< Genesis 4 >
1 At nakilala ng lalake si Eva na kaniyang asawa; at siya'y naglihi at ipinanganak si Cain, at sinabi, Nagkaanak ako ng lalake sa tulong ng Panginoon.
Adam (had sex/slept) with his wife Eve, and she became pregnant and gave birth to a son whom she named Cain, [which sounds like the word that means ‘produce’], because, she said, “By Yahweh’s help I have produced a son.” Some time later she gave birth to another son, and she named him Abel.
2 At sa muli ay ipinanganak ang kaniyang kapatid na si Abel. At si Abel ay tagapagalaga ng mga tupa; datapuwa't si Cain ay mangbubukid ng lupa.
[After those boys grew up], Abel (tended/took care of) sheep and goats, and Cain became a farmer.
3 At nangyari nang lumalakad ang panahon ay nagdala si Cain ng isang handog na mga bunga ng lupa sa Panginoon.
One day Cain harvested some of the crops he had grown and brought them to Yahweh as a gift for him,
4 At nagdala rin naman si Abel ng mga panganay ng kaniyang kawan at ng mga taba ng mga yaon. At nilingap ng Panginoon si Abel at ang kaniyang handog:
and Abel took from his flock some of the first lambs that had been born [and killed them] and, as a gift, gave to Yahweh the fatty parts, [which were the best parts]. Yahweh was pleased with Abel and his offering,
5 Datapuwa't hindi nilingap si Cain at ang kaniyang handog. At naginit na mainam si Cain, at namanglaw ang kaniyang mukha.
but he was not pleased with Cain and his offering. So Cain became very angry, and his face looked dejected.
6 At sinabi ng Panginoon kay Cain, Bakit ka naginit? at bakit namanglaw ang iyong mukha?
Yahweh said to Cain, “(You should not be angry!/Why are you angry?) [RHQ] (You should not scowl like that!/Why do you scowl like that?) [RHQ]
7 Kung ikaw ay gumawa ng mabuti, di ba ikaw mamarapatin? at kung hindi ka gumawa ng mabuti, ay nahahandusay ang kasalanan sa pintuan: at sa iyo'y pahihinuhod ang kaniyang nasa, at ikaw ang papanginoonin niya.
If you had done what was right (OR, if you do what is right) [RHQ], I would accept your offering. But if you do not do what is right, [your desire to] sin [is ready to attack you like a wild animal that] [PRS] crouches outside the doorway, [ready to spring on its victim] [MET]. [Your desire to] sin wants to control you, but you must (control/not obey) it.”
8 At yao'y sinabi ni Cain sa kaniyang kapatid na kay Abel. At nangyari, nang sila'y nasa parang ay nagtindig si Cain laban kay Abel na kaniyang kapatid, at siya'y kaniyang pinatay.
But one day, Cain said to his younger brother Abel, “Let’s go for a walk in the fields.” [So they went together]. And when they were in the countryside, suddenly Cain attacked Abel and killed him.
9 At sinabi ng Panginoon kay Cain, Saan naroon si Abel na iyong kapatid? At sinabi niya, Aywan ko: ako ba'y tagapagbantay sa aking kapatid?
[Later, even though] Yahweh [knew what Cain had done], he said to Cain, “[Do you know] where Abel, your younger brother, is?” Cain replied, “No, I do not know. (My job is not to guard my younger brother!/Am I supposed to take care of my younger brother?)” [RHQ]
10 At sinabi niya, Anong iyong ginawa? ang tinig ng dugo ng iyong kapatid ay dumadaing sa akin mula sa lupa.
Yahweh said, “You have done a terrible thing [RHQ]! So now [it is as though] your younger brother’s voice is crying to me from the ground, demanding that his death must be avenged.
11 At ngayo'y sinumpa ka sa lupa na siyang nagbuka ng bibig na tumanggap sa iyong kamay ng dugo ng iyong kapatid;
You have killed your younger brother, and the ground has soaked up his blood. So now I will expel you from this land and curse your efforts to produce crops.
12 Pagbubukid mo ng lupa, ay di na ibibigay mula ngayon sa iyo ang kaniyang lakas; ikaw ay magiging palaboy at hampas-lupa sa lupa.
You will till the ground to plant crops, but the ground will produce very few [HYP] crops. And you will continually wander around the earth, and not have any place to live permanently.”
13 At sinabi ni Cain sa Panginoon, Ang aking kaparusahan ay higit kaysa mababata ko.
Cain replied, “You are punishing me more then I can endure.
14 Narito, ako'y iyong itinataboy ngayon mula sa ibabaw ng lupa, at sa iyong harapan ay magtatago ako; at ako'y magiging palaboy at hampaslupa; at mangyayari, na sinomang makasumpong sa akin ay papatayin ako.
