíram para o deserto/sertão [para ver João], que fez com que vocês quisessem escutar a mensagem dele? [Ele deixava que outros o influenciassem para que ele sempre mudasse a natureza de sua mensagem, assim como ]o vento faz um caniço mexer-se para cá e para lá? [Não, ele não era assim].
25 Datapuwa't ano ang linabas ninyo upang makita? isang taong nararamtan ng mga damit na maseselang? Narito, ang nagsisipanamit ng maririlag, at nangabubuhay sa pagmamaselang ay nasa mga palasio ng mga hari.
Pois que tipo de homem vocês foram ver? Ele era um homem que usava roupas caras? Não[, não era! ]Os que usam roupas bonitas e vivem em luxo/elegância estão nos palácios [dos reis, não no deserto/sertão].
26 Datapuwa't ano ang linabas ninyo upang makita? isa bagang propeta? Oo, sinasabi ko sa inyo, at higit pa sa isang propeta.
Pois que [tipo de pessoa ]vocês foram ver? [Vocês foram ver João porque ele era ]profeta? Sim, mas vou dizer-lhes que [João era ]mais [importante ]do que um profeta [comum].
27 Ito yaong tungkol sa kaniya'y nasusulat, Narito, sinusugo ko ang aking sugo sa unahan ng iyong mukha, Na maghahanda ng iyong daan sa unahan mo.
João foi aquele de quem [um profeta ]escreveu [estas palavras na escritura que Deus disse ao Messias]: Escutem! Vou mandar o meu mensageiro diante de você. Ele vai preparar [as pessoas ]para a vinda/chegada de você.
28 Sinasabi ko sa inyo, Sa mga ipinanganak ng mga babae ay walang dakila kay sa kay Juan: gayon ma'y ang lalong maliit sa kaharian ng Dios ay lalong dakila kay sa kaniya.
Digo a vocês que de todos aqueles que já nasceram, ninguém é maior [à vista de Deus ]do que João. Mas [cada um ]que [se junta àqueles que receberam ]Deus como o chefe [de sua vida, mesmo que seja uma pessoa ]insignificante, é maior do que João.
29 At pagkarinig ng buong bayan, at ng mga maniningil ng buwis ay pinatotohanan ang Dios, na nagsipagbautismo ng bautismo ni Juan.
Quando ouviram [o que Jesus disse], (ou, [o que João pregou]), todas as pessoas, inclusive os que recolhiam impostos, [que todos desprezavam/odiavam], concordaram que o caminho de Deus era certo. Ao [deixar que João ]os batizasse, [concordaram/aceitaram que o que Deus requeria que as pessoas fizessem para ele salvá-las era certo].
30 Datapuwa't pinawalang halaga ng mga Fariseo at ng mga tagapagtanggol ng kautusan sa kanilang sarili ang payo ng Dios, at hindi napabautismo sa kaniya.
Mas os fariseus e os homens que ensinavam as leis [judaicas não deixaram que ]João os batizasse porque rejeitaram o que Deus queria que eles fizessem.
31 Sa ano ko itutulad ang mga tao ng lahing ito, at ano ang kanilang katulad?
Então Jesus disse, “Deixe-me ilustrar/será que vocês sabem como são [muitos de ]vocês que têm ouvido o que [João e eu ]temos ensinado. Deixe-me dizer a vocês como vocês são.
32 Tulad sila sa mga batang nangakaupo sa pamilihan, at nagsisigawan sa isa't isa; na sinasabi, Tinutugtugan namin kayo ng plauta, at hindi kayo nagsisayaw; nanambitan kami at hindi kayo nagsitangis.
Vocês são como crianças [jogando ]em uma área aberta. [Algumas delas ]estão chamando [para as outras], dizendo, Nós (excl) tocamos melodias alegres para vocês, mas vocês não dançaram. Então cantamos canções tristes de enterro para vocês, mas vocês não choraram!”
33 Sapagka't naparito si Juan Bautista na hindi kumakain ng tinapay at hindi umiinom ng alak at inyong sinasabi, Siya'y may isang demonio.
[O que quero dizer é isto]: [Ninguém que vem com uma mensagem de Deus pode agradar vocês]. Quando João o batizador [pregou para vocês], ele não comeu a comida [comum ]nem bebeu vinho, [assim como faz a maioria das pessoas]. Mas vocês [o rejeitaram ]dizendo, Um demônio está controlando-o!
34 Naparito ang Anak ng tao na kumakain at umiinom; at inyong sinasabi, Narito ang isang matakaw na tao, at isang magiinum ng alak, isang kaibigan ng mga maniningil ng buwis at ng mga makasalanan!
Então [em contraste com isso], eu, que vim do céu, como [a mesma comida ]e bebo [vinho assim como fazem os outros]. Mas vocês [me rejeitam ]dizendo, Olhem! Ele come demais e bebe [vinho ]demais, e é amigo daqueles que recolhem impostos e de [outros ]pecadores!
35 At ang karunungan ay pinatotohanan ng lahat ng kaniyang mga anak.
Mas aqueles que verdadeiramente são filhos [de Deus ]aceitam que [o que Deus faz ]é realmente sábio.
36 At ipinamanhik sa kaniya ng isa sa mga Fariseo na kumaing kasalo niya. At siya'y pumasok sa bahay ng Fariseo at naupo sa dulang.
Certo dia um dos fariseus [chamado Simão ]convidou Jesus para comer com ele. Então Jesus foi à casa do homem e sentou-se [para comer a comida].
