1 Wafalme 18
1 Kwa hiyo baada ya siku nyingi neno la BWANA likamjia Eliya, katika mwaka wa tatu wa ukame, likisema, “Nenda ukajionyeshe mwenyewe kwa Ahabu nami nitainyeshea ardhi mvua.”
過了許久，到第三年，耶和華的話臨到以利亞說：「你去，使亞哈得見你；我要降雨在地上。」
2 Eliya akaenda kujionyesha mwenyewe kwa Ahabu; sasa njaa ilikuwa kali sana kule Samaria.
以利亞就去，要使亞哈得見他。那時，撒馬利亞有大饑荒；
3 Ahabu akamwita Obadia, aliyekuwa mkuu wa ikulu. Obadia alimheshimu sana BWANA,
亞哈將他的家宰俄巴底召了來。（俄巴底甚是敬畏耶和華，
4 kwa kuwa wakati Yezebeli alipokuwa akiwaua manabii wa BWANA, Obadia alichukua manabii mia akawaficha katika makundi ya hamsini hamsini katika pango na akawalisha kwa mikate na maji.
耶洗別殺耶和華眾先知的時候，俄巴底將一百個先知藏了，每五十人藏在一個洞裏，拿餅和水供養他們。）
5 Ahabu akamwambia Obadia, “Pita katika nchi yote na katika chemichemi zote za maji na vijito. Yamkini tunaweza kupata maji na nyasi ili tuwaokoa hawa farasi na nyumbu, ili tusiwakose wanyama wote.”
亞哈對俄巴底說：「我們走遍這地，到一切水泉旁和一切溪邊，或者找得着青草，可以救活騾馬，免得絕了牲畜。」
6 Kwa hiyo wakaigawa nchi kati yao ili wapite kati yake wakitafuta maji. Ahabu akaenda njia yake mwenyewe na Obadia naye akaenda njia yake.
於是二人分地遊行，亞哈獨走一路，俄巴底獨走一路。
7 Wakati Obadia akiwa njiani, akakutana na Eliya pasipo kutegemea. Obadia akamtambua na akalala kifudifudi chini. Akamwambia, “Ndiye wewe, bwana wangu Eliya?”
俄巴底在路上恰與以利亞相遇，俄巴底認出他來，就俯伏在地，說：「你是我主以利亞不是？」
8 Naye Eliya akamjibu, Ni mimi. Nenda umwambie bwana wako, 'Tazama, Eliya yuko hapa.'”
回答說：「是。你去告訴你主人說，以利亞在這裏。」
9 Obadia akamjibu. “Nimekoseaje, kwamba umtoe mtumishi wako katika mkono wa Ahabu ili aniue?
俄巴底說：「僕人有甚麼罪，你竟要將我交在亞哈手裏，使他殺我呢？
10 Kama BWANA Mungu wako aishivyo, hakuna taifa wala ufalme ambapo bwana wangu hajatuma watu kukutafuta. Kila taifa au ufalme unaposema, “Eliya hayuko hapa,' Ahabu hufanya waape ni kweli hawajakuona.
我指着永生耶和華－你的上帝起誓，無論哪一邦哪一國，我主都打發人去找你。若說你沒有在那裏，就必使那邦那國的人起誓說，實在是找不着你。
11 Na sasa wewe unasema, 'Nenda, ukamwambie bwana wako kwamba Eliya yuko hapa.'
現在你說，要去告訴你主人說，以利亞在這裏；
12 Mara tu baada ya kukuacha Roho wa BWANA atakuchukua na kukupeleka mahali ambapo sitapajua. Kisha nikienda na kumwambia Ahabu, na asipokuona, ataniua. Bado, mimi, mtumishi wako, nimekuwa nikimwabudu BWANA kutoka ujana wangu.
恐怕我一離開你，耶和華的靈就提你到我所不知道的地方去。這樣，我去告訴亞哈，他若找不着你，就必殺我；僕人卻是自幼敬畏耶和華的。
13 Je, haujaambiwa, bwana wangu, nilichokifanya wakati Yezebeli alipowaua manabii wa BWANA, jinsi nilivyowaficha wale manabii mia moja wa BWANA katika makundi ya hamsini kwenye pango na kuwalisha kwa mikate na maji?
