Warumi 1

1 Kutoka kwangu mimi Paulo, mtumishi wa Kristo Yesu, na mtume niliyeteuliwa na kuitwa kwa ajili ya kuhubiri Habari Njema ya Mungu.

Susura ia mia au, Paulus. Lamatualain noꞌe nala au fo dadꞌi Yesus Kristus dedꞌenun. Ana soꞌu au dadꞌi Yesus Kristus atahori dedꞌenun fo uu dui-bꞌengga Eni Hara-lii Malolen sudꞌiꞌ sia bee-bꞌee.

2 Hapo kale, Mungu aliwaahidia watu hii Habari Njema kwa njia ya manabii wake katika Maandiko Matakatifu.

Dalahulun, Lamatualain nafadꞌe neu mana ola-ola nara fo suraꞌ soꞌal Hara-lii Maloleꞌ naa, sia Susura Meumaren. Sia Susura naa, Lamatuaꞌ helu-fuli nae haitua Anan, Yesus, fo nema dadꞌi atahori. Ia naa, Hehelu-fufulin naa dadꞌi ena, huu Yesus nema dadꞌi atahori mia mane Daud tititi-nononosin ena.

3 Hii Habari Njema inamhusu Mwana wa Mungu, Bwana wetu Yesu Kristo, ambaye mintarafu ubinadamu wake, alikuwa mzawa wa Daudi;

4 mintarafu utakatifu wake wa kimungu, alithibitishwa kwa uwezo mkuu kwamba ni Mwana wa Mungu kwa kufufuliwa kutoka wafu.

Te Lamatualain natudꞌu bukti nae, Yesus Kristus naa, Eni Anan boe. Huu Yesus Dula-dalen, tebꞌe-tebꞌeꞌ meumareꞌ onaꞌ Lamatualain. Ma Lamatuaꞌ pake koasan de nafefela baliꞌ Yesus mia mamaten. Naa de, hita bubꞌuluꞌ tae Lamatualain Anan, naeni Yesus, hita Lamatuan.

5 Kwa njia yake, mimi nimepewa neema ya kuwa mtume, ili kwa ajili yake niwaongoze watu wa mataifa yote wapate kuamini na kutii.

Yesus natudꞌu rala malolen neu au, huu Ana tengga nala au dadꞌi dedꞌenun fo uu dui-bꞌengga hehelu-fufulin sia bee-bꞌee. Huu Ana nau atahori nda Yahudi ra sa o, ramahere E boe ma rasodꞌa tungga hihii-nanaun. Au o nau fo atahori mia basa nusaꞌ ra, ramahere Kristus ma rasodꞌa tungga hihii-nanaun.

6 Ninyi ni miongoni mwa watu hao; mmeitwa muwe watu wake Yesu Kristo.

Hei mana sia Roma ra o, onaꞌ naa boe. Hei ima mia nusaꞌ hetar sia mamanaꞌ hetar. Yesus Kristus noꞌe nala hei nae, “Ima leo! Ima dadꞌi Au atahori nggara!”

7 Basi, ninawaandikia ninyi nyote mlioko Roma ambao Mungu anawapenda, akawateua muwe watu wake. Nawatakieni neema na amani kutoka kwa Mungu Baba yetu na Bwana Yesu Kristo.

Naa de au haitua susura fee nggi sia Roma, ma fee nggi nesenenedꞌaꞌ ae, Lamatualain sue-lai nggi. Ana o noꞌe fo ama dadꞌi Eni atahorin mana rasodꞌa meumareꞌ. Au hule-oꞌe fo Lamatualain, hita Aman, no Yesus Kristus, hita Lamatuan, ratudꞌu rala malole nara neu nggi ma fee nggi misodꞌa no mole-dꞌame.

8 Awali ya yote, namshukuru Mungu wangu kwa njia ya Yesu Kristo kwa ajili yenu nyote, kwa sababu imani yenu inasikika duniani kote.

