Mithali 1
1 Mithali za Sulemani mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli.
Spreuken van Salomon, den zoon van David, Den koning van Israël:
2 Mithali hizi zinafundisha hekima na maarifa, kufundisha maneno ya busara,
Ze leren u kennen wijsheid en tucht, Ze geven u begrip voor verstandige woorden;
3 ili mpate maarifa kwa ajili ya kuishi kwa kutenda wema, haki na adili.
Ze voeden u op tot heilzame tucht, Rechtschapenheid, plichtsbesef en oprechtheid.
4 Mithali hizi zinatoa hekima kwa wale ambao hawakufunzwa, na kuwapa vijana maarifa na hadhari.
Aan de onnozelen schenken ze ervaring, Aan jonge mensen doordachte kennis.
5 Watu wenye busara wasikie na kuongeza elimu yao na watu wenye ufahamu wapate mwongozo,
Als een wijze ze hoort, zal hij zijn inzicht verdiepen, Een verstandig mens zal er ideeën door krijgen;
6 kwa kuelewa mithali, misemo, vitendawili na maneno ya wenye busara.
Spreuk en strikvraag zal hij doorzien, De woorden der wijzen en hun problemen.
7 Hofu ya Yehova ni chanzo cha maarifa- wapumbavu hudharau hekima na nidhamu.
Het ontzag voor Jahweh is de grondslag der wijsheid; Maar ongelovigen lachen om wijsheid en tucht.
8 Mwanangu, sikia fundisho la baba yako na wala usiziache kanuni za mama yako;
Mijn zoon, luister dus naar de wenken van uw vader, Sla niet in de wind, wat uw moeder u leerde;
9 zitakuwa kilemba cha neema katika kichwa chako na jebu zinazoning'inia kwenye shingo yako.
Want het siert uw hoofd als een krans, Uw hals als een snoer.
10 Mwanangu wenye dhambi wakikushawishi katika dhambi zao, kataa kuwafuata.
Mijn zoon, als zondaars u willen verleiden, stem niet toe,
11 Kama watasema, “haya tufuatae, tuvizie ili kufanya mauaji, tujifiche ili tuwashambulie watu wasio na hatia, pasipo sababu.
Als ze u zeggen: Ga met ons mee, Laat ons loeren op bloed, Laat ons zo maar onschuldigen belagen,
12 Haya tuwameza wakiwa hai, kama kuzimu inavyowachukua wenye afya, na kuwa kama wale waangukao kwenye shimoni. (Sheol h7585)
Gelijk de onderwereld hen levend verslinden, Als zij, die ten grave dalen, geheel en al; (Sheol h7585)
13 Tutapata vitu vyote vya thamani; tutazijaza nyumba zetu vile tunavyoiba kwa wengine.
Allerlei kostbare schatten zullen we vinden, Onze huizen vullen met buit;
14 Weka vitu vyako kwetu; tutakuwa na mfuko moja kwa pamoja.”
Ge moogt meeloten in onze kring, Eén buidel zullen we samen delen!
15 Mwanangu, usitembee katika njia moja pamoja nao; usiruhusu mguu wako kugusa katika mapito yao;
Mijn zoon, ga dan niet met hen mee, En houd uw voet af van hun pad;
16 miguu ya hukimbilia mabaya na huharakisha kumwaga damu.
Want hun voeten ijlen naar het kwade, En haasten zich, om bloed te vergieten.
17 Kwa kuwa haina maana kumtegea ndege mtego wakati ndege anaona.
Maar zoals het niet geeft, of het net wordt gespannen, Terwijl alle vogels het zien:
18 Watu hawa huvizia kujiua wenyewe—wanatega mtego kwa ajili yao wenyewe.
Zo loeren ze slechts op hun eigen bloed, En belagen ze hun eigen leven!
19 Ndivyo zilivyo njia za kila ambaye hupata utajiri kwa udhalimu; mapato ya udhalimu huondoa uhai wa wenye utajiri.
Zo gaat het allen, die uit zijn op oneerlijke winst: Deze beneemt zijn bezitters het leven.
20 Hekima inalia kwa sauti mtaani, inapaza sauti katika viwanja;
De wijsheid roept luid in de straten, Op de pleinen verheft ze haar stem;
21 katika mitaa inalia kwa sauti kuu, kwenye maingilio ya milango ya mji inasema “
Ze roept op de tinne der muren, En spreekt aan de ingang der poorten:
22 Mpaka lini enyi wajinga mtapenda kuwa wajinga? Mpaka lini enyi wenye dhihaka mtapenda dhihaka, na hadi lini enyi wapumbavu, mtachukia maarifa?
Hoe lang nog, dommen, blijft gij liever onnozel, Blijven de eigenwijzen verwaand, Willen de dwazen van geen wijsheid horen?
23 Zingatia karipio langu; nitatoa mawazo yangu kwa ajili yenu; nitawafahamisha maneno yangu.
Keert u tot mijn vermaning; Dan stort ik mijn geest over u uit, En maak u mijn woorden bekend.
24 Nimeita, nanyi mkakataa kusikiliza; nimeunyosha mkono wangu, wala hakuna aliyezingatia.
Maar zo ge weigert, als ik roep, En niemand er op let, als ik mijn hand verhef;
25 Lakini mumedharau mafundisho yangu yote na wala hamkuzingatia maelekezo yangu.
Zo ge mijn raad geheel en al in de wind slaat, En van mijn vermaning niet wilt weten:
26 Nitacheka katika taabu yenu, nitawadhihaki wakati wa kupatwa taabu-
Zal ik lachen, wanneer het u slecht gaat, Zal ik spotten, wanneer uw verschrikking komt als een onweer;
27 hofu ya kutisha itawapata kama tufani na maafa yatawakumba kama upepo wa kisulisuli, taabu na uchungu vitawapata.
Wanneer uw ongeluk nadert als een orkaan, Wanneer benauwdheid en angst u overvallen!
28 Halafu wataniita, nami sitawajibu; wataniita katika hali ya kukata tamaa lakini hawataniona.
Dan zal men mij roepen, maar zal ik niet antwoorden, Zal men mij zoeken, maar mij niet vinden!
29 Kwa sababu wamechukia maarifa na hawakuchagua kuwa na hofu ya Yehova,
Omdat ze van wijsheid niets wilden weten, En het ontzag voor Jahweh niet hebben verkozen,
30 hawakufuata mafundisho yangu na wakayadharau masahihisho yangu yote.
Van mijn raad niets moesten hebben, En al mijn vermaan in de wind hebben geslagen:
31 Watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa kwa matunda ya hila zao wenyewe.
Zullen ze eten de vrucht van hun wandel, Verzadigd worden met wat ze beraamden.
32 kwa maana wajinga hufa wanaporudi nyuma, na kutojali kwa wapumbavu kutawaangamiza.
Want de onnozelen komen door hun onverschilligheid om, De dwazen storten door hun lichtzinnigheid in het verderf;
33 Bali kila anisikilizaye ataishi kwa usalama na atapumzika salama pasipo hofu ya maafa.
Maar die naar mij luistert, zal in veiligheid wonen, Bevrijd van de vrees voor de rampen!
