Mithali 23
1 Unapoketi kula pamoja na mtawala, angalia kwa uangalifu kilichopo mbele yako,
Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam:
2 na kama ni mtu unayependa kula chakula sana weka kisu kooni.
et statue cultrum in gutture tuo, si tamen habes in potestate animam tuam,
3 Usitamani vinono vyake maana ni chakula cha uongo.
ne desideres de cibis eius, in quo est panis mendacii.
4 Usifanye kazi sana ili kupata mali; uwe na busara ya kutosha ili ujue wakati wa kuacha.
Noli laborare ut diteris: sed prudentiæ tuæ ponde modum.
5 Je utaruhusu macho yako yaangaze juu yake? Itaondoka, maana itawaa mabawa kama tai na kuruka angani.
Ne erigas oculos tuos ad opes, quas non potes habere: quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum.
6 Usile chakula cha yule mwenye jicho baya- na usiwe na shauku ya vinono vyake,
Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos eius:
7 maana ni mtu mwenye kuhesabu gharama ya chakula. “Kula na kunywa!” anakuambia, lakini moyo wake haupo pamoja nawe.
quoniam in similitudinem arioli, et coniectoris, æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi: et mens eius non est tecum.
8 Utatapika kiasi kidogo ulichokula na utakuwa umepoteza sifa zako njema.
Cibos, quos comederas, evomes: et perdes pulchros sermones tuos.
9 Usiongee katika usikivu wa mpumbavu, maana atadharau hekima ya maneno yako.
In auribus insipientium ne loquaris: qui despicient doctrinam eloquii tui.
10 Usihamishe jiwe la mpaka wa kale au kunyang'anya mashamba ya yatima,
Ne attingas parvulorum terminos: et agrum pupillorum ne introeas:
11 maana Mkombozi wao ni imara na atatetea kesi yao dhidi yako.
Propinquus enim illorum fortis est: et ipse iudicabit contra te causam illorum.
12 Elekeza moyo wako katika mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
Ingrediatur ad doctrinam cor tuum: et aures tuæ ad verba scientiæ.
13 Usizuie kuadilisha mtoto, maana ukimchapa kwa fimbo, hatakufa.
Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur.
Tu virga percuties eum: et animam eius de inferno liberabis. (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una busara, basi moyo wangu utafurahi pia;
Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum:
16 sehemu zangu ndani kabisa zitafurahi sana midomo yako inaponena haki.
et exultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.
17 Usiruhusu moyo wako kuwahusudu wenye dhambi, lakini endelea kumcha Yehova siku zote.
Non æmuletur cor tuum peccatores: sed in timore Domini esto tota die:
18 Hakika tumaini lako halitaondolewa na siku zako za hapo baadaye.
quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur.
19 Sikia- wewe! - mwanangu, na uwe mwenye busara na uelekeze moyo wako katika njia.
Audi fili mi, et esto sapiens: et dirige in via animum tuum.
20 Usishirikiane pamoja na walevi, au pamoja na walaji wa nyama walafi,
Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum, qui carnes ad vescendum conferunt:
21 maana mlevi na mlafi wanakuwa masikini na usingizi utawavika kwa matambara.
quia vacantes potibus, et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.
22 Msikilize baba yako ambaye alikuzaa na usimdharau mama yako wakati akiwa mzee.
Audi patrem tuum, qui genuit te: et ne contemnas cum senuerit mater tua.
23 Inunue kweli, lakini usiiuze; nunua hekima, nidhamu, na ufahamu.
Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam.
24 Baba yake mwenye haki atafurahia sana, na yule amzaaye mtoto mwenye busara atamfurahia.
Exultat gaudio pater iusti: qui sapientem genuit, lætabitur in eo.
25 Mfurahishe baba yako na mama yako na yule aliyekuzaa afurahie.
Gaudeat pater tuus, et mater tua, et exultet quæ genuit te.
26 Mwanangu, nipe moyo wako na macho yako yachunguze njia zangu.
Præbe fili mi cor tuum mihi: et oculi tui vias meas custodiant.
27 Maana malaya ni shimo refu, na mke wa mume mwingine ni kisima chembamba.
Fovea enim profunda est meretrix: et puteus angustus, aliena.
28 Anavizia kama mnyang'anyi na huongeza idadi ya wadanganyifu miongoni mwa wanadamu.
Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.
29 Nani mwenye taabu? Nani mwenye huzuni? Nani mwenye mapigano? Nani mwenye malalamiko? Nani mwenye majeraha bila sababu? Nani mwenye macho mekundu?
Cui væ? cuius patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum?
30 Ni wale ambao huzengea kwenye mvinyo, wale wanaojaribu kuchanganya mvinyo.
Nonne his, qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis?
31 Usiutazame mvinyo ukiwa mwekundu, wakati unametameta kwenye kikombe na kutelemka kwa uraini.
Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color eius: ingreditur blande,
32 Mwisho wake unauma kama nyoka na sumu yake kama kifutu.
sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet.
33 Macho yako yataona vitu vigeni na moyo wako utatamka vitu vya ukaidi.
Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa.
34 Utakuwa kama anayelala kwenye bahari au anayelala juu ya mlingoti. “
Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo:
35 Wamenipiga,” utasema, “lakini sikuumia. Wamenichapa, lakini sikuwa na hisia. Nitaamka lini? Nitatafuta kinywaji kingine.”
et dices: Verberaverunt me, sed non dolui: traxerunt me, et ego non sensi: quando evigilabo, et rursus vina reperiam?