Au mulai suraꞌ susura ngga ia, no oꞌe makasi nae-nae neu Lamatualain, huu Yesus Kristus ue-tao sia rala mara. Au o oꞌe makasi boe, huu atahori mana leo sia mana parenda Roma ra nusa nara, ara ola-olaꞌ soꞌal hei nemehere mara neu Yesus.

9 Mungu, ambaye ninamtumikia kwa moyo wangu wote katika kuhubiri Habari Njema ya Mwanae, ni shahidi wangu kwamba ninawakumbukeni

Au hule-oꞌe nda namaꞌetu sa fee nggi. Tebꞌe! Lamatuaꞌ bubꞌuluꞌ nae, saa fo au olaꞌ ia, tebꞌe. Ana o bubꞌuluꞌ au manggate tao ues, fo dui-bꞌengga Anan Hara-lii Malolen.

10 daima katika sala zangu. Namwomba Mungu akipenda, anipatie nafasi nzuri ya kuja kwenu sasa.

Mete ma au hule-oꞌe na, au oꞌe taꞌo ia: “Lamatuaꞌ, au nda itaꞌ ae dꞌalan taꞌo bee sa boe. Te mete ma tungga Lamatuaꞌ hihii-nanaun, na, soi dalaꞌ fo au uu ita nonoo nggara sia Roma.”

11 Kwa maana ninatamani sana kuwaoneni ili nipate kuwagawieni zawadi ya kiroho na kuwaimarisha.

Au hule-oꞌe taꞌo naa, huu au hii-nau ae ita nggi, fo bꞌanggi fee nggi koasa mia Lamatuaꞌ Dula-dalen, fo ama dadꞌi mii Lamatuaꞌ atahorin mana maꞌatata mahereꞌ.

12 Ndiyo kusema, tutaimarishana: imani yenu itaniimarisha mimi, na yangu itawaimarisha ninyi.

Au masud ngga taꞌo ia: mete ma au dadꞌi uma leo o nggi, au ae tao manggatee rala mara, fo nemehere mara boe manggatee. Ma au nau fo hei o tao manggatetee rala ngga boe.

13 Ndugu zangu, nataka mjue kwamba mara nyingi nilikusudia kuwatembeleeni, lakini mpaka sasa nimezuiwa. Ningependa kupata mafanikio mema kati yenu kama nilivyopata kati ya watu wa mataifa mengine.

Toronoo susue nggara e! Au nau fo ama bubꞌuluꞌ mae, au ae eti seꞌu nggi sia Roma lao hetar ena. Te losa faiꞌ ia au nda feꞌe eti sa boe. De mete ma dadꞌi eti, au hule-huleꞌ fo atahori hetar feꞌe ramahere rahereꞌ neu Kristus, onaꞌ sia mamanaꞌ laen ra boe. No taꞌo naa, au ue-tatao ngga naꞌena buna-bꞌoa maloleꞌ.

14 Ninalo jukumu kwa watu wote, waliostaarabika na wasiostaarabika, wenye elimu na wasio na elimu.

Mae taꞌo bee o, au musi dui-bꞌengga Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen neu atahori mana olaꞌ dedꞌea Yunani do, atahori diintiu mana olaꞌ dedꞌea laen do, atahori moko do, anak do, sakolaꞌ do, nda sakolaꞌ sa. Au musi dui-bꞌengga Lamatuaꞌ Hara-lii Malolen neu basa atahori. Naa de au sadꞌia ala ena ae eti seꞌu nggi sia Roma.

15 Ndiyo maana ninatamani pia kuihubiri Habari Njema kwenu ninyi mlioko huko Roma.

16 Sioni aibu kutangaza Habari Njema; yenyewe ni nguvu ya Mungu inayowaokoa wote wanaoamini: Wayahudi kwanza, na wasio Wayahudi pia.

Au nda mae mbei-mbei sa boe, soꞌal Lamatuaꞌ Yesus Hara-lii Malolen. Te mete ma atahori namahere neu Lamatualain, Hara-liiꞌ naa naꞌena koasa mia E fo fee masodꞌaꞌ neu atahori naa, sala-kilun. Atahori Yahudi ra bubꞌuluꞌ raꞌahuluꞌ dalaꞌ ia ra, dei de nusaꞌ laen ra.

