< Mithali 1 >
1 Mithali za Sulemani mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli.
Paraboles de Salomon, fils de David et roi d’Israël,
2 Mithali hizi zinafundisha hekima na maarifa, kufundisha maneno ya busara,
Utiles pour connaître la sagesse et la discipline,
3 ili mpate maarifa kwa ajili ya kuishi kwa kutenda wema, haki na adili.
Pour comprendre les paroles de la prudence, pour recevoir l’instruction de la doctrine, la justice, et le jugement et l’équité,
4 Mithali hizi zinatoa hekima kwa wale ambao hawakufunzwa, na kuwapa vijana maarifa na hadhari.
Afin que soit donnée aux tout petits la finesse, à l’adolescent la science et l’intelligence.
5 Watu wenye busara wasikie na kuongeza elimu yao na watu wenye ufahamu wapate mwongozo,
Le sage, en écoutant, sera plus sage, et l’intelligent possédera les moyens de gouverner.
6 kwa kuelewa mithali, misemo, vitendawili na maneno ya wenye busara.
Il découvrira le proverbe et l’interprétation, les paroles des sages et leurs énigmes.
7 Hofu ya Yehova ni chanzo cha maarifa- wapumbavu hudharau hekima na nidhamu.
La crainte du Seigneur est le principe de la sagesse. La sagesse et la doctrine, les insensés les méprisent.
8 Mwanangu, sikia fundisho la baba yako na wala usiziache kanuni za mama yako;
Écoute, mon fils, la discipline de ton père, et ne rejette pas la loi de ta mère,
9 zitakuwa kilemba cha neema katika kichwa chako na jebu zinazoning'inia kwenye shingo yako.
Afin que soit ajouté un agrément à ta tête, et un collier à ton cou.
10 Mwanangu wenye dhambi wakikushawishi katika dhambi zao, kataa kuwafuata.
Mon fils, si des pécheurs veulent l’attirer, n’y acquiesce pas.
11 Kama watasema, “haya tufuatae, tuvizie ili kufanya mauaji, tujifiche ili tuwashambulie watu wasio na hatia, pasipo sababu.
S’ils disent: Viens avec nous, dressons des embûches au sang, cachons des pièges à l’innocent qui ne l’a pas mérité;
12 Haya tuwameza wakiwa hai, kama kuzimu inavyowachukua wenye afya, na kuwa kama wale waangukao kwenye shimoni. (Sheol )
Comme l’enfer, engloutissons-le vivant et entier, comme celui qui descend dans la fosse. (Sheol )
13 Tutapata vitu vyote vya thamani; tutazijaza nyumba zetu vile tunavyoiba kwa wengine.
Nous trouverons toutes sortes de biens précieux: nous remplirons nos maisons de dépouilles.
14 Weka vitu vyako kwetu; tutakuwa na mfuko moja kwa pamoja.”
Mets ta part avec nous, qu’une seule bourse soit pour nous tous.
15 Mwanangu, usitembee katika njia moja pamoja nao; usiruhusu mguu wako kugusa katika mapito yao;
Mon fils, ne marche pas avec eux, écarte ton pied de leurs sentiers.
16 miguu ya hukimbilia mabaya na huharakisha kumwaga damu.
Car leurs pieds courent au mal, et ils se hâtent afin de verser le sang.
17 Kwa kuwa haina maana kumtegea ndege mtego wakati ndege anaona.
Mais en vain l’on jette le filet devant les yeux des oiseaux.
18 Watu hawa huvizia kujiua wenyewe—wanatega mtego kwa ajili yao wenyewe.
Eux aussi à leur propre sang dressent des embûches, et
19 Ndivyo zilivyo njia za kila ambaye hupata utajiri kwa udhalimu; mapato ya udhalimu huondoa uhai wa wenye utajiri.
Ainsi sont les sentiers de tout avare, ils ravissent lame de tous ceux qui possèdent.
20 Hekima inalia kwa sauti mtaani, inapaza sauti katika viwanja;
La sagesse prêche dehors; dans les places publiques elle élève sa voix;
21 katika mitaa inalia kwa sauti kuu, kwenye maingilio ya milango ya mji inasema “
À la tête des foules elle crie, aux portes de la ville elle profère ses paroles disant:
22 Mpaka lini enyi wajinga mtapenda kuwa wajinga? Mpaka lini enyi wenye dhihaka mtapenda dhihaka, na hadi lini enyi wapumbavu, mtachukia maarifa?
Jusques à quand, tout petits enfants, aimerez-vous l’enfance, et les insensés désireront-ils ce qui leur est pernicieux, et les imprudents haïront-ils la science?
23 Zingatia karipio langu; nitatoa mawazo yangu kwa ajili yenu; nitawafahamisha maneno yangu.
Convertissez-vous à mes remontrances: voici que je vous révélerai mon esprit, et que je vous ferai comprendre mes paroles.
24 Nimeita, nanyi mkakataa kusikiliza; nimeunyosha mkono wangu, wala hakuna aliyezingatia.
Parce que j’ai appelé, et que vous avez refusé de m’entendre; que j’ai tendu ma main, et qu’il n’y a eu personne qui m’ait regardé;
25 Lakini mumedharau mafundisho yangu yote na wala hamkuzingatia maelekezo yangu.
Que vous avez méprisé tous mes conseils, et négligé mes réprimandes:
26 Nitacheka katika taabu yenu, nitawadhihaki wakati wa kupatwa taabu-
Moi aussi, à votre mort, je rirai et je me moquerai, lorsque ce que vous craigniez vous sera arrivé.
27 hofu ya kutisha itawapata kama tufani na maafa yatawakumba kama upepo wa kisulisuli, taabu na uchungu vitawapata.
Lorsqu’une calamité arrivera tout d’un coup, et que la mort, comme une tempête, fondra violemment sur vous; quand, viendront sur vous la tribulation et l’angoisse:
28 Halafu wataniita, nami sitawajibu; wataniita katika hali ya kukata tamaa lakini hawataniona.
Alors ils m’invoqueront, et je ne les exaucerai pas; dès le matin ils se lèveront, et ils ne me trouveront pas;
29 Kwa sababu wamechukia maarifa na hawakuchagua kuwa na hofu ya Yehova,
Parce qu’ils ont haï la discipline, et qu’ils n’ont pas reçu la crainte du Seigneur,
30 hawakufuata mafundisho yangu na wakayadharau masahihisho yangu yote.
Qu’ils n’ont pas acquiescé à mes conseils, qu’ils ont déprécié toutes mes remontrances.
31 Watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa kwa matunda ya hila zao wenyewe.
Aussi ils mangeront les fruits de leurs voies, et ils seront rassasiés de leurs conseils.
32 kwa maana wajinga hufa wanaporudi nyuma, na kutojali kwa wapumbavu kutawaangamiza.
L’égarement des tout petits les tuera; et la prospérité des insensés les perdra.
33 Bali kila anisikilizaye ataishi kwa usalama na atapumzika salama pasipo hofu ya maafa.
Mais celui qui m’écoute reposera sans terreur et jouira de l’abondance, la crainte des maux ayant été enlevée.