Mithali 6
1 Mwanangu, kama utaweka pesa zako kuwa dhamana kwa mkopo wa jirani yako; kama ukitoa ahadi yako katika mkopo wa mtu usiyemjua,
Wuoda, ka isechiwo singo ni jabathi, kata ka isingori ni inichul ni ngʼat mikia gope,
2 basi umejiwekea mtego mwenyewe na umenaswa kwa maneno ya kinywa chako.
ka diponi omaki nikech gima ne iwacho, mi idwodori kod weche mane oa e dhogi,
3 Mwanagu, ukinaswa kwa maneno yako mwenyewe, fanya haya ili kujiokoa, kwa kuwa umeangukia kwenye mikono ya jirani yako; nenda unyenyekee na ufanye shauri mbele ya jirani yako.
to tim kama, wuoda, mondo ibed thuolo, nikech isepodho e lwet jabathi: Dhiyo kendo ibolri e nyime; bangʼe to ikwa jabathino oweyi thuolo!
4 Usiruhusu usingizi katika macho yako wala kope za macho yako kusinzia.
Kik iwe nindo ohingi, kata ayula wangʼ oteri.
5 Jiokoe mwenyewe kama swala kutoka katika mkono wa mwindaji, kama ndege kutoka katika mkono wa mwinda ndege.
To resri ibed thuolo, mana kaka mwanda mayombo jadwar, kata kaka winyo matony e obadho mar jamak winy.
6 Wewe mtu mvivu, mwangalie mchwa, zitafakari njia zake ili kupata busara.
In janyawo, dhi ir biye; mondo ineye kendo ipar yoregi, mondo ibed mariek!
7 Hana akida, afisa au mtawala,
Biye onge jatelo kata jaloch kata ruoth,
8 lakini huandaa chakula chake wakati wa joto na wakati wa mavuno huweka hazina ili kula baadaye.
to kata kamano, gikano chiembgi e ndalo oro, kendo gichoko chiembgi e ndalo keyo.
9 Ewe mtu mvivu, utalala hata lini? Wakati gani utainuka usingizini?”
In jasamuoyo, nyaka karangʼo ma ibiro bedo kinindo aninda kanyo? Karangʼo mibiro chiewoe mondo ia e nindo?
10 Lala kidogo, sizia kidogo, kunja mikono kupumzika kidogo” -
Nindo matin, ayula wangʼ matin, kwakruok matin kiyweyo,
11 ndipo umasikini wako utakapokujia kama mporaji na uhitaji wako kama askari wa vita.
to dhier biro monji ka janjore kendo chan ka jalweny momanore.
12 Mtu asiyefaa-mtu mwovu- huishi kwa kauli za udanganyifu wake,
Ngʼat mamono kendo jaricho mawuotho awuotha kowacho weche mogak,
13 akipepesa macho yake, akiashilia kwa miguu yake na kusonta kwa videle vyake.
oningʼo wangʼe, owuoyo gi tiendene ka ogoro piny, kendo ogwelo ji gi lith lwetene,
14 Hufanya njama za uovu kwa hila ya moyo wake; daima huchochea faraka.
ochano richo kod miriambo ei chunye, kinde duto okelo miero.
15 Kwa hiyo msiba wake utamkumba kwa ghafula, punde atavunjika vibaya wala hatapona.
Kuom mano, masira biro make maloye apoya nono; notieke apoya nono, maonge resruok.
16 Kuna vitu sita ambavyo Yehova huvichukia, saba ambavyo ni chukizo kwake.
Nitie gik moko auchiel ma Jehova Nyasaye mon-go, chutho gin gik moko abiriyo ma ok more:
17 Macho ya mtu mwenye kiburi, ulimi wa uongo, mikono inayomwaga damu ya watu maasumu,
wenge mag sunga, lep mariambo, lwedo machwero remo maonge ketho,
18 moyo unaobuni njama mbaya, miguu inayokimbilia maovu upesi,
chuny machano chenro maricho, tiende maringo kadhi e richo,
19 shahidi asemaye uongo na apandaye faraka kati ya ndugu.
jahang wach mawacho miriambo kendo ngʼatno makelo miero e kind jowete.