17 Kwa maana Habari Njema inaonyesha wazi jinsi Mungu anavyowakubali watu kuwa waadilifu; jambo hili hufanyika kwa imani, tangu mwanzo mpaka mwisho. Kama ilivyoandikwa: “Mwadilifu kwa imani ataishi.”

Hara-liiꞌ naa o natudꞌu Lamatuaꞌ dꞌalan fo tao natetu atahori masalaꞌ ra. Basa naa ra bisa dadꞌi, sadꞌi atahori ramahere neu E, ma ramahere rakandooꞌ a. Huu nenesuraꞌ sia Lamatuaꞌ Susura Meumaren oi, “Atahori musi ramahere neu Lamatualain dei, dei fo ara feꞌe malolole ro E. Huu mete ma rasodꞌa ramahere neu E, dei fo ara feꞌe hambu masodꞌa ndoo-tetuꞌ ena.”

18 Ghadhabu ya Mungu imedhihirishwa kutoka mbinguni dhidi ya uasi na uovu wote wa binadamu ambao kwa njia zao mbaya wanaupinga ukweli usijulikane.

Te Lamatualain nafadꞌe basa taꞌo ia: hambu atahori nda nau taoafiꞌ neu E sa. Ma hambu ruma tao dꞌala deꞌulakaꞌ mataꞌ-mataꞌ. Ma Lamatuaꞌ nda simbo tatao-nonoꞌin nara naa sa. Atahori ia ra rahine ndoo-tetuꞌ a sia rala nara ena. Onaꞌ naa o, ara akaꞌ tao rakandooꞌ a dꞌala-dꞌala nda matetuꞌ ra sa. Ara nda nau simbo ndoo-tetuꞌ a sa ma ara akaꞌ kokoe-nanasi atahori, losa basa se nda ritaꞌ rae bee ndoo-tetuꞌ sa ena. Naa de Lamatuaꞌ nae naꞌondaꞌ huku-dꞌokiꞌ neu se mia lalai nema.

19 Kwa maana, yote yanayoweza kujulikana juu ya Mungu ni wazi kwao; maana Mungu mwenyewe ameyadhirisha.

20 Tangu Mungu alipoumba ulimwengu, uwezo wake wa milele na uungu wake, ingawa havionekani kwa macho, vinafahamika wazi. Watu wanaweza kuyajua mambo hayo kutokana na vitu hivyo alivyoumba Mungu. Kwa hiyo hawana njia yoyote ya kujitetea! (aïdios g126)

Atahori ia ra nda raꞌena totoꞌu-nonoet fo rasalaꞌe ao nara sa, huu dalaꞌ mana tao atahori bisa bubꞌuluꞌ soꞌal Lamatualain naa, manggareloꞌ ena. Te Mesaꞌ ne mana natudꞌu naa! Au masud ngga taꞌo ia: eniꞌ a mia Ana naꞌadadadꞌiꞌ lalai no raefafoꞌ losa leleꞌ ia, mete ma atahori rae rahine soꞌal Lamatuaꞌ, no koasan nda mana mamaꞌetuꞌ sa, na bisa! Mae Lamatuaꞌ nda nenenitaꞌ sa o, te hita atahori feꞌe tahine E mia saa fo Ana taoꞌ ra. Naa de au ae, atahori deꞌulakaꞌ ra nda raꞌena totoꞌu-nonoet fo rasalaꞌe ao nara sa ena rae, “Au nda uhine saa-saa soꞌal Lamatualain sa.” (aïdios g126)

21 Ingawa wanajua kuna Mungu, lakini hawampi heshima anayostahili, wala hawamshukuru. Badala yake, fikira zao zimekuwa batili na akili zao tupu zimejaa giza.

