< Mga Gawa 19 >
1 At nangyari, na, samantalang si Apolos ay nasa Corinto, pagkatahak ni Pablo ng mga lupaing matataas ay napasa Efeso, at nakasumpong ng ilang mga alagad:
It came about that while Apollos was at Corinth, Paul passed through the upper country and came to the city of Ephesus, and found certain disciples there.
2 At sa kanila'y sinabi niya, Tinanggap baga ninyo ang Espiritu Santo nang kayo'y magsisampalataya? At sinabi nila sa kaniya, Hindi, hindi man lamang namin narinig na may ibinigay na Espiritu Santo.
Paul said to them, “Did you receive the Holy Spirit when you believed?” They said to him, “No, we did not even hear about the Holy Spirit.”
3 At sinabi niya, Kung gayo'y sa ano kayo binautismuhan? At sinabi nila, Sa bautismo ni Juan.
Paul said, “Into what then were you baptized?” They said, “Into John's baptism.”
4 At sinabi ni Pablo, Nagbabautismo si Juan ng bautismo ng pagsisisi, na sinasabi sa bayan na sila'y magsisampalataya sa darating sa hulihan niya, sa makatuwid baga'y kay Jesus.
So Paul replied, “John baptized with the baptism of repentance. He told the people that they should believe in the one who would come after him, that is, in Jesus.”
5 At nang kanilang marinig ito, ay nangapabautismo sila sa pangalan ng Panginoong Jesus.
When the people heard this, they were baptized in the name of the Lord Jesus.
6 At nang maipatong na ni Pablo sa kanila ang kaniyang mga kamay, ay bumaba sa kanila ang Espiritu Santo; at sila'y nagsipagsalita ng mga wika, at nagsipanghula.
Then when Paul had laid his hands on them, the Holy Spirit came on them and they spoke in other languages and prophesied.
7 At silang lahat ay may labingdalawang lalake.
In all they were about twelve men.
8 At siya'y pumasok sa sinagoga, at nagsalitang may katapangan sa loob ng tatlong buwan, na nangangatuwiran at nanghihikayat tungkol sa mga bagay na nauukol sa kaharian ng Dios.
Paul went into the synagogue and spoke boldly for three months, reasoning and persuading them about the kingdom of God.
9 Datapuwa't nang magsipagmatigas ang ilan at ayaw magsipaniwala, na pinagsasalitaan ng masama ang Daan sa harapan ng karamihan, ay umalis siya sa kanila, at inihiwalay ang mga alagad, na nangangatuwiran araw-araw sa paaralan ni Tiranno.
But when some Jews were hardened and disobedient, they began to speak evil of the Way before the crowd. So Paul left them and took the disciples from him, reasoning with them every day in the lecture hall of Tyrannus.
10 At ito'y tumagal sa loob ng dalawang taon; ano pa't ang lahat ng mga nagsisitahan sa Asia ay nangakarinig ng salita ng Panginoon, ang mga Judio at gayon din ang mga Griego.
This continued for two years, so that all who lived in Asia heard the word of the Lord, both Jews and Greeks.
11 At gumawa ang Dios ng mga tanging himala sa pamamagitan ng mga kamay ni Pablo:
God was doing mighty deeds by the hands of Paul,
12 Ano pa't ang mga panyo o mga tapi na mapadaiti sa kaniyang katawan ay dinadala sa mga may-sakit, at nawawala sa kanila ang mga sakit, at nangagsisilabas ang masasamang espiritu.
so that even handkerchiefs and aprons that had touched him were taken to the sick and their illnesses left them and the evil spirits came out of them.
13 Datapuwa't ilan sa mga Judiong pagalagala na nagsisipagpalayas ng masasamang espiritu, ay nagsipangahas na sambitlain ang pangalan ng Panginoong Jesus sa mga may masasamang espiritu, na nagsisipagsabi, Ipinamamanhik ko sa inyo sa pamamagitan ni Jesus na siyang ipinangangaral ni Pablo.
But there were Jewish exorcists traveling through the area. They called on the name of the Lord Jesus so they could have power over evil spirits when they said, “By the Jesus whom Paul proclaims, I command you to come out.”
14 At may pitong anak na lalake ang isang Esceva na Judio, isang pangulong saserdote, na nagsisigawa nito.
The Jewish high priest, whose name was Sceva, had seven sons who were doing this.
