Mithali 30
1 Maneno ya Aguri mwana wa Yake - mausia: Mtu huyu alimwambia Ithieli, kwa Ithiel na Ukali:
verba Congregantis filii Vomentis visio quam locutus est vir cum quo est Deus et qui Deo secum morante confortatus ait
2 Hakika nipo kama mnyama kuliko mwanadamu na sina ufahamu wa wanadamu.
stultissimus sum virorum et sapientia hominum non est mecum
3 Sijajifunza hekima, wala sina maarifa ya Mtakatifu.
non didici sapientiam et non novi sanctorum scientiam
4 Je ni nani amekwenda juu mbinguni na kurudi chini? Je ni nani aliyekusanya upepo kwenye mikono yake? Je ni nani aliyekusanya maji kwenye kanzu? Je ni nani aliyeziimarisha ncha za dunia yote? Jina lake ni nani, na jina la mtoto wake ni nani? Hakika unajua!
quis ascendit in caelum atque descendit quis continuit spiritum manibus suis quis conligavit aquas quasi in vestimento quis suscitavit omnes terminos terrae quod nomen eius et quod nomen filii eius si nosti
5 Kila neno la Mungu limejaribiwa, yeye ni ngao kwa wale wanaokimbilia kwake.
omnis sermo Dei ignitus clypeus est sperantibus in se
6 Usiyaongezee maneno haya, au atakukemea, na utathibitishwa kuwa mwongo.
ne addas quicquam verbis illius et arguaris inveniarisque mendax
7 Vitu viwili ninakuomba, usivikatalie kwangu kabla sijafa:
duo rogavi te ne deneges mihi antequam moriar
8 Majivuno na uongo viweke mbali nami. Usinipe umasikini wala utajiri, nipe tu chakula ninachohitaji.
vanitatem et verba mendacia longe fac a me mendicitatem et divitias ne dederis mihi tribue tantum victui meo necessaria
9 Maana nikipata vingi zaidi, nitakukana wewe na kusema, “Yehova ni nani?” Au kama nitakuwa masikini, nitaiba na kukufuru jina la Mungu wangu.
ne forte saturatus inliciar ad negandum et dicam quis est Dominus et egestate conpulsus furer et peierem nomen Dei mei
10 Usimkashifu mtumwa mbele ya bwana wake, au atakulaani na utapata hatia.
ne accuses servum ad dominum suum ne forte maledicat tibi et corruas
11 Kizazi ambacho kinachomlaa baba yao na hakimbariki mama yao,
generatio quae patri suo maledicit et quae non benedicit matri suae
12 kizazi hicho ni safi katika macho yao wenyewe, lakini hawajaoshwa uchafu wao.
generatio quae sibi munda videtur et tamen non est lota a sordibus suis
13 Hicho ni kizazi- jinsi gani macho yao yanakiburi na kope zao zimeinuka juu! -
generatio cuius excelsi sunt oculi et palpebrae eius in alta subrectae
14 kuna kizazi ambacho meno yao ni upanga, na mifupa ya taya zao ni visu, ili waweze kumrarua masikini wamtoe duniani na mhitaji atoke miongoni mwa wanadamu.
generatio quae pro dentibus gladios habet et commandit molaribus suis ut comedat inopes de terra et pauperes ex hominibus
15 Ruba anamabinti wawili, “Toa na Toa” wanalia. Kuna vitu vitatu ambavyo havitosheki, vinne ambavyo havisememi, “Inatosha”:
sanguisugae duae sunt filiae dicentes adfer adfer tria sunt insaturabilia et quartum quod numquam dicit sufficit
infernus et os vulvae et terra quae non satiatur aqua ignis vero numquam dicit sufficit (Sheol h7585)
17 Jicho ambalo linamdhihaki baba na kudharau utii kwa mama, macho yake yatadonolewa na kunguru wa bondeni, na ataliwa na tai.
oculum qui subsannat patrem et qui despicit partum matris suae effodiant corvi de torrentibus et comedant illum filii aquilae
18 Kuna vitu vitatu ambavyo vinanishangaza, vinne ambavyo sivifahamu:
tria sunt difficilia mihi et quartum penitus ignoro
19 njia ya tai angani; njia ya nyoka juu ya mwamba; njia ya meli kwenye moyo wa bahari; na njia ya mtu pamoja mwanake kijana.
viam aquilae in caelo viam colubri super petram viam navis in medio mari et viam viri in adulescentula
20 Hii ni njia ya mzinzi- anakula na kufuta kinywa chake na kusema, “sijafanya ubaya wowote.”
talis est via mulieris adulterae quae comedit et tergens os suum dicit non sum operata malum
21 Chini ya vitu vitatu dunia hutetemeka na vinne haiwezi kuvivumilia:
per tria movetur terra et quartum non potest sustinere
22 mtumwa anapokuwa mfalme; mpumbavu anaposhiba vyakula;
per servum cum regnaverit per stultum cum saturatus fuerit cibo
23 mwanamke anayechukiwa anapoolewa; kijakazi anapochukua nafasi ya mkuu wake.
per odiosam mulierem cum in matrimonio fuerit adsumpta et per ancillam cum heres fuerit dominae suae
24 Vitu vinne duniani ni vidogo na bado vinabusara:
quattuor sunt minima terrae et ipsa sunt sapientiora sapientibus
25 mchwa ni viumbe ambao sio imara, lakini huandaa chakula chao wakati wa hari,
formicae populus infirmus quae praeparant in messe cibum sibi
26 Wibari siyo viumbe wenye nguvu, lakini hutengeneza makazi yake kwenye miamba.
lepusculus plebs invalida quae conlocat in petra cubile suum
27 Nzige hawana mfalme, lakini wote wanamwendo wa mpangilio.
regem lucusta non habet et egreditur universa per turmas
28 Kama mjusi, unaweza kumkunja kwa mikono yako miwili, lakini wanapatikana katika majumba ya wafalme.
stilio manibus nititur et moratur in aedibus regis
29 Kuna vitu vitatu ambavyo ni fahari katika mwendo na vinne ambavyo ni fahari katika namna ya kutembea:
tria sunt quae bene gradiuntur et quartum quod incedit feliciter
30 simba, aliyeimara miongoni mwa wanyama- wala hajiepushi na kitu chochote;
leo fortissimus bestiarum ad nullius pavebit occursum
31 jogoo anayetembea kwa mikogo; mbuzi; na mfalme ambaye askari wapo kando yake.
gallus succinctus lumbos et aries nec est rex qui resistat ei
32 Kama umekuwa mpumbavu, jitukuze mwenyewe, au kama umekuwa ukisimamia vibaya- weka mkono wako juu ya kinywa chako.
et qui stultus apparuit postquam elatus est in sublime si enim intellexisset ori inposuisset manum
33 Kama kusuka maziwa hufanya siagi na pua ya mtu hutoa damu kama imepigwa, basi matendo yanayofanywa kwa hasira huzalisha mafarakano.
qui autem fortiter premit ubera ad eliciendum lac exprimit butyrum et qui vehementer emungitur elicit sanguinem et qui provocat iras producit discordias
