Lucas 12
1 Samantalang nangagkakatipon ang libolibong tao, na ano pa't nagkakayapakan silasila, ay nagpasimula siyang magsalita muna sa kaniyang mga alagad, Mangagingat kayo sa lebadura ng mga Fariseo, na ito'y pagpapaimbabaw nga.
MEANTIME myriads of people collecting, so that they trod on one another, he began to speak to his disciples, Take heed principally of the leaven of the Pharisees, which is hypocrisy.
2 Datapuwa't walang bagay na natatakpan, na hindi mahahayag: at natatago, na hindi malalaman.
For there is nothing concealed, that shall not be laid open; nor hid, which shall not be known.
3 Kaya nga, ang anomang sinabi ninyo sa kadiliman ay maririnig sa kaliwanagan, at ang sinalita ninyo sa bulong sa mga silid, ay ipagsisigawan sa mga bubungan.
Wherefore whatsoever things ye have spoken in darkness, they shall be reported in the light; and what ye have whispered into the ear in the closets, shall be proclaimed on the house-tops.
4 At sinasabi ko sa inyo mga kaibigan ko, Huwag kayong mangatakot sa mga pumapatay ng katawan, na pagkatapos niyan ay wala na silang magagawa.
But I say to you my friends, Be not afraid of those who may kill the body, but after that, have nothing farther which they can do.
5 Datapuwa't ipinagpapauna ko sa inyo kung sino ang inyong katatakutan: Katakutan ninyo yaong pagkatapos na pumatay, ay may kapangyarihang magbulid sa impierno; tunay, sinasabi ko sa inyo, Siya ninyong katakutan. (Geenna g1067)
But I will point out to you, whom ye should fear: Fear him, who, after he hath killed, hath power to cast into hell; yea, I say unto you, Fear him! (Geenna g1067)
6 Hindi baga ipinagbibili ang limang maya sa dalawang beles? at isa man sa kanila ay hindi nalilimutan sa paningin ng Dios.
Are not five sparrows sold for two farthings, yet not one of them is forgotten before God?
7 Datapuwa't maging ang mga buhok ng inyong ulo ay pawang bilang na lahat. Huwag kayong mangatakot: kayo'y lalong mahalaga kay sa maraming maya.
But even the hairs of your head are all numbered: fear not then, ye are of more value than many sparrows.
8 At sinasabi ko sa inyo, Ang bawa't kumikilala sa akin sa harap ng mga tao, ay kikilalanin naman siya ng Anak ng tao sa harap ng mga anghel ng Dios:
But I tell you, Every one who shall confess me before men, him will the Son of man also confess before the angels of God:
9 Datapuwa't ang magkaila sa akin sa harap ng mga tao, ay ikakaila sa harap ng mga anghel ng Dios.
but he that disowns me before men, shall be disowned before the angels of God.
10 Ang bawa't magsalita ng salitang laban sa Anak ng tao ay patatawarin: nguni't ang magsalita ng kapusungan laban sa Espiritu Santo ay hindi patatawarin.
And every one who shall utter a word against the Son of man, it shall be forgiven him; but for him who hath blasphemed against the Holy Ghost, there shall be no forgiveness.
11 At pagka kayo'y dadalhin sa harap ng mga sinagoga, at sa mga pinuno, at sa mga may kapamahalaan, ay huwag kayong mangabalisa kung paano o ano ang inyong isasagot, o kung ano ang inyong sasabihin:
And when they shall bring you before the synagogues, and magistrates, and the ruling powers, be under no anxiety how or what defence ye shall make, or what ye shall say:
12 Sapagka't ituturo sa inyo ng Espiritu Santo sa oras ding yaon ang inyong dapat sabihin.
for the Holy Ghost will teach you at that very hour what ye ought to say.
13 At sinabi sa kaniya ng isa sa karamihan, Guro, iutos mo sa aking kapatid na bahaginan ako ng mana.
Then spake one of the multitude to him, Master, order my brother to divide the inheritance with me.
14 Datapuwa't sinabi niya sa kaniya, Lalake, sino ang gumawa sa aking hukom o tagapamahagi sa inyo?
But he said to him, Man, who made me a judge and a divider among you?
15 At sinabi niya sa kanila, Mangagmasid kayo, at kayo'y mangagingat sa lahat ng kasakiman: sapagka't ang buhay ng tao ay hindi sa kasaganaan ng mga bagay na tinatangkilik niya.