耶洗別殺耶和華眾先知的時候，我將耶和華的一百個先知藏了，每五十人藏在一個洞裏，拿餅和水供養他們，豈沒有人將這事告訴我主嗎？
14 Na sasa unasema, 'Nenda umwambie bwana wako kwamba Eliya yuko hapa,' kwa hiyo ataniua.”
現在你說，要去告訴你主人說，以利亞在這裏，他必殺我。」
15 Ndipo Eliya alipomjibu, “Kama vile BWANA wa majeshi aishivyo, ambaye mimi ninasimama, Kwa hakika nitajionyeshakwa Ahabu leo.”
以利亞說：「我指着所事奉永生的萬軍之耶和華起誓，我今日必使亞哈得見我。」
16 Kwa hiyo Obadia akaenda kukutana na Ahabu, nakumwambia kile Eliya alichokuwa amemwambia. Ndipo mfalme alipoenda kukutana na Eliya.
於是俄巴底去迎着亞哈，告訴他；亞哈就去迎着以利亞。
17 Ahabu alipomwona Eliya, akamwambia, “Je, ni wewe? Wewe mtabishaji wa Israeli!”
亞哈見了以利亞，便說：「使以色列遭災的就是你嗎？」
18 Eliya akamwambia, “Mimi sijaitabisha Israeli, Lakiini wewe na familia ya baba yako ndio watabishaji kwa kuziacha amri za BWANA na kufuata sanamu za Baali.
以利亞說：「使以色列遭災的不是我，乃是你和你父家；因為你們離棄耶和華的誡命，去隨從巴力。
19 Kwa hiyo sasa, Tuma neno na unikusanyie Israeli yote katika mlima Kameli, pamoja na manabii 450 wa Baali na wale manabii 400 wa Ashera wanaokula kwenye meza ya Yezebeli.”
現在你當差遣人，招聚以色列眾人和事奉巴力的那四百五十個先知，並耶洗別所供養事奉亞舍拉的那四百個先知，使他們都上迦密山去見我。」
20 Kwa hiyo Ahabu akatuma neno kwa watu wote wa Israeli na akawakusanya manabii wote kwenye mlima Kameli.
亞哈就差遣人招聚以色列眾人和先知都上迦密山。
21 Eliya akaja karibu na watu wote akasema, “Mtaendelea kubadilisha mawazo yenu mpaka lini? Kama BWANA ni Mungu, mfuateni yeye, Lakini kama Baali ni Mungu, basi mfuateni yeye,” Lakini watu hawakumjibu neno.
以利亞前來對眾民說：「你們心持兩意要到幾時呢？若耶和華是上帝，就當順從耶和華；若巴力是上帝，就當順從巴力。」眾民一言不答。
22 Kisha Eliya akawaambia wale watu, “Mimi, pekee yangu, ndiye niliyebaki kuwa nabii wa BWANA, lakini manabii wa Baali wako 450.
以利亞對眾民說：「作耶和華先知的只剩下我一個人；巴力的先知卻有四百五十個人。
23 Hebu tutoleeni ng'ombe wawili. Nao wajichagulie ng'ombe mmoja na wamchinje na kumkatakata katika vipnde, na wamweke kwenye kuni, na wasitie moto chini yake. Nami nitamwandaa yule wa pili na kumweke juu ya kuni nami sitatia moto chini yake.
當給我們兩隻牛犢，巴力的先知可以挑選一隻，切成塊子，放在柴上，不要點火；我也預備一隻牛犢放在柴上，也不點火。
24 Kisha mtaliita jina la mungu wenu, nami nitaliita jina la BWANA, na Mungu atakayejibu kwa moto, huyo ndiye Mungu.” Watu wote wakajibu na kusema, “Hilo ni jambo jema.”
