Mithali 8
1 Je, hekima haitani? Je, ufahamu hapazi sauti?
Numquid non sapientia clamitat, et prudentia dat vocem suam?
2 Juu ya miinuko karibu na njia, penye njia panda, ndipo asimamapo;
In summis, excelsisque verticibus supra viam, in mediis semitis stans,
3 kando ya malango yaelekeayo mjini, kwenye maingilio, hulia kwa sauti kubwa, akisema:
iuxta portas civitatis in ipsis foribus loquitur, dicens:
4 “Ni ninyi wanaume, ninaowaita; ninapaza sauti yangu kwa wanadamu wote.
O viri, ad vos clamito, et vox mea ad filios hominum.
5 Ninyi ambao ni wajinga, pateni akili; ninyi mlio wapumbavu, pateni ufahamu.
Intelligite parvuli astutiam, et insipientes animadvertite.
6 Sikilizeni, kwa maana nina mambo muhimu ya kusema; ninafungua midomo yangu kusema lililo sawa.
Audite, quoniam de rebus magnis locutura sum: et aperientur labia mea, ut recta prædicent.
7 Kinywa changu husema lililo kweli, kwa maana midomo yangu huchukia uovu.
Veritatem meditabitur guttur meum, et labia mea detestabuntur impium.
8 Maneno yote ya kinywa changu ni haki; hakuna mojawapo lililopotoka wala ukaidi.
Iusti sunt omnes sermones mei, non est in eis pravum quid, neque perversum.
9 Kwa wenye kupambanua yote ni sahihi; hayana kasoro kwa wale wenye maarifa.
Recti sunt intelligentibus, et æqui invenientibus scientiam.
10 Chagua mafundisho yangu badala ya fedha, maarifa badala ya dhahabu safi,
Accipite disciplinam meam, et non pecuniam: doctrinam magis, quam aurum eligite.
11 kwa maana hekima ina thamani kuliko marijani na hakuna chochote unachohitaji kinacholingana naye.
Melior est enim sapientia cunctis pretiosissimis: et omne desiderabile ei non potest comparari.
12 “Mimi hekima, nakaa pamoja na busara; ninamiliki maarifa na busara.
Ego sapientia habito in consilio, et eruditis intersum cogitationibus.
13 Kumcha Bwana ni kuchukia uovu; ninachukia kiburi na majivuno, tabia mbaya na mazungumzo potovu.
Timor Domini odit malum: arrogantiam, et superbiam, et viam pravam, et os bilingue detestor.
14 Ushauri na hukumu sahihi ni vyangu; nina ufahamu na nina nguvu.
Meum est consilium, et æquitas, mea est prudentia, mea est fortitudo.
15 Kwa msaada wangu wafalme hutawala na watawala hutunga sheria zilizo za haki,
Per me reges regnant, et legum conditores iusta decernunt:
16 kwa msaada wangu wakuu hutawala, na wenye vyeo wote watawalao dunia.
Per me principes imperant, et potentes decernunt iustitiam.
17 Nawapenda wale wanipendao, na wale wanitafutao kwa bidii wataniona.
Ego diligentes me diligo: et qui mane vigilant ad me, invenient me.
18 Utajiri na heshima viko kwangu, utajiri udumuo na mafanikio.
Mecum sunt divitiæ, et gloria, opes superbæ, et iustitia.
19 Tunda langu ni bora kuliko dhahabu safi; kile nitoacho hupita fedha iliyo bora.
Melior est enim fructus meus auro, et lapide pretioso, et genimina me argento electo.
20 Natembea katika njia ya unyofu katika mapito ya haki,
In viis iustitiæ ambulo, in medio semitarum iudicii,
21 nawapa utajiri wale wanipendao na kuzijaza hazina zao.
ut ditem diligentes me, et thesauros eorum repleam.
22 “Bwana aliniumba mwanzoni mwa kazi yake, kabla ya matendo yake ya zamani;
Dominus possedit me in initio viarum suarum, antequam quidquam faceret a principio.
23 niliteuliwa tangu milele, tangu mwanzoni, kabla ya dunia kuumbwa.
Ab æterno ordinata sum, et ex antiquis antequam terra fieret.
24 Wakati hazijakuwepo bahari, nilikwishazaliwa, wakati hazijakuwepo chemchemi zilizojaa maji;
Nondum erant abyssi, et ego iam concepta eram: necdum fontes aquarum eruperant:
25 kabla milima haijawekwa mahali pake, kabla vilima havijakuwepo, nilikwishazaliwa,
necdum montes gravi mole constiterant: ante colles ego parturiebar:
26 kabla hajaumba dunia wala mashamba yake au vumbi lolote la dunia.
adhuc terram non fecerat, et flumina, et cardines orbis terræ.
27 Nilikuwepo alipoziweka mbingu mahali pake, wakati alichora mstari wa upeo wa macho juu ya uso wa kilindi,
Quando præparabat cælos, aderam: quando certa lege, et gyro vallabat abyssos:
28 wakati aliweka mawingu juu na kuziweka imara chemchemi za bahari,
quando æthera firmabat sursum, et librabat fontes aquarum:
29 wakati aliiwekea bahari mpaka wake ili maji yasivunje agizo lake, na wakati aliweka misingi ya dunia.
quando circumdabat mari terminum suum, et legem ponebat aquis, ne transirent fines suos: quando appendebat fundamenta terræ:
30 Wakati huo nilikuwa fundi stadi kando yake. Nilijazwa na furaha siku baada ya siku, nikifurahi daima mbele zake,
Cum eo eram cuncta componens: et delectabar per singulos dies, ludens coram eo omni tempore;
31 nikifurahi katika dunia yake yote nami nikiwafurahia wanadamu.
ludens in orbe terrarum: et deliciæ meæ esse, cum filiis hominum.
32 “Basi sasa wanangu, nisikilizeni; heri wale wanaozishika njia zangu.
Nunc ergo filii audite me: Beati, qui custodiunt vias meas.
33 Sikilizeni mafundisho yangu mwe na hekima; msiyapuuze.
Audite disciplinam, et estote sapientes, et nolite abiicere eam.
34 Heri mtu yule anisikilizaye mimi, akisubiri siku zote malangoni mwangu, akingoja kwenye vizingiti vya mlango wangu.
Beatus homo qui audit me, et qui vigilat ad fores meas quotidie, et observat ad postes ostii mei.
35 Kwa maana yeyote anipataye mimi amepata uzima na kujipatia kibali kutoka kwa Bwana.
Qui me invenerit, inveniet vitam, et hauriet salutem a Domino:
36 Lakini yeyote ashindwaye kunipata hujiumiza mwenyewe; na wote wanichukiao mimi hupenda mauti.”
qui autem in me peccaverit, lædet animam suam. Omnes, qui me oderunt, diligunt mortem.
