Mithali 23
1 Unapoketi kula pamoja na mtawala, angalia kwa uangalifu kilichopo mbele yako,
Sa’ad da ka zauna domin cin abinci da mai mulki, ka lura sosai da abin da yake gabanka,
2 na kama ni mtu unayependa kula chakula sana weka kisu kooni.
ka kuma sa wuƙa a maƙogwaronka in kai mai ci da yawa ne.
3 Usitamani vinono vyake maana ni chakula cha uongo.
Kada ka yi marmarin abincinsa mai daɗi gama wannan abinci ruɗu ne.
4 Usifanye kazi sana ili kupata mali; uwe na busara ya kutosha ili ujue wakati wa kuacha.
Kada ka gajiyar da kanka don ka yi arziki; ka kasance da hikimar dainawa.
5 Je utaruhusu macho yako yaangaze juu yake? Itaondoka, maana itawaa mabawa kama tai na kuruka angani.
Da ƙyiftawar ido a kan wadata ta ɓace, gama tabbatacce sukan yi fikafikai sukan tashi sama kamar gaggafa.
6 Usile chakula cha yule mwenye jicho baya- na usiwe na shauku ya vinono vyake,
Kada ka ci abincin mai rowa, kada ka yi marmarin abincinsa mai daɗi;
7 maana ni mtu mwenye kuhesabu gharama ya chakula. “Kula na kunywa!” anakuambia, lakini moyo wake haupo pamoja nawe.
gama shi wani irin mutum ne wanda kullum yana tunani game da tsadar abincin. Zai ce maka, “Ci ka sha,” amma zuciyarsa ba ta tare da kai.
8 Utatapika kiasi kidogo ulichokula na utakuwa umepoteza sifa zako njema.
Za ka yi amai ɗan abin da ka ci dukan daɗin bakinka kuwa zai tafi a banza.
9 Usiongee katika usikivu wa mpumbavu, maana atadharau hekima ya maneno yako.
Kada ka yi magana da wawa, gama zai yi wa maganar hikimarka ba’a.
10 Usihamishe jiwe la mpaka wa kale au kunyang'anya mashamba ya yatima,
Kada ka kawar da shaidar iyaka ta dā ko ka ɗiba gonar marayu,
11 maana Mkombozi wao ni imara na atatetea kesi yao dhidi yako.
gama mai Kāriyarsu yana da ƙarfi; zai kuwa yi magana dominsu.
12 Elekeza moyo wako katika mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
Ka mai da hankali ga umarni ka kuma kasa kunne ga kalmomin sani.
13 Usizuie kuadilisha mtoto, maana ukimchapa kwa fimbo, hatakufa.
Kada ka bar yaro ba horo; in ka yi masa horo da sanda, ba zai mutu ba.
Ka hukunta shi da sanda ka ceci ransa daga mutuwa. (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una busara, basi moyo wangu utafurahi pia;
Ɗana, in zuciyarka mai hikima ce, to, zuciyata za tă yi murna;
16 sehemu zangu ndani kabisa zitafurahi sana midomo yako inaponena haki.
cikin cikina zai yi farin ciki in leɓunanka suna maganar abin da yake daidai.
17 Usiruhusu moyo wako kuwahusudu wenye dhambi, lakini endelea kumcha Yehova siku zote.
Kada ka bar zuciyarka tă yi ƙyashin masu zunubi, amma kullum tsoron Ubangiji za ka yi kishi.
18 Hakika tumaini lako halitaondolewa na siku zako za hapo baadaye.
Tabbatacce akwai sa zuciya ta nan gaba dominka, kuma sa zuciyarka ba za tă zama a banza ba.
19 Sikia- wewe! - mwanangu, na uwe mwenye busara na uelekeze moyo wako katika njia.
Ka saurara, ɗana, ka zama mai hikima, ka kafa zuciyarka a hanyar da take daidai.