37 At narito, ang isang babaing makasalanan na nasa bayan; at nang maalaman niyang siya'y nasa dulang ng pagkain sa bahay ng Fariseo ay nagdala siya ng isang sisidlang alabastro na puno ng unguento,
Tinha uma mulher naquela cidade [que muitos sabiam ter sido ]prostituta. Ela ouviu dizer que Jesus estava comendo na casa do fariseu. Aí ela levou para lá uma vasilha/jarra de pedra que continha óleo bem cheiroso.
38 At nakatayo sa likuran sa kaniyang mga paanan na tumatangis, ay pinasimulan niyang dinilig ng mga luha ang kaniyang mga paa, at ang mga ito'y kinukuskos ng buhok ng kaniyang ulo, at hinahagkan ang kaniyang mga paa, at pinapahiran ng unguento.
Ela ficou em pé atrás dos pés [de Jesus]. Enquanto chorava [porque estava triste por seus pecados], suas lágrimas caíram nos pés de Jesus. Então ela enxugou os pés dele com o seu cabelo, e beijou os pés dele, e ungiu-os com o óleo perfumado.
39 Nang makita nga ito ng Fariseo na sa kaniya'y naganyaya, ay nagsalita sa kaniyang sarili, na sinasabi, Ang taong ito, kung siya'y isang propeta ay nakikilala niya kung sino at kung ano ang babaing ito na sa kaniya'y humihipo, na siya'y makasalanan.
Quando o fariseu que tinha convidado [Jesus ]viu isso, ele pensou dentro de si, “[Já que os profetas sabem das vidas dos outros], se Jesus fosse profeta, ele teria sabido quem é esta mulher que está tocando nele e que tipo de pessoa ela é. Ele teria sabido que ela é prostituta.
40 At pagsagot ni Jesus ay sinabi sa kaniya, Simon, ako'y may isang bagay na sasabihin sa iyo. At sinabi niya, Guro, sabihin mo.
Jesus disse a ele, “Simão, tem algo que quero dizer a você. Simão respondeu, “Mestre, o que é?”
41 Isang may pautang ay may dalawang may utang sa kaniya: at ang isa'y may utang na limang daang denario, at ang isa'y limangpu.
Jesus respondeu, “Dois homens deviam dinheiro a um homem que [ganhava seu dinheiro ]emprestando[-o a outros]. Um deles devia a ele quinhentos moedas de prata, e ou outro lhe devia cinquenta moedas de prata.
42 Nang sila'y walang maibayad, ay kapuwa pinatawad niya. Alin nga sa kanila ang lalong iibig sa kaniya?
Eles não podiam devolver [o que deviam], e por isso o homem disse que eles não tinham que devolver nada. Portanto, qual destes dois homens vai amar mais a esse homem?”
43 Sumagot si Simon at sinabi, Inaakala ko na yaong pinatawad niya ng lalong malaki. At sinabi niya sa kaniya, Matuwid ang pagkahatol mo.
Simão respondeu, “Suponho que o homem que devia mais dinheiro a ele vai amá-lo mais.” Jesus lhe disse, “Está certo.”
44 At paglingon sa babae, ay sinabi niya kay Simon, Nakikita mo baga ang babaing ito? Pumasok ako sa iyong bahay, hindi mo ako binigyan ng tubig na ukol sa aking mga paa: datapuwa't dinilig niya ang aking mga ng kaniyang mga luha, at kinuskos ng kaniyang buhok.
Então ele voltou-se para a mulher e disse a Simão, “Pense em que/você vê [o que tem feito ]esta mulher! Quando entrei em sua casa, você [não seguiu o nosso costume de dar as boas vindas aos seus hóspedes ao ]dar-me água [para lavar ]os meus pés, mas esta mulher tem molhado meus pés com suas lágrimas e depois os tem enxugado com seu cabelo.
45 Hindi mo ako binigyan ng halik: datapuwa't siya, buhat nang ako'y pumasok ay hindi humihinto ng paghalik sa aking mga paa.
Você não [seguiu o nosso costume de saudar ]beijando-me, mas desde que entrei ela não tem deixado de beijar os meus pés!
46 Hindi mo pinahiran ng langis ang aking ulo: datapuwa't pinahiran niya ng unguento ang aking mga paa.
Você não [seguiu o nosso costume de dar as boas vindas aos seus hóspedes ]ungindo a minha cabeça com azeite, mas ela ungiu os meus pés com óleo perfumado.
47 Kaya nga sinasabi ko sa inyo, Ipinatatawad ang kaniyang maraming kasalanan; sapagka't siya ay umibig ng malaki: datapuwa't sa pinatatawad ng kaunti, ay kakaunti ang pagibig.
Por isso vou dizer a você que mesmo que ela tenha pecado muito, [eu ]já a perdoei. [Pelo que tem feito ela mostra que me ]ama muito. Mas uma pessoa que [eu ]já perdoei que [pecou ]só um pouco vai [me ]amar [só um pouco].”
48 At sinabi niya sa babae, Ipinatatawad ang iyong mga kasalanan.
Aí ele disse à mulher, “Já perdoei [você pelas ]coisas más que tem feito.”
49 At ang mga kasalo niyang nangakaupo sa dulang ng pagkain ay nagpasimulang nangagsabi sa kanilang sarili, Sino ito, na nagpapatawad pati ng mga kasalanan?
Então aqueles que estavam comendo com ele disseram entre si, [Este homem deve pensar que é Deus/Quem este homem pensa que é?], dizendo que pode perdoar [as pessoas pelos ]seus pecados!
50 At sinabi niya sa babae, Iniligtas ka ng iyong pananampalataya; yumaon kang payapa.
Mas Jesus disse à mulher, “Porque você confiou [em mim, Deus ]salvou você [da culpa dos seus pecados. ]Que [Deus ]dê a você paz interior enquanto você andar!”
