Mithali 14
1 Mwanamke mwenye busara huijenga nyumba yake, bali mwanamke mpumbavu huibomoa kwa mikono yake mwenyewe.
Sapiens mulier ædificat domum suam: insipiens extructam quoque manibus destruet.
2 Yeye aendaye kwa uaminifu humcha Yehova, bali mkaidi humdharau katika njia zake.
Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo, qui infami graditur via.
3 Katika kinywa cha mpumbavu hutoka chipukizi la kiburi chake, bali midomo ya wenye busara itawalinda.
In ore stulti virga superbiæ: labia autem sapientium custodiunt eos.
4 Pale pasipo na mifugo hori la kulishia ni safi, bali mazao mengi huweza kupatikana kwa nguvu za maksai.
Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est: ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
5 Shahidi mwaminifu hasemi uongo, bali shahidi wa uongo hupumua uongo.
Testis fidelis non mentitur: profert autem mendacium dolosus testis.
6 Mwenye dharau hutafuta hekima na hakuna hata, bali maarifa huja kwa urahisi kwa mwenye ufahamu.
Quærit derisor sapientiam, et non invenit: doctrina prudentium facilis.
7 Nenda mbali kutoka kwa mtu mpumbavu, maana hutapata maarifa kwenye midomo yake.
Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.
8 Hekima ya mtu mwenye busara ni kuifahamu njia yake mwenyewe, bali upuuzi wa wapumbavu ni udanganyifu.
Sapientia callidi est intelligere viam suam: et imprudentia stultorum errans.
9 Wapumbavu hudharau wakati sadaka ya hatia inapotolewa, bali miongoni mwao waaminifu hushiriki fadhila.
Stultus illudet peccatum, et inter iustos morabitur gratia.
10 Moyo unayajua machungu yake mwenyewe na hakuna mgeni anayeshiriki furaha yake.
Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio eius non miscebitur extraneus.
11 Nyumba ya waovu itaangamizwa, bali hema ya watu waaminifu itasitawi.
Domus impiorum delebitur: tabernacula vero iustorum germinabunt.
12 Kuna njia ambayo huonekana sawa kwa mtu, lakini mwisho wake huelekea mauti tu.
Est via, quæ videtur homini iusta: novissima autem eius deducunt ad mortem.
13 Moyo unaweza kucheka lakini bado ukawa katika maumivu na furaha inaweza kukoma ikawa huzuni.
Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
14 Yule asiyemwaminifu atapata anachostahili kwa njia zake, bali mtu mwema atapata kilicho chake.
Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.
15 Yeye ambaye hakufundishwa huamini kila kitu, bali mtu mwenye hekima huzifikiria hatua zake.
Innocens credit omni verbo: astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni: servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via eius.
16 Mtu mwenye hekima huogopa na kutoka kwenye ubaya, bali mpumbavu huliacha onyo kwa ujasiri.
Sapiens timet, et declinat a malo: stultus transilit, et confidit.
17 Yeye ambaye anakuwa na hasira kwa haraka hufanya mambo ya kipumbavu, na mtu anayefanya hila mbaya huchukiwa.
Impatiens operabitur stultitiam: et vir versutus odiosus est.
18 Wajinga hurithi upumbavu, lakini watu wenye hekima wamezingirwa kwa maarifa.
Possidebunt parvuli stultitiam, et expectabunt astuti scientiam.
19 Hao ambao ni waovu watainama mbele yao walio wema na wale wenye uovu watasujudu kwenye malango ya wenye haki.
Iacebunt mali ante bonos: et impii ante portas iustorum.
20 Mtu masikini huchukiwa hata na marafiki zake, bali watu matajiri wanamarafiki wengi.
Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
21 Yeye ambaye huonyesha dharau kwa jirani yake anafanya dhambi, bali yule ambaye huonyesha fadhila kwa masikini anafuraha.
Qui despicit proximum suum, peccat: qui autem miseretur pauperis, beatus erit. Qui credit in Domino, misericordiam diligit.
22 Je wale wanaofanya njama mbaya hawapotei? Bali wale wenye mpango wa kutenda mema watapokea agano la uaminifu na udhamini
Errant qui operantur malum: misericordia et veritas præparant bona.
23 Katika kazi zote ngumu huja faida, bali palipo na maongezi tu, huelekea kwenye umasikini.
In omni opere erit abundantia: ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
24 Taji ya watu wenye busara ni utajiri wao, bali upuuzi wa wapumbavu huwaletea upuu zaidi.
Corona sapientium, divitiæ eorum: fatuitas stultorum, imprudentia.
25 Shahidi mkweli huokoa maisha, bali shahidi wa uongo hupumua uongo.
Liberat animas testis fidelis: et profert mendacia versipellis.
26 Mtu anapokuwa na hofu ya Yehova, pia anakuwa na matumaini zaidi ndani yake; vitu hivi vitakuwa kama sehemu imara ya ulinzi kwa watoto wa mtu huyu.
In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis eius erit spes.
27 Kumcha Yehova ni chemchemi ya uzima, ili kwamba mtu aweze kujiepusha kutoka katika mitego ya mauti.
Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.
28 Utukufu wa mfalme upo katika idadi kubwa ya watu wake, bali pasipo watu mfalme huangamia.
In multitudine populi dignitas regis: et in paucitate plebis ignominia principis.
29 Mtu mvumilivu anaufahamu mkubwa, bali mtu mwepesi wa kuhamaki hukuza upuuzi.
Qui patiens est, multa gubernatur prudentia: qui autem impatiens est, exaltat stultitiam suam.
30 Moyo wenye raha ni uzima wa mwili, bali husuda huozesha mifupa.
Vita carnium, sanitas cordis: putredo ossium, invidia.
31 Anayemkandamiza masikini humlaani Muumba wake, bali anayeonyesha fadhila kwa wahitaji humtukuza yeye.
Qui calumniatur egentem, exprobrat factori eius: honorat autem eum, qui miseretur pauperis.
32 Mtu mwovu huangushwa chini kwa matendo yake mabaya, bali mtu mwenye haki anakimbilio hata katika kifo.
In malitia sua expelletur impius: sperat autem iustus in morte sua.
33 Hekima hukaa katika moyo wa ufahamu, bali hata miongoni mwa wapumbavu hujiachilia mwenyewe kwa kujulikana
In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
34 Kutenda haki huliinua taifa, bali dhambi ni chukizo kwa watu wowote.
Iustitia elevat gentem: miseros autem facit populos peccatum.
35 Fadhila ya mfalme ni kwa mtumishi mwenye kutenda kwa hekima, bali hasira yake ni kwa yule atendaye kwa kuaibisha.
Acceptus est regi minister intelligens: iracundiam eius inutilis sustinebit.