Dadꞌi mae rahine Lamatuaꞌ, te nda nau rataa E rae, “Lamatuaꞌ naa, hita Lamatualain na!” Ara o nda nau roꞌe makasi mbali E sa boe. Boe ma dudꞌuꞌa nara liuali, losa nda rahine saa-saa fo matetuꞌ a sa ena. Ara nda ritaꞌ rae taꞌo bee sa de ara ander-ander mataꞌ-mataꞌ, soꞌal Lamatuaꞌ. Ma rala nara maꞌahatu.

22 Wanajidai kuwa wenye hekima, kumbe ni wapumbavu.

Ara esa-esaꞌ olaꞌ no koaot rae, “Au ia, atahori mana nahine dalaꞌ naeꞌ!” Mae ara duꞌa raꞌo naa o, te matetun, nggoa nara onaꞌ amba e.

23 Wanaacha kumwabudu Mungu aishiye milele, na badala yake, wanaabudu sanamu zilizo mfano wa binadamu ambaye hufa, mfano wa wanyama, ndege, au wanyama watambaao.

Boe ma ara nda beꞌutee neu Lamatualain manaseliꞌ a sa, huu ara rae, “Hai nda parlu Lamatuaꞌ mataꞌ naa sa!” Te ara mulai beꞌutee neu paton mataꞌ-mataꞌ, mana onaꞌ atahori. Ma ara o beꞌutee neu paton mana onaꞌ mbuiꞌ, onaꞌ banda laen, ma mana onaꞌ mengge ra boe. No taꞌo naa, ara timba hendi Lamatuaꞌ fo nda mana mateꞌ a sa, de nggati no sudꞌiꞌ a saa mana bisa mateꞌ ra!

24 Kwa sababu hiyo, Mungu amewaacha wafuate tamaa mbaya za mioyo yao na kufanyiana mambo ya aibu kwa miili yao.

Naa de Lamatuaꞌ hela se taꞌo naa ena, fo hela se tao tunggaꞌ a hihii nara. Ana hela se sudꞌiꞌ a tao tungga dꞌala deꞌulakaꞌ mata-mataꞌ mana naꞌoka sia rala nara. Losa nda raꞌena mamaet sa ena. Boe ma ara tao-taoꞌ a manggenggeoꞌ mataꞌ-mataꞌ neu ao nara, ma tao onaꞌ naa neu atahori laen ao nara boe.

25 Wanaubadili ukweli juu ya Mungu kwa uongo; wanaheshimu na kuabudu kiumbe badala ya Muumba mwenyewe, ambaye ndiye astahiliye sifa milele! Amina. (aiōn g165)

Ara rahine nenori ndoo-tetuꞌ soꞌal Lamatualain sia rala nara ena, te ara nda nau taoafiꞌ sa. Dudꞌuꞌa nara rambalulutu ena, ma ara dudꞌuꞌa rae, “Malole lenaꞌ, ata tao mataꞌ-mataꞌ, fo rambalulutu, te nda hambu nggenggeroꞌ saa sa boe!” Ara beꞌutee neu sudꞌiꞌ a saa fo Lamatuaꞌ taoꞌ ra, te nda nau beꞌutee neu Lamatuaꞌ mana tao basa sudꞌiꞌ a saa naa ra sa! Ara tao ao nara onaꞌ atahori mamahereꞌ re, tao-tao te hokoꞌ, nda maisiꞌ saa sa boe! Huu matetun, hita atahori musi koa-kio fee hadꞌa-hormat neu Lamatualain nekendoꞌ a! Naa, dei fo nandaa! (aiōn g165)

26 Kwa hiyo, Mungu amewaacha wafuate tamaa mbaya. Hata wanawake wanabadili matumizi yanayopatana na maumbile.

Huu deꞌulaka nara, naa de Lamatuaꞌ hela se, fo ara tao-taoꞌ a manggenggeoꞌ, tunggaꞌ a hihii-nanau nara. Ara akaꞌ hohongge mataꞌ-mataꞌ, nda mae rahine sa. Inaꞌ ra nda nau sungguꞌ ro sao nara sa, ara hiiꞌ a saa, mana nda nandaa no hadꞌat sa. Huu inaꞌ ra sungguꞌ ro inaꞌ ra!

