Mithali 16

1 Mipango ya moyo ni ya mtu, bali Yehova hutoa jawabu kutoka kwenye ulimi wake.

انسان نقشه‌های زیادی می‌کشد، اما نتیجهٔ نهایی آنها در دست خداست.

2 Njia zote za mtu ni safi kwenye macho yake mwenyewe, bali Yehova huipima mioyo.

تمام کارهای انسان به نظر خودش درست است، اما انگیزه‌ها را خداوند می‌بیند.

3 Kabidhi kwa Yehova kazi zako zote na mipango yako itafanikiwa.

نقشه‌های خود را به دست خداوند بسپار، آنگاه در کارهایت موفق خواهی شد.

4 Yehova alifanya kila kitu kwa kusudi lake, hata waovu kwa ajili ya siku ya taabu.

خداوند هر چیزی را برای هدف و منظوری خلق کرده است. او حتی بدکاران را برای مجازات آفریده است.

5 Yehova anamchukia kila mtu mwenye moyo wa majivuno, ingawa wanasimama imara, hawakosi kupata adhabu.

خداوند از اشخاص متکبر نفرت دارد و هرگز اجازه نخواهد داد آنها از مجازات فرار کنند.

6 Kwa agano la uaminifu na udhamini uovu husafishwa na kwa kumcha Yehova watu hujitenga na ubaya.

درستکار و با محبت باش که خدا گناهت را خواهد بخشید. از خداوند بترس که بدی از تو دور خواهد شد.

7 Njia za mtu zinapompendeza Yehova, huwafanya hata adui zake huyo mtu wawe na amani naye.

وقتی کسی خدا را خشنود می‌سازد، خدا کاری می‌کند که حتی دشمنان آن شخص نیز با وی از در صلح و آشتی درآیند.

8 Bora kitu kidogo pamoja na haki, kuliko mapato makubwa pamoja na udhalimu.

ثروت اندک که با درستکاری به دست آمده باشد بهتر است از ثروت هنگفتی که از راه نادرست فراهم شده باشد.

9 Katika moyo wake mtu hunuia njia yake, bali Yehova huziongoza hatua zake.

انسان در فکر خود نقشه‌ها می‌کشد، اما خداوند او را در انجام آنها هدایت می‌کند.

10 Mshauri yupo katika midimo ya mfalme, katika hukumu kinywa chake hakisemi kwa udanganyifu.

پادشاه با حکمت الاهی سخن می‌گوید، پس نباید به عدالت خیانت ورزد.

11 Vipimo vya kweli hutoka kwa Yehova; uzito wote kwenye gunia ni kazi yake.

میزان و ترازوهای درست از آنِ خداوند است، همۀ وزنه‌های کیسه، ساختۀ اوست.

12 Wafalme wanapofanya mambo maovu, hicho ni kitu cha kudharauliwa, kwa maana utawala huimarishwa kwa kutenda haki.

پادشاهان نمی‌توانند ظلم کنند، زیرا تخت سلطنت از عدالت برقرار می‌ماند.

13 Mfalme hufurahia midomo ambayo husema haki na anampenda mwenye kusema waziwazi.

پادشاهان اشخاص راستگو را دوست دارند و از وجود ایشان خشنود می‌شوند.

14 Hasira ya mfalme ni mjumbe wa mauti lakini mtu mwenye busara atajaribu kutuliza hasira yake.

خشم پادشاه پیک مرگ است ولی مرد عاقل آن را فرو می‌نشاند.

15 Katika nuru ya uso wa mfalme ni uzima na fadhila yake ni kama wingu linaloleta mvua ya masika.

شادی و رضایت پادشاه مانند ابر بهاری است که حیات به ارمغان می‌آورد.

16 Ni bora kiasi gani kupata hekima kuliko dhahabu. Kuchagua kupata ufahamu ni zaidi kuliko fedha.

به دست آوردن حکمت و دانایی بهتر است از اندوختن طلا و نقره.

