Mithali 1
1 Mithali za Sulemani mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli.
以色列王大衛兒子所羅門的箴言：
2 Mithali hizi zinafundisha hekima na maarifa, kufundisha maneno ya busara,
要使人曉得智慧和訓誨， 分辨通達的言語，
3 ili mpate maarifa kwa ajili ya kuishi kwa kutenda wema, haki na adili.
使人處事領受智慧、 仁義、公平、正直的訓誨，
4 Mithali hizi zinatoa hekima kwa wale ambao hawakufunzwa, na kuwapa vijana maarifa na hadhari.
使愚人靈明， 使少年人有知識和謀略，
5 Watu wenye busara wasikie na kuongeza elimu yao na watu wenye ufahamu wapate mwongozo,
使智慧人聽見，增長學問， 使聰明人得着智謀，
6 kwa kuelewa mithali, misemo, vitendawili na maneno ya wenye busara.
使人明白箴言和譬喻， 懂得智慧人的言詞和謎語。
7 Hofu ya Yehova ni chanzo cha maarifa- wapumbavu hudharau hekima na nidhamu.
敬畏耶和華是知識的開端； 愚妄人藐視智慧和訓誨。
8 Mwanangu, sikia fundisho la baba yako na wala usiziache kanuni za mama yako;
我兒，要聽你父親的訓誨， 不可離棄你母親的法則；
9 zitakuwa kilemba cha neema katika kichwa chako na jebu zinazoning'inia kwenye shingo yako.
因為這要作你頭上的華冠， 你項上的金鍊。
10 Mwanangu wenye dhambi wakikushawishi katika dhambi zao, kataa kuwafuata.
我兒，惡人若引誘你， 你不可隨從。
11 Kama watasema, “haya tufuatae, tuvizie ili kufanya mauaji, tujifiche ili tuwashambulie watu wasio na hatia, pasipo sababu.
他們若說：你與我們同去， 我們要埋伏流人之血， 要蹲伏害無罪之人；
12 Haya tuwameza wakiwa hai, kama kuzimu inavyowachukua wenye afya, na kuwa kama wale waangukao kwenye shimoni. (Sheol h7585)
我們好像陰間，把他們活活吞下； 他們如同下坑的人， 被我們囫圇吞了； (Sheol h7585)
13 Tutapata vitu vyote vya thamani; tutazijaza nyumba zetu vile tunavyoiba kwa wengine.
我們必得各樣寶物， 將所擄來的，裝滿房屋；
14 Weka vitu vyako kwetu; tutakuwa na mfuko moja kwa pamoja.”
你與我們大家同分， 我們共用一個囊袋；
15 Mwanangu, usitembee katika njia moja pamoja nao; usiruhusu mguu wako kugusa katika mapito yao;
我兒，不要與他們同行一道， 禁止你腳走他們的路。
16 miguu ya hukimbilia mabaya na huharakisha kumwaga damu.
因為，他們的腳奔跑行惡； 他們急速流人的血，
17 Kwa kuwa haina maana kumtegea ndege mtego wakati ndege anaona.
好像飛鳥， 網羅設在眼前仍不躲避。
18 Watu hawa huvizia kujiua wenyewe—wanatega mtego kwa ajili yao wenyewe.
這些人埋伏，是為自流己血； 蹲伏，是為自害己命。
19 Ndivyo zilivyo njia za kila ambaye hupata utajiri kwa udhalimu; mapato ya udhalimu huondoa uhai wa wenye utajiri.
凡貪戀財利的，所行之路都是如此； 這貪戀之心乃奪去得財者之命。
20 Hekima inalia kwa sauti mtaani, inapaza sauti katika viwanja;
智慧在街市上呼喊， 在寬闊處發聲，
21 katika mitaa inalia kwa sauti kuu, kwenye maingilio ya milango ya mji inasema “
在熱鬧街頭喊叫， 在城門口，在城中發出言語，
22 Mpaka lini enyi wajinga mtapenda kuwa wajinga? Mpaka lini enyi wenye dhihaka mtapenda dhihaka, na hadi lini enyi wapumbavu, mtachukia maarifa?
說：你們愚昧人喜愛愚昧， 褻慢人喜歡褻慢， 愚頑人恨惡知識，要到幾時呢？
23 Zingatia karipio langu; nitatoa mawazo yangu kwa ajili yenu; nitawafahamisha maneno yangu.
你們當因我的責備回轉； 我要將我的靈澆灌你們， 將我的話指示你們。
24 Nimeita, nanyi mkakataa kusikiliza; nimeunyosha mkono wangu, wala hakuna aliyezingatia.
我呼喚，你們不肯聽從； 我伸手，無人理會；
25 Lakini mumedharau mafundisho yangu yote na wala hamkuzingatia maelekezo yangu.
反輕棄我一切的勸戒， 不肯受我的責備。
26 Nitacheka katika taabu yenu, nitawadhihaki wakati wa kupatwa taabu-
你們遭災難，我就發笑； 驚恐臨到你們，我必嗤笑。
27 hofu ya kutisha itawapata kama tufani na maafa yatawakumba kama upepo wa kisulisuli, taabu na uchungu vitawapata.
驚恐臨到你們，好像狂風； 災難來到，如同暴風； 急難痛苦臨到你們身上。
28 Halafu wataniita, nami sitawajibu; wataniita katika hali ya kukata tamaa lakini hawataniona.
那時，你們必呼求我，我卻不答應， 懇切地尋找我，卻尋不見。
29 Kwa sababu wamechukia maarifa na hawakuchagua kuwa na hofu ya Yehova,
因為，你們恨惡知識， 不喜愛敬畏耶和華，
30 hawakufuata mafundisho yangu na wakayadharau masahihisho yangu yote.
不聽我的勸戒， 藐視我一切的責備，
31 Watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa kwa matunda ya hila zao wenyewe.
所以必吃自結的果子， 充滿自設的計謀。
32 kwa maana wajinga hufa wanaporudi nyuma, na kutojali kwa wapumbavu kutawaangamiza.
愚昧人背道，必殺己身； 愚頑人安逸，必害己命。
33 Bali kila anisikilizaye ataishi kwa usalama na atapumzika salama pasipo hofu ya maafa.
惟有聽從我的，必安然居住， 得享安靜，不怕災禍。