你們求告你們神的名，我也求告耶和華的名。那降火顯應的神，就是上帝。」眾民回答說：「這話甚好。」
25 Kwa Eliya akawaambia manabii wa Baali, “Chagueni ng'ombe mmoja kwa ajili yenu na mwe wa kwanza kumwamdaa, kwa kuwa ninyi ni wengi, Kisha liiteni jina la mungu wenu, lakini msiwashe moto.”
以利亞對巴力的先知說：「你們既是人多，當先挑選一隻牛犢，預備好了，就求告你們神的名，卻不要點火。」
26 Nao wakamchukua yule ng'ombe waliokuwa wamepewa na wakamwandaa, na ndipo walipoliita jina la Baali kuanzia asubuhi hadi adhuhuri, wakisema, “Baali, tusikie.” Lakini hapakuwepo na Sauti, na wala hakuna aliyejibu. Wakachezacheza kuizunguka madhabahu waliyotengeneza.
他們將所得的牛犢預備好了，從早晨到午間，求告巴力的名說：「巴力啊，求你應允我們！」卻沒有聲音，沒有應允的。他們在所築的壇四圍踊跳。
27 Ilipofika adhuhuri Eliya akawakejeli akisema, “Mwiteni kwa nguvu! Huyo ni mungu! labda anawaza kitu, au amepumzika, au yuko safarini, au pengine amelala sharti aamshwe.”
到了正午，以利亞嬉笑他們，說：「大聲求告吧！因為他是神，他或默想，或走到一邊，或行路，或睡覺，你們當叫醒他。」
28 Kwa hiyo wakamwita kwa nguvu, wakajikatakata kama kawaida yao ilivyokuwa, kwa upanga na nyembe, mpaka damu ikawachuruzika.
他們大聲求告，按着他們的規矩，用刀槍自割、自刺，直到身體流血。
29 Ikawa wakati wa adhuhuri ulipopita, na bado walikuwa wakiendelea kutabiri mpaka wakati wa jioni wa kutoa dhabihu, lakini hapakuwepo na sauti wala mtu wa kuwajibu; wala hapakuwepo na yeyote wa kujibu wala wa kuangalia.
從午後直到獻晚祭的時候，他們狂呼亂叫，卻沒有聲音，沒有應允的，也沒有理會的。
30 Kisha Eliya akawaambia watu wote, “Nisogeleeni,” na watu wote wakamsogelea. Naye akatengeneza ile madhabahu ya BWANA ambayo ilikuwa imeharibika.
以利亞對眾民說：「你們到我這裏來。」眾民就到他那裏。他便重修已經毀壞耶和華的壇。
31 Eliya akachukua mawe kumi na mawili, kila jiwe moja liliwakilisha kabila moja la wana wa Yakobo - ni kupitia Yakobo kwamba neno la BWANA lilikuja, likisema, “Jina lako litakuwa Israel.”
以利亞照雅各子孫支派的數目，取了十二塊石頭（耶和華的話曾臨到雅各說：「你的名要叫以色列」），
32 Kwa kutumia hayo mawe aliijenga ile madhabahu kwa jina la BWANA na akachimba mfereji kuizunguka ile madhabahu kubwa kiasi cha kubeba lita kumi na tano za maji.
用這些石頭為耶和華的名築一座壇，在壇的四圍挖溝，可容穀種二細亞，
33 Kisha akaweka kuni kwa ajili ya moto na akamkatakata yule ng'ombe katika vipande vipande na akaweka vile vipande juu ya kuni. Na akasema, “Vijazeni maji hivyo vyombo na yamwageni kwenye hiyo sadaka ya kueketezwa na juu ya hizo kuni.”
又在壇上擺好了柴，把牛犢切成塊子放在柴上，對眾人說：「你們用四個桶盛滿水，倒在燔祭和柴上」；
34 Akasema tena fanyeni hivyo mara ya pili,” nao wakafanya kwa mara ya pili. kisha akasema, “Fanyeni mara ya tatu,” nao wakafanya kwa mara ya tatu.