17 Njia kuu ya watu waadilifu hujitenga na ubaya; mwenye kuyahifadhi maisha yake huilinda njia yake.

راه خداشناسان دور از هر نوع بدی است و هر که در این راه گام بردارد جان خود را حفظ خواهد کرد.

18 Kiburi hutangulia kabla ya uharibifu na moyo wa kujivuna kabla ya maangamizi.

غرور منجر به هلاکت می‌شود و تکبر به سقوط می‌انجامد.

19 Ni bora kunyenyekea miongoni mwa watu masikini kuliko kugawana ngawira pamoja watu wenye kiburi.

بهتر است انسان متواضع باشد و با ستمدیدگان بنشیند تا اینکه میان متکبران باشد و در غنایم آنها سهیم شود.

20 Mwenye kutafakari yaliyofundishwa hupata kilicho chema na wenye kumtumaini Yehova watafurahi.

آنانی که کلام خداوند را اطاعت کنند سعادتمند خواهند شد و کسانی که بر او توکل نمایند برکت خواهند یافت.

21 Mwenye hekima moyoni anaitwa ufuhamu na utamu wa hotuba huongeza uwezo wa kufundisha.

دانا را از فهمش می‌شناسند و سخنان دلنشین او انسان را مجاب می‌کند.

22 Ufahamu ni chemchemi ya uzima kwake ambaye nayo, bali adhabu ya wapumbavu ni upumbavu wao.

حکمت برای کسانی که از آن برخوردارند چشمهٔ حیات است، ولی حماقت برای نادانان مجازات به بار می‌آورد.

23 Moyo wa mtu mwenye hekima hutoa busara katika kinywa chake na huongeza ushawishi katika midomo yake.

سخنان شخص دانا عاقلانه است و تعالیمی که او می‌دهد مؤثر می‌باشد.

24 Maneno yenye kufaa ni sega la asali -matamu kwenye nafsi na huponya mifupa.

سخنان محبت‌آمیز مانند عسل شیرین است و جان انسان را شفا می‌بخشد.

25 Kuna njia ambayo huonekana sawa kwa mtu, bali mwisho wake ni njia ya mauti.

راههایی هستند که به نظر انسان راست می‌آیند، اما عاقبت به مرگ منتهی می‌شوند.

26 Hamu ya kibarua humfanyia kazi; njaa yake humsihi kuendelea.

گرسنگی خوب است زیرا تو را وادار می‌کند که برای رفع آن کار کنی.

27 Mtu duni huchimba madhara na usemi wake ni kama moto unaounguza.

آدم بدکار نقشه‌های پلید می‌کشد و سخنانش مثل آتش می‌سوزاند.

28 Mtu mkaidi huchochea mafarakano na umbeya huwafarakanisha marafiki.

شخص بداندیش نزاع به پا می‌کند و آدم سخن‌چین بهترین دوستان را از هم جدا می‌نماید.

29 Mtu wa vurugu humdanganya jirani yake na kumwongoza kwenye mapito ambayo si mema.

آدم ظالم همسایه‌اش را فریب می‌دهد و او را به راه نادرست می‌کشاند.

30 Yule anayekonyeza kwa jicho anapanga njama za mambo ya ukaidi; wenye kuandama midomo yao watapitisha mabaya.

شخص بدکار چشمان خود را می‌بندد و لبهایش را جمع می‌کند تا برای انجام مقاصد پلید خود نقشه بکشد.

31 Mvi ni taji ya utukufu; hupatikana kwa kuishi katika njia ya haki.

موی سپید تاج جلال است که با زندگی خداپسندانه به دست می‌آید.

32 Ni bora kukawia kuwa na hasira kuliko kuwa shujaa na mwenye kutawala roho yake ni imara zaidi kuliko yule anayeuteka mji.

صبر از قدرت بهتر است و کسی که بر خود مسلط باشد از شخصی که شهری را تسخیر نماید برتر است.

33 Kura hurushwa kwenye mkunjo, bali maamuzi hutoka kwa Yehova.

انسان قرعه را می‌اندازد، اما حکم آن را خداوند تعیین می‌کند.