Then said he to them, Beware, and be on your guard against covetousness; for a man’s life doth not depend on the abundance of his possessions.
16 At nagsaysay siya sa kanila ng isang talinghaga, na sinasabi, Ang lupa ng isang taong mayaman ay namumunga ng sagana:
And he spake a parable unto them, saying, The estate of a certain rich man bore plentifully:
17 At iniisip niya sa sarili na sinasabi, Ano ang gagawin ko, sapagka't wala akong mapaglalagyan ng aking mga inaning bunga?
and he thought within himself, saying, What shall I do? for I have not room where I may house my crops.
18 At sinabi niya, Ito ang gagawin ko: igigiba ko ang aking mga bangan, at gagawa ako ng lalong malalaki; at doon ko ilalagay ang lahat ng aking butil at aking mga pag-aari.
And he said, I will do this; I will take down my barns, and build them larger, and collect there all my crops, and my good things!
19 At sasabihin ko sa aking kaluluwa, Kaluluwa, marami ka nang pag-aaring nakakamalig para sa maraming taon; magpahingalay ka, kumain ka, uminom ka, matuwa ka.
And I will say to my soul, Soul, thou hast a multitude of good things in store for many years, be at ease, eat, drink, and be merry!
20 Datapuwa't sinabi sa kaniya ng Dios, Ikaw na haling, hihingin sa iyo sa gabing ito ang iyong kaluluwa; at ang mga bagay na inihanda mo, ay mapapa sa kanino kaya?
But God said to him, Thou fool! this night shall they demand thy life from thee; and the things which thou hast prepared, whose shall they be?
21 Gayon nga ang nagpapakayaman sa ganang kaniyang sarili, at hindi mayaman sa Dios.
Just such is every one who heapeth up treasure for self, and is not rich towards God.
22 At sinabi niya sa kaniyang mga alagad, Kaya nga sinasabi ko sa inyo, Huwag kayong mangabalisa sa inyong pamumuhay, kung ano ang inyong kakanin; kahit sa inyong katawan, kung ano ang inyong daramtin.
Then said he to his disciples, For this reason I tell you, Be under no anxiety about your life, what ye shall eat, nor for your body, how ye shall be clothed.
23 Sapagka't ang buhay ay higit kay sa pagkain, at ang katawan kay sa damit.
The life is more than food, and the body than raiment.
24 Wariin ninyo ang mga uwak, na hindi sila nangaghahasik, ni nagsisigapas man; na walang bangan ni kamalig man; at sila'y pinakakain ng Dios: gaano ang kahigtan ng kahalagahan ninyo kay sa mga ibon!
Consider the ravens, for they neither sow nor reap; they have neither storehouse nor barn; yet God feedeth them: how much are ye more excellent than the birds?
25 At sino sa inyo ang sa pagkabalisa ay makapagdaragdag ng isang siko sa sukat ng kaniyang buhay?
Which of you, with all his anxiety, can add one moment to his life?
26 Kung hindi nga ninyo magawa kahit ang lalong maliit, bakit nangababalisa kayo tungkol sa mga ibang bagay?
If therefore ye are unable to do the least thing, why are ye anxious about the others?
27 Wariin ninyo ang mga lirio, kung paano silang nagsisilaki: hindi nangagpapagal, o nangagsusulid man; gayon ma'y sinasabi ko sa inyo, Kahit si Salomon man, sa buong kaluwalhatian niya, ay hindi nakapaggayak na gaya ng isa sa mga ito.
Observe the lillies how they grow up, they toil not, nor spin; but I tell you, that Solomon in all his glory, was not arrayed like one of these.
28 Nguni't kung pinararamtan ng Dios ng ganito ang damo sa parang, na ngayon ay buhay, at sa kinabukasan ay iginagatong sa kalan; gaano pa kaya kayo na di niya pararamtan, Oh kayong mga kakaunti ang pananampalataya?
If God then so clothe the grass in the field, which to-day is, and to-morrow is thrown into the furnace; how much more you, O ye of little faith?
29 At huwag ninyong pagsikapan kung ano ang inyong kakanin, at kung ano ang inyong iinumin, o huwag man kayo'y mapagalinlangang pagiisip.
So then be not ye inquisitive what ye shall eat, or what ye shall drink, nor be agitated with restless anxiety.
30 Sapagka't ang lahat ng mga bagay na ito ay siyang pinaghahanap ng mga bansa sa sanglibutan: datapuwa't talastas ng inyong Ama na inyong kinakailangan ang mga bagay na ito.
