Mithali 30
1 Maneno ya Aguri mwana wa Yake - mausia: Mtu huyu alimwambia Ithieli, kwa Ithiel na Ukali:
Ord av Agur, son åt Jake, profetordet. Mannen segjer so til Itiel, til Itiel og Ukal:
2 Hakika nipo kama mnyama kuliko mwanadamu na sina ufahamu wa wanadamu.
For fåvis er eg til å heita mann, og ikkje hev eg manne-vit.
3 Sijajifunza hekima, wala sina maarifa ya Mtakatifu.
Visdom hev eg ikkje lært, til kunnskap um den Heilage.
4 Je ni nani amekwenda juu mbinguni na kurudi chini? Je ni nani aliyekusanya upepo kwenye mikono yake? Je ni nani aliyekusanya maji kwenye kanzu? Je ni nani aliyeziimarisha ncha za dunia yote? Jina lake ni nani, na jina la mtoto wake ni nani? Hakika unajua!
Kven hev stige upp til himmelen og stige ned? Kven hev samla vinden inn i nevarne? Kven hev bunde vatnet i eit klædeplagg? Kven hev alle enderne av jordi sett? Kva heiter han, kva heiter son hans - um du veit det?
5 Kila neno la Mungu limejaribiwa, yeye ni ngao kwa wale wanaokimbilia kwake.
Alt Guds ord er skirt, han er ein skjold for deim som flyr til honom.
6 Usiyaongezee maneno haya, au atakukemea, na utathibitishwa kuwa mwongo.
Legg ikkje noko til hans ord, elles lyt han refsa deg, og du stend der ein ljugar.
7 Vitu viwili ninakuomba, usivikatalie kwangu kabla sijafa:
Tvo ting hev eg bede deg um, neitta meg deim ikkje, fyrr eg døyr:
8 Majivuno na uongo viweke mbali nami. Usinipe umasikini wala utajiri, nipe tu chakula ninachohitaji.
Lat fals og lygn vera langt frå meg! Gjev meg ikkje armod og ikkje rikdom! Lat meg få eta mitt tiletla brød!
9 Maana nikipata vingi zaidi, nitakukana wewe na kusema, “Yehova ni nani?” Au kama nitakuwa masikini, nitaiba na kukufuru jina la Mungu wangu.
Elles kunde eg neitta deg når eg var mett, og segja: «Kven er Herren?» Eller um eg vart fatig, kunde eg stela, ja, forgripa meg på min Guds namn.
10 Usimkashifu mtumwa mbele ya bwana wake, au atakulaani na utapata hatia.
Baktala ei ein tenar for hans herre, elles vil han banna deg, og du få bøta.
11 Kizazi ambacho kinachomlaa baba yao na hakimbariki mama yao,
Ei ætt som bannar far sin og ikkje signar mor si,
12 kizazi hicho ni safi katika macho yao wenyewe, lakini hawajaoshwa uchafu wao.
ei ætt som tykkjer ho er rein, endå ho ei hev tvætta av sitt eige skarn,
13 Hicho ni kizazi- jinsi gani macho yao yanakiburi na kope zao zimeinuka juu! -
ei ætt - kor stolte augo hev ho ikkje, og kor ho lyfter augneloki!
14 kuna kizazi ambacho meno yao ni upanga, na mifupa ya taya zao ni visu, ili waweze kumrarua masikini wamtoe duniani na mhitaji atoke miongoni mwa wanadamu.
ei ætt som heve sverd til tenner og jakslar reint som knivar, so ho et armingar or landet og fatige or folkesamfund.
15 Ruba anamabinti wawili, “Toa na Toa” wanalia. Kuna vitu vitatu ambavyo havitosheki, vinne ambavyo havisememi, “Inatosha”:
Blodiglen hev tvo døtter: Gjev! Gjev! Tri finst det som aldri vert mette, fire som ei segjer: «Nok!»
Helheim og barnlaust moderfang, jordi som aldri vert mett av vatn, og elden som ei segjer: «Nok!» (Sheol h7585)
17 Jicho ambalo linamdhihaki baba na kudharau utii kwa mama, macho yake yatadonolewa na kunguru wa bondeni, na ataliwa na tai.
Eit auga som spottar far og vanvyrder lydnad mot mor, det skal bekkje-ramnarne hakka ut og ørnungar eta upp.
18 Kuna vitu vitatu ambavyo vinanishangaza, vinne ambavyo sivifahamu:
Tri ting er meg for underlege, og fire finst som eg ikkje skynar:
19 njia ya tai angani; njia ya nyoka juu ya mwamba; njia ya meli kwenye moyo wa bahari; na njia ya mtu pamoja mwanake kijana.
Ørns veg på himmelen, orms veg på berget, skips veg på havet og manns veg til møy.
20 Hii ni njia ya mzinzi- anakula na kufuta kinywa chake na kusema, “sijafanya ubaya wowote.”
Soleis ber utru kona seg åt: Ho et og turkar seg um munnen og segjer: «Eg hev ikkje gjort noko vondt.»
21 Chini ya vitu vitatu dunia hutetemeka na vinne haiwezi kuvivumilia:
Under tri skjelv jordi, under fire kann ho’kje herda:
22 mtumwa anapokuwa mfalme; mpumbavu anaposhiba vyakula;
under trælen når han vert konge, og dåren når han fær eta seg mett,
23 mwanamke anayechukiwa anapoolewa; kijakazi anapochukua nafasi ya mkuu wake.
under attergløyma når ho vert gift, og trælkvinna når ho erver si frua.
24 Vitu vinne duniani ni vidogo na bado vinabusara:
Fire finst det som er små på jordi, og endå hev dei fenge visdom stor:
25 mchwa ni viumbe ambao sio imara, lakini huandaa chakula chao wakati wa hari,
Mauren er’kje noko sterkt folk, og endå lagar han sin mat um sumaren.
26 Wibari siyo viumbe wenye nguvu, lakini hutengeneza makazi yake kwenye miamba.
Fjellgrevlingarne er’kje noko veldugt folk, og endå byggjer dei seg hus i berget.
27 Nzige hawana mfalme, lakini wote wanamwendo wa mpangilio.
Grashopparne hev ingen konge, og endå fær dei alle ut i fylking.
28 Kama mjusi, unaweza kumkunja kwa mikono yako miwili, lakini wanapatikana katika majumba ya wafalme.
Fjorføtla kann du ta med henderne, og endå bur ho inni kongeslott.
29 Kuna vitu vitatu ambavyo ni fahari katika mwendo na vinne ambavyo ni fahari katika namna ya kutembea:
Tri finst det som stig med staute stig, og fire hev ei fager gonga:
30 simba, aliyeimara miongoni mwa wanyama- wala hajiepushi na kitu chochote;
Løva ei kjempa millom dyri, og som ikkje snur seg for nokon,
31 jogoo anayetembea kwa mikogo; mbuzi; na mfalme ambaye askari wapo kando yake.
hesten mjå um midja, eller bukken, og ein konge med leidingheren.
32 Kama umekuwa mpumbavu, jitukuze mwenyewe, au kama umekuwa ukisimamia vibaya- weka mkono wako juu ya kinywa chako.
Gjer du deg stor, anten narr eller klårtenkt, so legg handi på munnen!
33 Kama kusuka maziwa hufanya siagi na pua ya mtu hutoa damu kama imepigwa, basi matendo yanayofanywa kwa hasira huzalisha mafarakano.
For trykk på mjølk gjev smør, og trykk på nase gjev blod, og trykk på vreide gjev strid.