27 Nao wanaume hali kadhalika, wanaacha kufuata matumizi ya maumbile ya mume na mke wakawakiana tamaa wao kwa wao. Wanaume wanafanyiana mambo ya aibu, na hivyo wanajiletea wenyewe adhabu wanayostahili kwa vitendo vyao viovu.

Touꞌ ra o onaꞌ naa boe! Nda hii sungguꞌ ro sao nara sa, te sungguꞌ roꞌ a touꞌ ra! Nda mae rahine sa boe! Naa de ara hambu huhuku-dodꞌokiꞌ nandaa no tataon nara! Huu ara lao raꞌadꞌodꞌooꞌ mia dala ndoo-tetuꞌ a ena.

28 Kwa vile watu walikataa kumtambua Mungu, Mungu amewaacha katika fikira zao potovu, wakafanya yale ambayo hawangestahili kufanya.

Ara duꞌa rae, “Malole lenaꞌ, ata afiꞌ nenepaꞌa-siiꞌ to Lamatuaꞌ,” Naa de Lamatuaꞌ hela se reuꞌ ena, de ara sudꞌiꞌ a tao tungga hihii-nanau nara! Dadꞌi ara duꞌa akaꞌ deꞌulakaꞌ ra! Boe ma tao-taoꞌ a dꞌala-dꞌala nda matetuꞌ ra sa!

29 Wamejaa kila aina ya uovu, dhuluma, ulafi na ufisadi. Wamejaa wivu, uuaji, ugomvi, udanganyifu na nia mbaya; husengenya,

Masodꞌa nara sofeꞌ ro deꞌulakaꞌ mataꞌ-mataꞌ. Ara nda rahine tao maloleꞌ ra sa, te rahine taoꞌ a deꞌulakaꞌ. Ara hii-nau leli. Ara rambedꞌaꞌ ralaꞌ. Ara hiiꞌ a horombala. Ara risa atahori. Ara akaꞌ ratofa-raauꞌ. Ara peko-lelekoꞌ. Ara Lakaese. Ara rendi-rendiꞌ a dedꞌea lenaꞌ.

30 na kusingiziana; ni watu wa kuchukiza kwa Mungu, wafidhuli, wenye kiburi na majivuno; hodari sana katika kutenda mabaya, na hawawatii wazazi wao;

Ara raꞌamuti atahori naran. Ara mburu-oeꞌ ro Lamatuaꞌ. Ara onaꞌ nda nenenenoriꞌ sa. Ara hiiꞌ a raloe-radꞌae atahori. Ara hiiꞌ a koa-boꞌu ao nara. Ara hiiꞌ a sangga dudꞌuꞌa deꞌulakaꞌ mataꞌ-mataꞌ. Ara hiiꞌ a labꞌan atahori lasiꞌ ra.

31 hawana dhamiri, hawatimizi ahadi zao, hawana wema wala huruma kwa wengine.

Ara nda ritaꞌ rae saa fo matetuꞌ sa. Ara ralena langga neu sira hehelu-fufuli nara, losa atahori nda ramahere se sa ena. Ara nda sue rahine atahori sa. Ara nda raꞌena susue-lalaiꞌ mbei sa boe neu atahori.

32 Wanajua kwamba Sheria ya Mungu yasema kwamba watu wanaoishi mithili hiyo, wanastahili kifo. Zaidi ya hayo, siyo tu kwamba wanafanya mambo hayo wao wenyewe, bali hata huwapongeza wale wanaofanya mambo hayohayo.

Ara rahine Lamatualain hohoro-lalanen mana oi, atahori mana tao deꞌulakaꞌ mataꞌ naa ra, randaa hambu hukun mates. Mae rahine hohoro-lalaneꞌ naa o, te ara feꞌe tao deꞌulakaꞌ nda mbei-mbeiꞌ a sa. Nda akaꞌ a naa sa, ara o akaꞌ dunggu-mbau atahori, fo ara o tungga tao salaꞌ onaꞌ naa boe. Naa seli tebꞌe!