15 At sumagot ang masamang espiritu at sa kanila'y sinabi, Nakikilala ko si Jesus, at nakikilala ko si Pablo; datapuwa't sino-sino kayo?
An evil spirit answered them, “Jesus I know, and Paul I know; but who are you?”
16 At ang taong kinaroroonan ng masamang espiritu ay lumukso sa kanila, at sila'y kaniyang natalo, at nadaig sila, ano pa't nagsitakas sila sa bahay na yaon na mga hubo't hubad at mga sugatan.
The evil spirit in the man leaped on the exorcists and overpowered them and beat them up. Then they fled out of that house naked and wounded.
17 At nahayag ito sa lahat, sa mga Judio at gayon din sa mga Griego, na nangananahanan sa Efeso; at sinidlan silang lahat ng takot, at pinadakila ang pangalan ng Panginoong Jesus.
This became known to all, both Jews and Greeks, who lived at Ephesus. They became very afraid, and the name of the Lord Jesus was honored.
18 Marami rin naman sa mga nagsisampalataya na ang nagsidating, na ipinahahayag at isinasaysay ang kanilang mga gawain.
Also, many of the believers came and confessed and admitted the evil things they had done.
19 At hindi kakaunti sa mga nagsisigamit ng mga kabihasnang magica ay nagsipagtipon ng kanilang mga aklat, at pinagsusunog sa paningin ng lahat; at kanilang binilang ang halaga niyaon, at nasumpungang may limampung libong putol na pilak.
Many who practiced magical arts brought their books together and burned them in the sight of everyone. When they counted the value of them, it was fifty thousand pieces of silver.
20 Sa gayo'y lumagong totoo ang salita ng Panginoon at nanaig.
So the word of the Lord spread very widely in powerful ways.
21 Pagkatapos nga ng mga bagay na ito, ay ipinasiya ni Pablo sa espiritu, nang matahak na niya ang Macedonia at ang Acaya, na pumaroon sa Jerusalem, na sinasabi, Pagkapanggaling ko roon, ay kinakailangang makita ko naman ang Roma.
Now after Paul completed his ministry in Ephesus, he decided in the Spirit to pass through Macedonia and Achaia on his way to Jerusalem; he said, “After I have been there, I must also see Rome.”
22 At nang maisugo na niya sa Macedonia ang dalawa sa nagsisipaglingkod sa kaniya, na si Timoteo at si Erasto, siya rin ay natirang ilang panahon sa Asia.
Paul sent to Macedonia two of his helpers, Timothy and Erastus, who had helped him. But he himself stayed in Asia for a while.
23 At halos nang panahong yao'y may nangyaring hindi mumunting kaguluhan tungkol sa Daan.
At about that time there was no small disturbance in Ephesus concerning the Way.
24 Sapagka't may isang taong nagngangalang Demetrio, pandaypilak, na gumagawa ng maliliit na dambanang pilak ni Diana, ay nagbibigay ng hindi kakaunting hanap-buhay sa mga panday;
A certain silversmith named Demetrius, who made silver statues of Artemis, brought in much business for the craftsmen.
25 Na sila'y kaniyang tinipon pati ng mga manggagawa ng mga gayong gawa, at sinabi, Mga Ginoo, talastas ninyo na nagsisiyaman tayo sa hanap-buhay na ito.
So he gathered together the workmen of that occupation and said, “Sirs, you know that in this business we make much money.
26 At inyong nakikita at naririnig, na hindi lamang sa Efeso, kundi halos sa buong Asia, ay nakaakit ang Pablong ito at naghiwalay ng maraming mga tao, na sinasabing hindi raw mga dios, ang mga ginagawa ng mga kamay:
You see and hear that, not only at Ephesus, but almost throughout all Asia, this Paul has persuaded and turned away many people. He is saying that there are no gods that are made with hands.
27 At hindi lamang may panganib na mawalang kapurihan ang hanapbuhay nating ito; kundi naman ang templo ng dakilang diosa Diana ay mawawalan ng halaga, at hanggang sa malugso ang kadakilaan niya na sinasamba ng buong Asia at ng sanglibutan.
Not only is there danger that our trade will no longer be needed, but also that the temple of the great goddess Artemis may be considered worthless. Then she would even lose her greatness, she whom all Asia and the world worships.”