For after all these things are the nations of the world seeking; and your Father knoweth that ye have need of these things.
31 Gayon ma'y hanapin ninyo ang kaniyang kaharian, at idaragdag sa inyo ang mga bagay na ito.
But seek ye the kingdom of God, and all these things shall be given you over.
32 Huwag kayong mangatakot, munting kawan; sapagka't nakalulugod na mainam sa inyong Ama ang sa inyo'y ibigay ang kaharian.
Fear not, little flock! for your Father takes delight in giving you the kingdom.
33 Ipagbili ninyo ang inyong mga tinatangkilik, at kayo'y mangaglimos; magsigawa kayo sa ganang inyo ng mga supot na hindi nangaluluma, isang kayamanan sa langit na hindi nagkukulang, na doo'y hindi lumalapit ang magnanakaw, o naninira man ang tanga.
Sell all your possessions, and give in charity; make yourselves purses that wax not old, a treasure never failing in the heavens, where no thief approaches, nor doth the moth destroy.
34 Sapagka't kung saan naroroon ang inyong kayamanan, ay doroon naman ang inyong puso.
For where your treasure is, there will your heart be also.
35 Bigkisan ninyo ang inyong mga baywang, at paningasan ang inyong mga ilawan;
Let your loins be firmly girded round, and your lamps burning:
36 At magsitulad kayo sa mga taong nangaghihintay sa kanilang panginoon kung siya'y bumalik na galing sa kasalan; upang kung siya'y dumating at tumuktok, pagdaka'y mabuksan nila siya.
and ye like men, expecting their master, when he shall return from the marriage; that when he comes and knocks, they may instantly open the door for him.
37 Mapapalad yaong mga alipin na kung dumating ang panginoon ay maratnang nangagpupuyat: katotohanang sinasabi ko sa inyo na siya'y magbibigkis sa sarili, at sila'y pauupuin sa dulang, at lalapit at sila'y paglilingkuran niya.
Blessed are those servants, whom the Master, when he cometh, shall find watchful: verily I say unto you, that he will gird up himself, and make them sit down at table, and come and wait upon them.
38 At kung siya'y dumating sa ikalawang pagpupuyat, o sa ikatlo, at masumpungan sila sa gayon, ay mapapalad ang mga aliping yaon.
And if he come in the second watch, or in the third watch, and find them so watchful, blessed are those servants.
39 Datapuwa't talastasin ninyo ito na kung nalalaman lamang ng puno ng sangbahayan kung anong oras darating ang magnanakaw, siya'y magpupuyat, at hindi pababayaang sirain ang kaniyang bahay.
Now this be assured of, that if the master of the family had known at what hour the thief would come, he would have watched, and would not have suffered his house to be broken through.
40 Kayo rin naman ay mangagsihanda: sapagka't sa oras na hindi ninyo iniisip, ang Anak ng tao ay darating.
Therefore be ye also ready, for at an hour that ye think not of, the Son of man cometh.
41 At sinabi ni Pedro, Panginoon, sinasabi mo baga ang talinghagang ito sa amin, o sa lahat naman?
Then said Peter unto him, Lord, speakest thou this parable to us, or also for all?
42 At sinabi ng Panginoon, Sino nga baga ang katiwalang tapat at matalino, na pagkakatiwalaan ng kaniyang panginoon ng kaniyang sangbahayan, upang sila'y bigyan ng kanilang bahagi na pagkain sa kapanahunan?
And the Lord said, Who indeed is a faithful steward, and prudent, whom the lord will place over his household, to give them their proportion of provision at the proper season?
43 Mapalad ang aliping yaon, na kung dumating ang kaniyang panginoon ay maratnang gayon ang ginagawa niya.
Blessed is that servant, whom his lord, when he cometh, shall find so employed.
44 Katotohanang sinasabi ko sa inyo, na sa kaniya'y ipagkakatiwala ang lahat niyang pag-aari.
Verily I say unto you, that he will place him over all his property.
45 Datapuwa't kung sabihin ng aliping yaon sa kaniyang puso, Maluluwatan ang pagdating ng aking panginoon; at magpasimulang bugbugin ang mga aliping lalake at ang mga aliping babae, at kumain at uminom, at maglasing;
But if that servant say in his heart, My master will be a long while ere he comes; and shall begin to beat the men and maid-servants, and to eat and to drink, and to get drunk;
46 Ang panginoon ng aliping yaon ay darating sa araw na di niya hinihintay, at sa oras na hindi niya nalalaman, at siya'y babaakin, at isasama ang kaniyang bahagi sa mga di tapat.
the master of that servant will come in a day when he doth not expect him, and at an hour which he knoweth not, and shall cut him asunder, and give him his portion with the unfaithful.