20 Mwanangu, itii amri ya baba yako na wala usiyaache mafundisho ya mama yako.
Wuoda, rit chike wuonu kendo kik iwe puonj minu.
21 Uyafunge katika moyo wako siku zote; yafunge kwenye shingo yako.
Kan-gi ka ipandogi e chunyi nyaka chiengʼ; twegi e ngʼuti motegno.
22 utembeapo, yatakuongoza; ulalapo yatakulinda, na uamkapo yatakufundisha.
Ka iwuotho, to gibiro chiki; to ka inindo, to giniriti; to ka ichiewo, to giniwuo kodi.
23 Maana amri ni taa, na mafundisho ni nuru; kinga za kuadilisha za njia ya uzima.
Nikech chikegi gin taya, to puonjni en ler, kendo kwer mikwerogo ngʼato kuom gima otimo marach kelo mana ngima,
24 Yanakulinda dhidi ya mwanamke malaya, dhidi ya maneno laini ya uzinzi.
mamiyo ibedo mabor gi dhako mandhaga kaachiel gi lep mayom mar dhako mabayo.
25 Moyoni mwako usiutamani uzuri wake wala usitekwe katika kope zake.
Kik ber mare mineno gi wangʼ omi chunyi gombe kata weye oywayi kolombi gi wangʼe.
26 Kulala na malaya inaweza kugharimu bei ya kipande cha mkate, lakini mke wa mtu mwingine inagharimu uzima wako wote.
Nikech ochot nyalo miyo ibed matin maromo gi nengo makati, to dhako ma jachode biro tieko ngimani.
27 Je mtu anaweza kubeba moto katika kifua chake bila kuuguza mavazi yake?
Bende ngʼato nyalo tingʼo mach e kore, ma lepe ok owangʼ?
28 Je mtu anaweza kutembea juu ya makaa bila kuchomwa miguu yake?
Bende ngʼato nyalo wuotho e mirni mar mach maliel, ma ok tiendene owangʼ?
29 Ndivyo alivyo mtu alalaye na mke wa jirani yake; yule alalaye na huyo mke hatakosa adhabu.
Ma e kaka ngʼat ma terore gi chi ngʼat machielo chalo; ngʼato angʼata ma omule ok notony ma ok okum.
30 Watu hawawezi kumdharau mwizi kama anaiba ili kukidhi hitaji lake la njaa.
Ji ok cha jakuo kokwalo chiemo mondo ogaago kech kodenyo.
31 Walakini akimatwa, atalipa mara saba ya kile alichoiba; lazima atoe kila kitu cha thamani katika nyumba yake.
Kata kamano ka omake, to nyaka ochul nyadibiriyo, kata obedo ni en nengo mapek kuome makawo mwandu mag ode duto.
32 Mtu anayefanya uzinzi hana akili; hufanya hiyo kwa uharibifu wake mwenyewe.
To ngʼat ma terore gi chi ngʼat machielo onge gi rieko, ngʼat matimo kamano ketho ngimane owuon.
33 Anasitahili aibu na majeraha na fedheha yake haiwezi kuondolewa.
Pokne en chwat kod wichkuot kendo nobed gi wichkuot ma ok norum.
34 Maana vivu humghadhibisha mtu; hatakuwa na huruma wakati wa kulipa kisasi chake.
Nimar nyiego mamako chwor dhakono nyalo kelo tho, omiyo ka ochulo kuor, to nobed maonge ngʼwono kata matin.
35 Ujapompa zawadi nyingi, hatakubali mbadala wa kusuruhishwa wala kulipwa.
Ok enoyie chudo moro amora; ok enoyie asoya kata obedo ni en gima duongʼ manade.
