Mithali 1
1 Mithali za Sulemani mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli.
以色列王大卫儿子所罗门的箴言：
2 Mithali hizi zinafundisha hekima na maarifa, kufundisha maneno ya busara,
要使人晓得智慧和训诲， 分辨通达的言语，
3 ili mpate maarifa kwa ajili ya kuishi kwa kutenda wema, haki na adili.
使人处事领受智慧、 仁义、公平、正直的训诲，
4 Mithali hizi zinatoa hekima kwa wale ambao hawakufunzwa, na kuwapa vijana maarifa na hadhari.
使愚人灵明， 使少年人有知识和谋略，
5 Watu wenye busara wasikie na kuongeza elimu yao na watu wenye ufahamu wapate mwongozo,
使智慧人听见，增长学问， 使聪明人得着智谋，
6 kwa kuelewa mithali, misemo, vitendawili na maneno ya wenye busara.
使人明白箴言和譬喻， 懂得智慧人的言词和谜语。
7 Hofu ya Yehova ni chanzo cha maarifa- wapumbavu hudharau hekima na nidhamu.
敬畏耶和华是知识的开端； 愚妄人藐视智慧和训诲。
8 Mwanangu, sikia fundisho la baba yako na wala usiziache kanuni za mama yako;
我儿，要听你父亲的训诲， 不可离弃你母亲的法则；
9 zitakuwa kilemba cha neema katika kichwa chako na jebu zinazoning'inia kwenye shingo yako.
因为这要作你头上的华冠， 你项上的金链。
10 Mwanangu wenye dhambi wakikushawishi katika dhambi zao, kataa kuwafuata.
我儿，恶人若引诱你， 你不可随从。
11 Kama watasema, “haya tufuatae, tuvizie ili kufanya mauaji, tujifiche ili tuwashambulie watu wasio na hatia, pasipo sababu.
他们若说：你与我们同去， 我们要埋伏流人之血， 要蹲伏害无罪之人；
12 Haya tuwameza wakiwa hai, kama kuzimu inavyowachukua wenye afya, na kuwa kama wale waangukao kwenye shimoni. (Sheol h7585)
我们好像阴间，把他们活活吞下； 他们如同下坑的人， 被我们囫囵吞了； (Sheol h7585)
13 Tutapata vitu vyote vya thamani; tutazijaza nyumba zetu vile tunavyoiba kwa wengine.
我们必得各样宝物， 将所掳来的，装满房屋；
14 Weka vitu vyako kwetu; tutakuwa na mfuko moja kwa pamoja.”
你与我们大家同分， 我们共用一个囊袋；
15 Mwanangu, usitembee katika njia moja pamoja nao; usiruhusu mguu wako kugusa katika mapito yao;
我儿，不要与他们同行一道， 禁止你脚走他们的路。
16 miguu ya hukimbilia mabaya na huharakisha kumwaga damu.
因为，他们的脚奔跑行恶； 他们急速流人的血，
17 Kwa kuwa haina maana kumtegea ndege mtego wakati ndege anaona.
好像飞鸟， 网罗设在眼前仍不躲避。
18 Watu hawa huvizia kujiua wenyewe—wanatega mtego kwa ajili yao wenyewe.
这些人埋伏，是为自流己血； 蹲伏，是为自害己命。
19 Ndivyo zilivyo njia za kila ambaye hupata utajiri kwa udhalimu; mapato ya udhalimu huondoa uhai wa wenye utajiri.
凡贪恋财利的，所行之路都是如此； 这贪恋之心乃夺去得财者之命。
20 Hekima inalia kwa sauti mtaani, inapaza sauti katika viwanja;
智慧在街市上呼喊， 在宽阔处发声，
21 katika mitaa inalia kwa sauti kuu, kwenye maingilio ya milango ya mji inasema “
在热闹街头喊叫， 在城门口，在城中发出言语，
22 Mpaka lini enyi wajinga mtapenda kuwa wajinga? Mpaka lini enyi wenye dhihaka mtapenda dhihaka, na hadi lini enyi wapumbavu, mtachukia maarifa?
说：你们愚昧人喜爱愚昧， 亵慢人喜欢亵慢， 愚顽人恨恶知识，要到几时呢？
23 Zingatia karipio langu; nitatoa mawazo yangu kwa ajili yenu; nitawafahamisha maneno yangu.
你们当因我的责备回转； 我要将我的灵浇灌你们， 将我的话指示你们。
24 Nimeita, nanyi mkakataa kusikiliza; nimeunyosha mkono wangu, wala hakuna aliyezingatia.
我呼唤，你们不肯听从； 我伸手，无人理会；
25 Lakini mumedharau mafundisho yangu yote na wala hamkuzingatia maelekezo yangu.
反轻弃我一切的劝戒， 不肯受我的责备。
26 Nitacheka katika taabu yenu, nitawadhihaki wakati wa kupatwa taabu-
你们遭灾难，我就发笑； 惊恐临到你们，我必嗤笑。
27 hofu ya kutisha itawapata kama tufani na maafa yatawakumba kama upepo wa kisulisuli, taabu na uchungu vitawapata.
惊恐临到你们，好像狂风； 灾难来到，如同暴风； 急难痛苦临到你们身上。
28 Halafu wataniita, nami sitawajibu; wataniita katika hali ya kukata tamaa lakini hawataniona.
那时，你们必呼求我，我却不答应， 恳切地寻找我，却寻不见。
29 Kwa sababu wamechukia maarifa na hawakuchagua kuwa na hofu ya Yehova,
因为，你们恨恶知识， 不喜爱敬畏耶和华，
30 hawakufuata mafundisho yangu na wakayadharau masahihisho yangu yote.
不听我的劝戒， 藐视我一切的责备，
31 Watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa kwa matunda ya hila zao wenyewe.
所以必吃自结的果子， 充满自设的计谋。
32 kwa maana wajinga hufa wanaporudi nyuma, na kutojali kwa wapumbavu kutawaangamiza.
愚昧人背道，必杀己身； 愚顽人安逸，必害己命。
33 Bali kila anisikilizaye ataishi kwa usalama na atapumzika salama pasipo hofu ya maafa.
惟有听从我的，必安然居住， 得享安静，不怕灾祸。
