Mithali 6

1 Mwanangu, kama utaweka pesa zako kuwa dhamana kwa mkopo wa jirani yako; kama ukitoa ahadi yako katika mkopo wa mtu usiyemjua,

ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد،

2 basi umejiwekea mtego mwenyewe na umenaswa kwa maneno ya kinywa chako.

و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای،

3 Mwanagu, ukinaswa kwa maneno yako mwenyewe, fanya haya ili kujiokoa, kwa kuwa umeangukia kwenye mikono ya jirani yako; nenda unyenyekee na ufanye shauri mbele ya jirani yako.

تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد.

4 Usiruhusu usingizi katika macho yako wala kope za macho yako kusinzia.

خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین،

5 Jiokoe mwenyewe kama swala kutoka katika mkono wa mwindaji, kama ndege kutoka katika mkono wa mwinda ndege.

بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده.

6 Wewe mtu mvivu, mwangalie mchwa, zitafakari njia zake ili kupata busara.

ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید.

7 Hana akida, afisa au mtawala,

آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند،

8 lakini huandaa chakula chake wakati wa joto na wakati wa mavuno huweka hazina ili kula baadaye.

ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند.

9 Ewe mtu mvivu, utalala hata lini? Wakati gani utainuka usingizini?”

اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟

10 Lala kidogo, sizia kidogo, kunja mikono kupumzika kidogo” -

کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

11 ndipo umasikini wako utakapokujia kama mporaji na uhitaji wako kama askari wa vita.

و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

12 Mtu asiyefaa-mtu mwovu- huishi kwa kauli za udanganyifu wake,

آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید،

13 akipepesa macho yake, akiashilia kwa miguu yake na kusonta kwa videle vyake.

و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند،

14 Hufanya njama za uovu kwa hila ya moyo wake; daima huchochea faraka.

و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند.

15 Kwa hiyo msiba wake utamkumba kwa ghafula, punde atavunjika vibaya wala hatapona.

بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود.

16 Kuna vitu sita ambavyo Yehova huvichukia, saba ambavyo ni chukizo kwake.

هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد.

17 Macho ya mtu mwenye kiburi, ulimi wa uongo, mikono inayomwaga damu ya watu maasumu,

18 moyo unaobuni njama mbaya, miguu inayokimbilia maovu upesi,

19 shahidi asemaye uongo na apandaye faraka kati ya ndugu.

20 Mwanangu, itii amri ya baba yako na wala usiyaache mafundisho ya mama yako.

ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن.

21 Uyafunge katika moyo wako siku zote; yafunge kwenye shingo yako.

سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده.

22 utembeapo, yatakuongoza; ulalapo yatakulinda, na uamkapo yatakufundisha.

اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛

23 Maana amri ni taa, na mafundisho ni nuru; kinga za kuadilisha za njia ya uzima.

زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند.

24 Yanakulinda dhidi ya mwanamke malaya, dhidi ya maneno laini ya uzinzi.

نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد.

25 Moyoni mwako usiutamani uzuri wake wala usitekwe katika kope zake.

دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛

26 Kulala na malaya inaweza kugharimu bei ya kipande cha mkate, lakini mke wa mtu mwingine inagharimu uzima wako wote.

زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد.

27 Je mtu anaweza kubeba moto katika kifua chake bila kuuguza mavazi yake?

آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟

28 Je mtu anaweza kutembea juu ya makaa bila kuchomwa miguu yake?

آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟

29 Ndivyo alivyo mtu alalaye na mke wa jirani yake; yule alalaye na huyo mke hatakosa adhabu.

همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند.

30 Watu hawawezi kumdharau mwizi kama anaiba ili kukidhi hitaji lake la njaa.

اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند،

31 Walakini akimatwa, atalipa mara saba ya kile alichoiba; lazima atoe kila kitu cha thamani katika nyumba yake.

با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود.

32 Mtu anayefanya uzinzi hana akili; hufanya hiyo kwa uharibifu wake mwenyewe.

اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند.

33 Anasitahili aibu na majeraha na fedheha yake haiwezi kuondolewa.

او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛

34 Maana vivu humghadhibisha mtu; hatakuwa na huruma wakati wa kulipa kisasi chake.

زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد.

35 Ujapompa zawadi nyingi, hatakubali mbadala wa kusuruhishwa wala kulipwa.

او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند.