< Mithali 24 >

1 Usiwe na husuda kwa wenye ubaya, wala usitamani kuambatana nao,
No tengas envidia de los malvados, ni desees su compañía,
2 kwa sababu mioyo yao inapanga njama za vurugu na midomo ya huongea juu ya madhara.
porque ellos conspiran planes crueles y discuten entre ellos para causar tribulación.
3 Kwa hekima nyumba hujengwa na kwa ufahamu huimarishwa.
Una casa se construye con sabiduría. Su fundamento seguro es la inteligencia.
4 Kwa maarifa vyumba hujazwa vitu vyote vya thamani na utajiri wa kupendeza.
Sus habitaciones están llenas de conocimiento, con todo tipo de hermosos y valiosos objetos.
5 Shujaa wa hekima ni imara, na mtu wa maarifa huongeza nguvu zake;
Si tienes sabiduría, serás fuerte. Si tienes inteligencia, tu poder aumentará.
6 maana kwa uongozi wa busara unaweza kufanya vita na kwa washauri wengi kuna ushindi.
Porque con la guía correcta, podrás ir a la guerra, y serás victorioso si tienes muchos buenos consejeros.
7 Hekima ipo juu sana kwa mpumbavu; hafumbui kinywa chake kwenye mlango.
La sabiduría examina las mentes de los tontos. Ellos no tienen nada que aportar en las discusiones sobre los asuntos importantes.
8 Kuna yule mwenye kupanga kufanya mabaya- watu wanamwita bwana wa njama.
Todo aquel que hace planes para hacer el mal, será considerado un problemático.
9 Mipango ya mpumbavu ni dhambi na watu humchukia mwenye dhihaka.
Los planes que hacen los tontos son de pecado. Todos aborrecen a los que se burlan de otros.
10 Kama utakuwa dhaifu na mwenye kuogopa siku ya taabu, basi nguvu zako ni haba.
Si te rindes en el momento de la prueba, mostraras cuan débil eres.
11 Waokoe wanaochukuliwa kwenda kwenye mauti na uwashikilie wale wanaopepesuka kwenda kwa mchinjaji.
Rescata a los que son expulsados para ser ejecutados. Salva a los que desfallecen de camino a su muerte.
12 Kama utasema, “Tazama, hatujui chochote juu ya hili,” je yule anayepima mioyo hajui unachosema? Na yule anayelinda maisha yako, je hajui? Je Mungu hatampa kila mmoja kile anachostahili?
Si dices: “No sabíamos nada sobre esto”, ¿no crees que el Dios que juzga las motivaciones no se dará cuenta de lo que ocurre realmente? El que te mira desde arriba lo sabe todo, y le pagará a todos según sus actos.
13 Mwanangu, kula asali kwa kuwa ni nzuri, kwa sababu matone ya sega la asali ni matamu unapoonja.
Hijo mío, comer miel te conviene; el panal de miel tiene un dulce sabor.
14 Hekima ndiyo ilivyo katika nafsi yako - kama utaitafuta, tumaini lako halitabatilika na kutakuwa na tumaini.
Del mismo modo, debes saber que te conviene la sabiduría; y que sin la encuentras habrá un futuro para ti que no será frustrado.
15 Usisubiri kwa kuvizia kama waovu ambao hushambulia nyumba ya mwenye haki. Usiiharibu nyumba yake!
No seas como el criminal que espera para entrar por sorpresa en las casas de las buenas personas. No ataques el lugar donde viven.
16 Maana mwenye haki huanguka mara saba na kuinuka tena, lakini waovu huangushwa kwa maafa.
Los que hacen el bien podrán caer siete veces, y aun así se levantaran; pero el desastre vendrá para derribar a los malvados.
17 Usisherekee wakati adui yako anapoanguka na wala moyo wako usifurahi anapojikwaa,
No celebres cuando tu enemigo caiga. No te alegues cuando se tropiece,
18 au Yehova ataona na kutoridhika na kuondoa ghadhabu juu yake.
porque puede que cuando el Señor lo note, se desagrade de ti y no lo castigue como lo había pensado.
19 Usifadhaike kwa sababu ya watenda mabaya, na wala usiwahusudu watu waovu,
No te enojes por causa de los malvados, ni sientas celos por los que hacen el mal,
20 maana mtu mbaya hana matumaini na taa ya watu waovu itazimika.
porque los malvados no tienen futuro. La lámpara de los malvados se apagará.
21 Mwanangu; mche Yehova, na umwogope mfalme, usishirikiane na watu wenye kuasi dhidi yao,
Hijo mío, honra al Señor y al rey, y no te juntes con los rebeldes,
22 maana kwa ghafula msiba wao utakuja na ni nani ajuaye ukubwa wa uharibifu utakao kuja kutoka kwa hao wote?
porque el desastre vendrá sobre ellos repentinamente. ¿Quién podrá saber cómo los castigarán el Señor y el rey?
23 Haya ni maneno ya wenye busara pia. Upendeleo katika kuhukumu kesi kwa sheria si vizuri.
Estos son más dichos del sabio: Mostrar preferencias cuando emites un juicio no es bueno.
24 Anayemwambia mwenye hatia, “Wewe upo sawa,” atalaaniwa na watu na mataifa yatamchukia.
Los que le dicen al culpable: “Eres inocente”, serán malditos por el pueblo y odiados por la nación,
25 Bali wenye kuwakemea waovu watakuwa na furaha na zawadi za wema zitakuja kwao.
pero los que condenan al culpable serán estimados, y recibirán rica bendición.
26 Anayetoa jibu la kweli hutoa busu kwenye midomo.
Una respuesta honesta es como un beso en los labios.
27 Andaa kazi yako ya nje, na tayarisha kila kitu kwa ajili yako mwenyewe shambani; baada ya hapo, jenga nyumba yako.
Haz primero el trabajo que necesitas hacer afuera y prepárate para sembrar tus campos. Solo después de eso, comienza a construir tu casa.
28 Usitoe ushahidi dhidi ya jirani yako bila sababu na usidanganye kwa midomo yako.
No seas testigo contra tu prójimo sin tener una buena razón, ni digas mentiras.
29 Usiseme, “Mimi nitamtendea kile alichonitendea; nitalipiza kwa kile alichofanya.”
No digas en tu pensamiento: “Voy a hacerle lo mismo que me hizo! ¡Haré que me pague por lo que ha hecho!”
30 Nilikwenda jirani na shamba la mtu mvivu, nikapita kwenye shamba la mzabibu la mtu asiye na akili.
Mientras caminaba, pasé por el campo del hombre perezoso, y por el viñedo de un insensato.
31 Miiba imeota kila sehemu, ardhi ilikuwa imefunikwa kwa upupu, na ukuta wake wa mawe ulikuwa umebomoka.
Y estaba lleno de monte y espinas, el suelo estaba cubierto de hierba y la piedra angular se había caído.
32 Kisha nikaliona na kufikiria juu yake; nikatazama na kupokea mafundisho.
Y mientras veía, pensé y aprendí una lección:
33 Kulala kidogo, kusinzia kidogo, kupumzika kwa kukunja mikono kidogo-
Puedes decir: “Solo dormiré un poco más, me recostaré apenas un rato, y cruzaré mis brazos para descansar un poco más”,
34 na umasikini huja kwa kutembea juu yako, na mahitaji yako kama askari mwenye silaha.
pero la pobreza te atacará como un ladrón, y la miseria como un guerrero armado.

< Mithali 24 >