Mithali 3

1 Mwanangu, usizisahau amri zangu na uyatunze mafundisho yangu katika moyo wako,

پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

2 maana ziatakuongezea siku zako na miaka ya maisha yako na amani.

3 Usiache utiifu wa agano na uaminifu viondoke kwako, vifunge katika shingo yako, viandike katika vibao vya moyo wako.

محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

4 Ndipo utapata kibali na heshima mbele Mungu na wanadamu.

اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

5 Mtegemee Yehova kwa moyo wako wote na wala usitegemee ufahamu wako mwenyewe,

با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

6 katika njia zako zote mkiri Yeye na yeye atayanyosha mapito yako.

در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

7 Usiwe mwenye busara machoni pako mwenyewe; mche Yehova na jiepushe na uovu.

به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

8 Itakuponya mwili wako na kukuburudisha mwili wako.

و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

9 Mheshimu Yehova kwa utajiri wako na kwa malimbuko ya mazao kwa kila unachozalisha,

از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

10 na ndipo ghala zako zitajaa na mapipa makubwa yatafurika kwa divai mpya.

آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

11 Mwanangu, usidharau kuadibishwa na Yohova na wala usichukie karipio lake,

پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

12 maana Yehova huwaadibisha wale wapendao, kama baba anavyoshughulika kwa mtoto wake ampendezaye.

زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

13 Yeye apataye hekima anafuraha, naye hupata ufahamu.

خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

14 Kwani katika hekima unapata manufaa kuliko ukibadilisha kwa fedha na faida yake inafaa zaidi kuliko dhahabu.

زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

15 Hekima inathamani zaidi kuliko kito, na hakuna unachokitamani kinaweza kulinganishwa na hekima.

ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

16 Yeye anasiku nyingi katika mkono wake wa kuume; na mkono wake wa kushoto ni utajiri na heshima.

حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

17 Njia zake ni njia za ukarimu na mapito yake ni amani.

حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

18 Yeye ni mti wa uzima kwa wale wanaomshikilia, wale wanaomshikilia wanafuraha.

خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

19 Kwa hekima Yehova aliweka msingi wa dunia, kwa ufahamu aliziimarisha mbingu.

خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

20 Kwa maarifa yake vina vilipasuka na mawingu kudondosha umande wake.

به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

21 Mwanangu, zingatia hukumu ya kweli na ufahamu, na wala usiache kuvitazama.

پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

22 Vitakuwa uzima wa nafsi yako na urembo wa hisani wa kuvaa shingoni mwako.

زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

23 Ndipo utatembea katika njia yako kwa usalama na mguu wako hautajikwaa;

و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

24 ulalapo hutaogopa; utakapolala, usingizi wako utakuwa mtamu.

با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

25 Usitishwe na hofu ya ghafula au uharibifu uliosababishwa na waovu unapotokea,

از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

26 kwa maana Yehova utakuwa upande wako na ataulinda mguu wako usinaswe kwenye mtego.

زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

27 Usizuie mema kwa wale wanaoyastahili, wakati utendaji upo ndani ya mamlaka yako.

اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

28 Jirani yako usimwambie, “Nenda, na uje tena, na kesho nitakupa,” wakati pesa unazo.

هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

29 Usiweke mpango wa kumdhuru jirani yako- anayeishi jirani nawe na yeye anakuamini.

علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

30 Usishindane na mtu pasipo sababu, ikiwa hajafanya chochote kukudhuru.

با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

31 Usimhusudu mtu jeuri au kuchagua njia zake zozote.

به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

32 Maana mtu mjanja ni chukizo kwa Yehova, bali humleta mtu mwaminifu kwenye tumaini lake.

زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

33 Laana ya Yehova ipo katika nyumba ya watu waovu, bali huibariki maskani ya watu wenye haki.

لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

34 Yeye huwadhihaki wenye dhihaka, bali huwapa hisani watu wanyenyekevu.

خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

35 Watu wenye busara huirithi heshima, bali wapumbavu huinuliwa kwa fedheha yao wenyewe.

دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.