You are about to expel me from the ground [that I have been cultivating], and I will no longer be able to come (into your presence/and talk with you). Furthermore, I will be continually wandering around the earth with no place to live permanently, and anyone who sees me will kill me.”
15 At sinabi sa kaniya ng Panginoon, Dahil dito'y sinomang pumatay kay Cain ay makapitong gagantihan. At nilagyan ng Panginoon ng isang tanda si Cain, baka siya'y sugatan ng sinomang makakasumpong sa kaniya.
But Yahweh said to him, “No, that will not happen. I will put a mark on you to warn anyone who sees you that [I will punish him severely if] he kills you. I will punish that person seven times as severely as I am punishing you.” Then Yahweh put a mark on Cain’s forehead.
16 At umalis si Cain sa harapan ng Panginoon at tumahan sa lupain ng Nod, sa silanganan ng Eden.
So Cain left Yahweh and went to live in the land called Nod, [which means ‘wandering’], which was east of Eden.
17 At nakilala ni Cain ang kaniyang asawa, at siya'y naglihi at ipinanganak si Enoc: at siya'y nagtayo ng isang bayan at tinawag ang bayan ayon sa pangalan ng kaniyang anak, Enoc.
Some time later, Cain (had sex/slept) with his wife, and she [became pregnant and] gave birth to a son, whom she named Enoch. Then Cain started to build a city, and he named the city ‘Enoch’, the same name that his son had.
18 At naging anak ni Enoc si Irad; at naging anak ni Irad si Mehujael; at naging anak ni Mehujael si Metusael; at naging anak ni Metusael si Lamec.
Enoch [grew up and married and] became the father of a son whom he named Irad. When Irad [grew up he] became the father of a son whom he named Mehujael. Mehujael [grew up and] became the father of a son whom he named Methuselah. Methuselah [grew up and] became the father of Lamech.
19 At si Lamec ay nagasawa ng dalawa; ang pangalan ng isa'y Ada, at ang pangalan ng ikalawa ay Zilla.
When Lamech [grew up he] married two women. The name of one was Adah and the other was Zillah.
20 At naging anak ni Ada si Jabal: na siyang naging magulang ng nangagsisitahan sa mga tolda at may mga hayop.
Adah gave birth to [a son she named] Jabal.
21 At ang pangalan ng kaniyang kapatid ay Jubal: na siyang naging magulang ng lahat na tumutugtog ng alpa at ng flauta.
Later, Jabal was the first person who lived in tents because he traveled from place to place to take care of livestock. His younger brother’s name was Jubal. He was the first person who made/played a (lyre/stringed instrument) and a flute.
22 At tungkol kay Zilla, ay ipinanganak naman niya si Tubal-Cain na mamamanday ng lahat na kagamitang patalim na tanso at bakal: at ang kapatid na babae ni Tubal-Cain ay si Naama.
[Lamech’s other wife] Zillah gave birth to a son whom she named Tubal-Cain. Later Tubal-Cain became a (blacksmith/one who made tools from bronze and iron). Tubal-Cain had a younger sister whose name was Naamah.
23 At sinabi ni Lamec sa kaniyang mga asawa: Ada at Zilla pakinggan ninyo ang aking tinig: Kayong mga asawa ni Lamec ay makinig ng aking salaysay: Sapagka't pumatay ako ng isang tao, dahil sa ako'y sinugatan, At ng isang binata, dahil sa ako'y hinampas.
One day Lamech said to his two wives, “Adah and Zillah, listen carefully to what I am saying. A young man struck me and wounded me, so I killed him.
24 Kung makapitong gagantihan si Cain, tunay na si Lamec ay makapitong pung pito.
Yahweh said long ago that he would avenge and punish anyone who killed Cain seven times as much as he punished Cain [for killing his younger brother]. So if anyone [tries to] kill me, I will punish him 77 times as much [as Yahweh punished Cain].”
25 At nakilalang muli ni Adam ang kaniyang asawa; at nanganak ng isang lalake, at tinawag ang kaniyang pangalan na Set; sapagka't aniya'y binigyan ako ng Dios ng ibang anak na kahalili ni Abel; sapagka't siya'y pinatay ni Cain.
Adam continued to (have sex/sleep) with [EUP] his wife, and she [became pregnant and] gave birth to another son, whom she named Seth, [which sounds like the Hebrew word that means ‘given’], because, she said, “God has given me another child to take the place of Abel, since Cain killed him.”
26 At nagkaanak naman si Set ng isang lalake; at tinawag ang kaniyang pangalan na Enos. Noon ay pinasimulan ng mga tao ang pagtawag sa pangalan ng Panginoon.
When Seth grew up, he became the father of a son whom he named Enosh. About that time people began to worship Yahweh [again].