20 Usishirikiane pamoja na walevi, au pamoja na walaji wa nyama walafi,
Kada ka haɗa kai da waɗanda suke shan ruwan inabi da yawa ko masu haɗama kansu da abinci,
21 maana mlevi na mlafi wanakuwa masikini na usingizi utawavika kwa matambara.
gama bugaggu da ruwan inabi da masu yawan ci sukan zama matalauta, gama jiri yakan yi musu sutura da tsummoki.
22 Msikilize baba yako ambaye alikuzaa na usimdharau mama yako wakati akiwa mzee.
Ka kasa kunne ga mahaifinka, wanda ya ba ka rai, kada kuwa ka rena mahaifiyarka sa’ad da ta tsufa.
23 Inunue kweli, lakini usiiuze; nunua hekima, nidhamu, na ufahamu.
Ka saye gaskiya kada kuwa ka sayar da ita; ka nemi hikima, horo da fahimi.
24 Baba yake mwenye haki atafurahia sana, na yule amzaaye mtoto mwenye busara atamfurahia.
Mahaifin adali yana da farin ciki sosai; duk wanda yake da ɗa mai hikima yakan ji daɗinsa.
25 Mfurahishe baba yako na mama yako na yule aliyekuzaa afurahie.
Bari mahaifinka da mahaifiyarka su yi murna; bari wadda ta haife ka tă yi farin ciki!
26 Mwanangu, nipe moyo wako na macho yako yachunguze njia zangu.
Ɗana, ka ba ni zuciyarka bari kuma idanunka su kiyaye hanyoyina,
27 Maana malaya ni shimo refu, na mke wa mume mwingine ni kisima chembamba.
gama karuwa rami ne mai zurfi mace marar aminci matsattsiyar rijiya ce.
28 Anavizia kama mnyang'anyi na huongeza idadi ya wadanganyifu miongoni mwa wanadamu.
Kamar’yan fashi, takan kwanta tana jira tana kuma ninka rashin aminci a cikin maza.
29 Nani mwenye taabu? Nani mwenye huzuni? Nani mwenye mapigano? Nani mwenye malalamiko? Nani mwenye majeraha bila sababu? Nani mwenye macho mekundu?
Wa yake wayyo? Wa yake baƙin ciki? Wa yake neman fada? Wa yake gunaguni? Wa yake da raunuka ba dalili? Wa yake da jan idanu?
30 Ni wale ambao huzengea kwenye mvinyo, wale wanaojaribu kuchanganya mvinyo.
Waɗanda suke daɗe suna shan ruwan inabi, waɗanda suke neman ƙoƙon damammen ruwan inabi.
31 Usiutazame mvinyo ukiwa mwekundu, wakati unametameta kwenye kikombe na kutelemka kwa uraini.
Kada ka ƙyifce ido a ruwan inabi sa’ad da ya yi ja, sa’ad da yana da kyan gani a cikin ƙwarya, sa’ad da yana gangarawa sumul a maƙogwaro!
32 Mwisho wake unauma kama nyoka na sumu yake kama kifutu.
A ƙarshe yana sara kamar maciji da kuma dafi kamar gamsheƙa.
33 Macho yako yataona vitu vigeni na moyo wako utatamka vitu vya ukaidi.
Idanunka za su riƙa gane-gane, zuciyarka kuma za su riƙa tunani abubuwa masu rikitarwa.
34 Utakuwa kama anayelala kwenye bahari au anayelala juu ya mlingoti. “
Za ka zama kamar wanda yake barci a tsakiyar tekuna, kwance a sama itacen jirgin ruwa.
35 Wamenipiga,” utasema, “lakini sikuumia. Wamenichapa, lakini sikuwa na hisia. Nitaamka lini? Nitatafuta kinywaji kingine.”
Za ka ce “Sun buge ni, amma ban ji ciwo ba! Sun daddoke ni, amma ba na jin zafinsa! Yaushe zan farka don in ƙara shan wani?”
