Mithali 24
1 Usiwe na husuda kwa wenye ubaya, wala usitamani kuambatana nao,
你不要妒忌作惡的人，不要希求與他們共處；
2 kwa sababu mioyo yao inapanga njama za vurugu na midomo ya huongea juu ya madhara.
因為他們的心靈，只圖謀不軌；他們的嘴唇，只講論是非。
3 Kwa hekima nyumba hujengwa na kwa ufahamu huimarishwa.
因著智慧，家庭得以興建；因著明智，家庭得以穩定。
4 Kwa maarifa vyumba hujazwa vitu vyote vya thamani na utajiri wa kupendeza.
各種珍奇可愛的寶物，因著智識可儲藏滿室。
5 Shujaa wa hekima ni imara, na mtu wa maarifa huongeza nguvu zake;
智慧人勝於壯士，明智人強於勇士；
6 maana kwa uongozi wa busara unaweza kufanya vita na kwa washauri wengi kuna ushindi.
因為作戰須有智謀，勝利在於謀士眾多。
7 Hekima ipo juu sana kwa mpumbavu; hafumbui kinywa chake kwenye mlango.
為愚昧的人，智慧太高妙；他在城門口，只好不開口。
8 Kuna yule mwenye kupanga kufanya mabaya- watu wanamwita bwana wa njama.
籌劃作惡的人，可稱為陰險家。
9 Mipango ya mpumbavu ni dhambi na watu humchukia mwenye dhihaka.
愚人的計謀只是罪惡；狂妄的人為人所憎惡。
10 Kama utakuwa dhaifu na mwenye kuogopa siku ya taabu, basi nguvu zako ni haba.
你若萎靡不振，到災難的日子，必然氣竭力盡。
11 Waokoe wanaochukuliwa kwenda kwenye mauti na uwashikilie wale wanaopepesuka kwenda kwa mchinjaji.
被帶去受死的人，你應拯救他；行將被殺戮的人，你要挽救他。
12 Kama utasema, “Tazama, hatujui chochote juu ya hili,” je yule anayepima mioyo hajui unachosema? Na yule anayelinda maisha yako, je hajui? Je Mungu hatampa kila mmoja kile anachostahili?
或許你要說：「看! 我全不知道! 」難道那權衡人心的能不明瞭﹖難道監察你心靈的能不知道﹖他必按每人的作為還報每人。
13 Mwanangu, kula asali kwa kuwa ni nzuri, kwa sababu matone ya sega la asali ni matamu unapoonja.
我兒，你要吃蜜，因為蜜好；蜂房的蜜，香甜可口。
14 Hekima ndiyo ilivyo katika nafsi yako - kama utaitafuta, tumaini lako halitabatilika na kutakuwa na tumaini.
對你的靈魂，智慧也是這樣：你找得了她，必有好前途；你所希望的，決不會落空。
15 Usisubiri kwa kuvizia kama waovu ambao hushambulia nyumba ya mwenye haki. Usiiharibu nyumba yake!
惡惡人對義人的家，不要圖謀不軌；對他的住所，不要加以破壞；
16 Maana mwenye haki huanguka mara saba na kuinuka tena, lakini waovu huangushwa kwa maafa.
因為義人雖七次跌倒，仍然要起來；但是惡人一失足，必陷禍患中。
17 Usisherekee wakati adui yako anapoanguka na wala moyo wako usifurahi anapojikwaa,
你的仇人跌倒，且不要高興；他若失足摔倒，且不要心喜；
18 au Yehova ataona na kutoridhika na kuondoa ghadhabu juu yake.
免得上主看見而不快，因而撤消對他的忿怒。
19 Usifadhaike kwa sababu ya watenda mabaya, na wala usiwahusudu watu waovu,
對作惡的人，你不要動怒；對乖戾之徒，也不必嫉妒；
20 maana mtu mbaya hana matumaini na taa ya watu waovu itazimika.
因為惡人終沒有好前途，惡人的燈必要熄滅。
21 Mwanangu; mche Yehova, na umwogope mfalme, usishirikiane na watu wenye kuasi dhidi yao,
我兒，上主和君王，你都要敬畏；對他們二者，皆不可觸怒；
22 maana kwa ghafula msiba wao utakuja na ni nani ajuaye ukubwa wa uharibifu utakao kuja kutoka kwa hao wote?
因為他們的懲罰可突然而至；他們的摧殘，有誰能知曉﹖
23 Haya ni maneno ya wenye busara pia. Upendeleo katika kuhukumu kesi kwa sheria si vizuri.
以下是智者的箴言：在判案時，顧及情面，決不公平。
24 Anayemwambia mwenye hatia, “Wewe upo sawa,” atalaaniwa na watu na mataifa yatamchukia.
誰對惡人說：「你是正義的。」人民必罵他，百姓必恨他。
25 Bali wenye kuwakemea waovu watakuwa na furaha na zawadi za wema zitakuja kwao.
按公道加罰的，必事事順遂；美好的祝福，必臨於其身。
26 Anayetoa jibu la kweli hutoa busu kwenye midomo.
應答適宜的人，宛如與人接吻。
27 Andaa kazi yako ya nje, na tayarisha kila kitu kwa ajili yako mwenyewe shambani; baada ya hapo, jenga nyumba yako.
你要先在外經營好事業，在田間將工作準備停當，然後纔可建立你的家室。
28 Usitoe ushahidi dhidi ya jirani yako bila sababu na usidanganye kwa midomo yako.
不要輕易作證，反對你的近人；也不要以你的口舌，欺騙他人。
29 Usiseme, “Mimi nitamtendea kile alichonitendea; nitalipiza kwa kile alichofanya.”
不可說：「人怎樣待我，我怎樣待人；照人之所行，我向他還報。」
30 Nilikwenda jirani na shamba la mtu mvivu, nikapita kwenye shamba la mzabibu la mtu asiye na akili.
我走過懶惰人的田地，經過愚昧人的葡萄園：
31 Miiba imeota kila sehemu, ardhi ilikuwa imefunikwa kwa upupu, na ukuta wake wa mawe ulikuwa umebomoka.
看，到處是荊棘，滿地是蒺黎，石牆也倒了!
32 Kisha nikaliona na kufikiria juu yake; nikatazama na kupokea mafundisho.
我看了，便心下自思；我見了，取得了教訓：「
33 Kulala kidogo, kusinzia kidogo, kupumzika kwa kukunja mikono kidogo-
再睡片刻，再假寐片刻，再抱臂躺臥片刻」──
34 na umasikini huja kwa kutembea juu yako, na mahitaji yako kama askari mwenye silaha.
這樣，貧窮就要如同竊賊，困乏也要如同武士，向你侵襲。