28 At nang marinig nila ito'y nangapuno sila ng galit, at nangagsigawan, na nagsipagsabi, Dakila ang Diana ng mga taga Efeso.
When they heard this, they were filled with anger and cried out, saying, “Great is Artemis of the Ephesians.”
29 At napuno ng kaguluhan ang bayan: at pinagkaisahan nilang lusubin ang dulaan, na sinunggaban si Gayo at si Aristarco, mga lalaking taga Macedonia, na kasama ni Pablo sa paglalakbay.
The whole city was filled with confusion, and the people rushed together into the theater. They had seized Paul's travel companions, Gaius and Aristarchus, who came from Macedonia.
30 At nang inakala ni Pablo na pasukin ang mga tao, ay hindi siya tinulutan ng mga alagad.
Paul wanted to enter in among the crowd of people, but the disciples prevented him.
31 At ang ilan din naman sa mga puno sa Asia, palibhasa'y kaniyang mga kaibigan, ay nangagpasugo sa kaniya at siya'y pinakiusapang huwag siyang pumaroon sa dulaan.
Also, some of the officials of the province of Asia who were his friends sent him a message strongly requesting him not to enter the theater.
32 At ang iba nga'y sumisigaw ng isang bagay, at ang iba'y iba naman: sapagka't ang pulong ay nasa kaguluhan; at hindi maalaman ng karamihan kung bakit sila'y nangagkatipon.
Some people were shouting one thing, and some another, for the crowd was in confusion. Most of them did not even know why they had come together.
33 At kanilang inilabas si Alejandro sa karamihan, na siya'y itinutulak ng mga Judio sa dakong harap. At inihudyat ang kamay ni Alejandro, at ibig sanang magsanggalang sa harapan ng bayan.
Some of the crowd informed Alexander, whom the Jews were pushing to the front, and so Alexander motioned with his hand, wanting to give an explanation to those who were assembled.
34 Datapuwa't nang matalastas nilang siya'y Judio, ay nangagkaisang lahat na mangagsigawan sa loob halos ng dalawang oras, Dakila ang Diana ng mga Efeso.
But when they became aware that he was a Jew, they all cried out for about two hours with one voice, saying, “Great is Artemis of the Ephesians.”
35 At nang mapatahimik na ng kalihim-bayan ang karamihan, ay kaniyang sinabi, Kayong mga lalaking taga Efeso, sino sa mga tao ang hindi nakakaalam na ang bayan ng mga Efeso ay tagapagingat ng templo ng dakilang Diana, at ng larawang nahulog mula kay Jupiter?
When the town clerk had quieted the crowd, he said, “You men of Ephesus, what man is there who does not know that the city of the Ephesians is temple keeper of the great Artemis and of the image which fell down from heaven?
36 Yamang hindi nga maikakaila ang mga bagay na ito, ay dapat kayong magsitahimik, at huwag magsigawa ng anomang bagay sa madalian.
Seeing then that these things are undeniable, you ought to be quiet and do nothing rash.
37 Sapagka't dinala ninyo rito ang mga taong ito, na hindi mga mangloloob sa templo, ni mga mamumusong man sa ating diosa.
For you have brought these men to this court who are neither robbers of temples nor blasphemers of our goddess.
38 Kung si Demetrio nga, at ang mga panday na kasama niya, ay mayroong anomang sakdal laban sa kanino man, ay bukas ang mga hukuman, at may mga proconsul: bayaan ninyong mangagsakdal ang isa't isa.
Therefore, if Demetrius and the craftsmen who are with him have an accusation against anyone, the courts are open and there are proconsuls. Let them accuse one another.
39 Datapuwa't kung may inuusig kayo sa ano pa mang ibang mga bagay, ay mahahatulan sa karaniwang kapulungan.
But if you seek anything about other matters, it shall be settled in the regular assembly.
40 Sapagka't totoong nanganganib tayo na mangasakdal tungkol sa pagkakagulo sa araw na ito, palibhasa'y walang anomang kadahilanan: at tungkol dito ay hindi tayo makapagbibigay sulit tungkol sa pagkakatipong ito.
For indeed we are in danger of being accused concerning this day's riot. There is no cause for this disorder, and we will not be able to explain it.”
41 At nang siya'y makapagsalitang gayon, ay pinaalis niya ang kapulungan.
When he had said this, he dismissed the assembly.