又說：「倒第二次。」他們就倒第二次；又說：「倒第三次。」他們就倒第三次。
35 Maji yakaizunguka ile madhabahu na kuujaza ule mfereji.
水流在壇的四圍，溝裏也滿了水。
36 Ikawa wakati wa kutoa dhabihu ya jioni, nabii Eliya akasogea na akasema, “BWANA, Mungu wa Abrahamu, na wa Isaka, na wa Israeli, na ijulikane leo kwamba wewe ndiye Mungu wa Israeli, na kwamba mimi ni mtumishi wako, na kwamba nimeyafanya mambo haya yote kwa jina lako.
到了獻晚祭的時候，先知以利亞近前來，說：「亞伯拉罕、以撒、以色列的上帝，耶和華啊，求你今日使人知道你是以色列的上帝，也知道我是你的僕人，又是奉你的命行這一切事。
37 Nisikie, BWANA, nisike, ili hawa watu wajue kuwa wewe, BWANA, ndiye Mungu, na kwamba umeirudisha mioyo yao kwako tena.”
耶和華啊，求你應允我，應允我！使這民知道你－耶和華是上帝，又知道是你叫這民的心回轉。」
38 Ndipo moto wa BWANA ukashuka ukairamba ile sadaka, pamoja na zile kuni, mawe na mavumbi, na kuyaramba yale maji yaliyokuwa kwenye ule mfereji.
於是，耶和華降下火來，燒盡燔祭、木柴、石頭、塵土，又燒乾溝裏的水。
39 watu wote walipoona haya, wakalala kifudifudi chini wakasema, “BWANA, ndiye Mungu! BWANA ndiye Mungu!
眾民看見了，就俯伏在地，說：「耶和華是上帝！耶和華是上帝！」
40 Kwa hiyo Eliya akawaambia, “Wakamateni manabii wa Baali. Msimwache hata mmoja wao atoroke.” Kwa hiyo wakawakamata, na Eliya akawaleta manabii wa Baali chini kwenye kijito cha Kishoni na akawaua huko.
以利亞對他們說：「拿住巴力的先知，不容一人逃脫！」眾人就拿住他們。以利亞帶他們到基順河邊，在那裏殺了他們。
41 Eliya akamwambia Ahabu, “Inuka, ule na kunywa, kwa kuwa kuna sauti ya mvua kubwa.”
以利亞對亞哈說：「你現在可以上去吃喝，因為有多雨的響聲了。」
42 Kwa hiyo Ahabu akaenda akala na knywa. Kisha Eliya akaenda juu ya mlima Kameli, akasudu chini na akaweka uso wake katikati ya magoti.
亞哈就上去吃喝。以利亞上了迦密山頂，屈身在地，將臉伏在兩膝之中；
43 Akamwambia mtumishi wake, “Nenda sasa, utazame upande wa bahari.” mtumishi wake akaenda na akasema, “Hakuna kitu,” Eliya akamwambia, “Nenda tena, mpaka mara saba.”
對僕人說：「你上去，向海觀看。」僕人就上去觀看，說：「沒有甚麼。」他說：「你再去觀看。」如此七次。
44 Ile mara ya saba mtumishi wake akasema, “Tazama, kuna wingu linapanda kutoka baharini, ni dogo kama mkono wa mtu.” Eliya akamjibu, Nenda ukamwambie Ahabu, 'Andaa gari lako na ushuke kabla mvua haijakuzuia.'”
第七次僕人說：「我看見有一小片雲從海裏上來，不過如人手那樣大。」以利亞說：「你上去告訴亞哈，當套車下去，免得被雨阻擋。」
45 Ikatokea baada ya muda mfupi mbingu zikawa nyeusi kwa mawingu na upepo, na kulikuwa na mvua kubwa. Ahabu akapanda gari akaenda zake Yezreeli,
霎時間，天因風雲黑暗，降下大雨。亞哈就坐車往耶斯列去了。
46 lakini mkono wa BWANA ulikuwa juu ya Eliya. Akalikaza vazi lake kwa mshipi wake na akakimbia mbele ya Ahabu kwenye lango la Yezreeli.
耶和華的靈降在以利亞身上，他就束上腰，奔在亞哈前頭，直到耶斯列的城門。