47 At yaong aliping nakaaalam ng kalooban ng kaniyang panginoon, at hindi naghanda, at hindi gumawa ng alinsunod sa kaniyang kalooban ay papaluin ng marami;
And that servant, who knew his master’s will, and made no preparation for him, nor did according to his pleasure, shall be beaten with many stripes.
48 Datapuwa't ang hindi nakaaalam, at gumawa ng mga bagay na karapatdapat sa mga palo, ay papaluin ng kaunti. At sa sinomang binigyan ng marami ay marami ang hihingin sa kaniya: at sa sinomang pinagkatiwalaan ng marami ay lalo nang marami ang hihingin sa kaniya.
But he that knew it not, yet did things worthy of stripes, shall be beaten with few. For of every one to whom much is given, much shall be required from him: and to whom men commit much, they will of him demand abundantly more.
49 Ako'y naparito upang maglagay ng apoy sa lupa; at ano pa ang iibigin ko, kung magningas na?
I am come to cast fire on the earth, and what is my wish? that it may be now kindled.
50 Datapuwa't ako'y may isang bautismo upang ibautismo sa akin; at gaano ang aking kagipitan hanggang sa ito'y maganap?
But I have a baptism to be baptised with; and how am I distressed in spirit till it is finished!
51 Inaakala baga ninyo na ako'y naparito upang magbigay ng kapayapaan sa lupa? Sinasabi ko sa inyo, Hindi, kundi bagkus pagkakabahabahagi:
Think ye that I came to bring peace upon earth? No, I tell you; but rather division:
52 Sapagka't mula ngayon ay magkakabahabahagi ang lima sa isang bahay, tatlo laban sa dalawa, at dalawa laban sa tatlo.
for henceforth five shall be in one house, divided, three against two, and two against three.
53 Sila'y mangagkakabahabahagi, ang ama'y laban sa anak na lalake, at ang anak na lalake ay laban sa ama; ang ina'y laban sa anak na babae, at ang anak na babae ay laban sa kaniyang ina; ang biyanang babae ay laban sa kaniyang manugang na babae, at ang manugang na babae ay laban sa kaniyang biyanang babae.
The father shall take part against the son, and the son against the father; the mother against the daughter, and the daughter against the mother; the step-mother against her daughter-in-law, and the son’s wife against her mother-in-law.
54 At sinabi rin naman niya sa mga karamihan, Pagka nakikita ninyong bumangon sa kalunuran ang isang alapaap, ay agad ninyong sinasabi, Uulan; at gayon ang nangyayari.
Then said he to the multitudes, When ye see a cloud rising from the west, ye say immediately, There cometh a shower; and it is so.
55 At kung humihihip ang hanging timugan, ay sinasabi ninyo, Iinit na maigi; at ito'y nangyayari.
And when the south wind gently blows, ye say, It will be sultry hot; and so it is.
56 Kayong mga mapagpaimbabaw! marunong kayong mangagpaaninaw ng anyo ng lupa at ng langit; datapuwa't bakit di ninyo nalalamang ipaaninaw ang panahong ito?
Ye hypocrites! ye know how to discern by experience from the appearance of the earth and of the sky; but how is it that ye do not discern this particular time?
57 At bakit naman hindi ninyo hatulan sa inyong sarili kung alin ang matuwid?
And why even of yourselves do ye not decide what is just?
58 Sapagka't samantalang pumaparoon ka sa hukom na kasama mo ang iyong kaalit, ay sikapin mo sa daan na makaligtas ka sa kaniya; baka sakaling kaladkarin ka niya sa hukom, at ibigay ka ng hukom sa punong kawal at ipasok ka ng punong kawal sa bilangguan.
For as thou art going with thy prosecutor to the magistrate, on the way endeavour to make up the matter with him; lest he drag thee before the judge, and the judge deliver thee to the officer, and the officer cast thee into prison.
59 Sinasabi ko sa iyo, Hindi ka lalabas doon sa anomang paraan, hanggang sa mabayaran mo ang katapustapusang lepta.
I tell thee, thou mayest in no wise come out from thence, until thou hast paid the very last mite.
