Mithali 4
1 Sikilizeni wanangu, mafundisho ya baba yenu; sikilizeni kwa makini na mpate ufahamu.
Me mma, montie me, montie agya nkyerɛkyerɛ; monyɛ aso na moanya nteaseɛ.
2 Ninawapa mafundisho ya maana, kwa hiyo msiyaache mafundisho yangu.
Mema mo adenim a ɛkɔ anim, enti monnyaa me nkyerɛkyerɛ mu.
3 Nilipokuwa mvulana mdogo katika nyumba ya baba yangu, ningali mchanga na mtoto pekee kwa mama yangu,
Meyɛ ɔbabanin wɔ mʼagya fie, meda so yɛ abadomaa na me maame di me bakorɔ no,
4 baba alinifundisha akisema, “Yashike maneno yangu yote kwa moyo wako wote; yashike maagizo yangu na wewe utaishi.
ɔkyerɛkyerɛɛ me sɛ, “Ma me nsɛm nni wʼakoma mu dɛm di me nkyerɛkyerɛ so na wobɛnya nkwa.
5 Pata hekima, pata ufahamu; usiyasahau maneno yangu wala usiyaache.
Nya nyansa, nya nteaseɛ; mma wo werɛ mfiri me nsɛm anaa ntwe wo ho mfiri ho.
6 Usimwache hekima naye atakuweka salama; mpende, naye atakulinda.
Nnya nyansa hɔ, na ɛbɛbɔ wo ho ban; dɔ no, na ɛbɛhwɛ wo so.
7 Hekima ni bora kuliko vitu vyote; kwa hiyo jipe hekima. Hata ikikugharimu vyote ulivyo navyo, pata ufahamu.
Nyansa boro biribiara so; enti hwehwɛ nyansa. Ɛwom sɛ ne boɔ te sɛ wʼahodeɛ nyinaa deɛ nanso nya nteaseɛ.
8 Mstahi, naye atakukweza; mkumbatie, naye atakuheshimu.
Di no nni na ɛbɛpagya wo; yɛ no atuu, na ɛbɛhyɛ wo animuonyam.
9 Atakuvika shada la neema kichwani mwako na kukupa taji ya utukufu.”
Ɔde nkonimdie nhwiren hankra bɛgu wo tiri so na wama wo ahenkyɛ a ɛyɛ fɛ.”
10 Sikiliza mwanangu, kubali ninachokuambia, nayo miaka ya maisha yako itakuwa mingi.
Me ba, tie na fa deɛ meka no, na wo nkwanna bɛyɛ bebree.
11 Ninakuongoza katika njia ya hekima na kukuongoza katika mapito yaliyonyooka.
Mɛkyerɛ wo nyansakwan na mede wo afa akwan a ɛtene so.
12 Utembeapo, hatua zako hazitazuiliwa; ukimbiapo, hutajikwaa.
Sɛ wonante a, wʼanammɔntuo bɛkɔ yɛɛ na sɛ wotu mmirika a, worensunti.
13 Mkamate sana elimu, usimwache aende zake; mshike, maana yeye ni uzima wako.
Di nkyerɛkyerɛ so; na nnyaa mu bɔ ho ban yie, ɛfiri sɛ ɛyɛ wo nkwa.
14 Usiuweke mguu wako katika njia ya waovu wala usitembee katika njia ya watu wabaya.
Ntu wo nan nsi amumuyɛfoɔ kwan so na nnante abɔnefoɔ kwan so.
15 Epukana nayo, usisafiri katika njia hiyo; achana nayo, na uelekee njia yako.
Kwati no, ntu kwan mfa so; dane firi so na kɔ wo baabi.
16 Kwa kuwa hawawezi kulala mpaka watende uovu; wanashindwa hata kusinzia mpaka wamwangushe mtu.
Ɛfiri sɛ wɔntumi nna kɔsi sɛ wɔbɛyɛ bɔne; na wɔntɔ nko kɔsi sɛ wɔbɛma obi ahwe ase.
17 Wanakula mkate wa uovu, na kunywa mvinyo wa jeuri.
Amumuyɛsɛm yɛ wɔn aduane, na basabasayɛ yɛ wɔn nsa.
18 Njia ya wenye haki ni kama nuru ya kwanza ya mapambazuko, ambayo hungʼaa zaidi na zaidi mpaka mchana mkamilifu.
Teneneefoɔ kwan te sɛ adekyeɛ hann a ɛdi ɛkan, ɛkɔ so hyerɛn yie kɔduru awia ketee.
19 Lakini njia ya waovu ni kama giza nene; hawajui kinachowafanya wajikwae.
Nanso, amumuyɛfoɔ kwan te sɛ esum kabii; wɔnnim deɛ ɛma wɔsunti.
20 Mwanangu, yasikilize kwa makini yale ninayokuambia; sikiliza kwa makini maneno yangu.
Me ba, yɛ aso ma deɛ meka; tie me nsɛm no yie.
21 Usiruhusu yaondoke machoni pako, yahifadhi ndani ya moyo wako;
Mma ɛmfiri wʼani so, fa sie wʼakoma mu;
22 kwa sababu ni uzima kwa wale wanaoyapata na afya kwa mwili wote wa mwanadamu.
ɛfiri sɛ, ɛyɛ nkwa ma wɔn a wɔhunu ne akwahosan ma onipadua no nyinaa.
23 Zaidi ya yote, linda moyo wako, kuliko yote uyalindayo, maana ndiko zitokako chemchemi za uzima.
Ne nyinaa akyi, bɔ wʼakoma ho ban, ɛfiri sɛ, ɛno ne wo nkwa asutire.
24 Epusha kinywa chako na ukaidi; weka mazungumzo machafu mbali na midomo yako.
Mma akontonkyesɛm mfiri wʼano; mma nkontomposɛm mmɛn wʼano koraa.
25 Macho yako na yatazame mbele, kaza macho yako moja kwa moja mbele yako.
Hwɛ wʼanim tee, na ma wʼani nkɔ deɛ ɛwɔ wʼanim no so.
26 Sawazisha mapito ya miguu yako na njia zako zote ziwe zimethibitika.
Bɔ ɛkwan tamaa ma wo nan na fa akwan a atim so.
27 Usigeuke kulia wala kushoto; epusha mguu wako na ubaya.
Mmane mfa nifa anaa benkum; twe wo nan firi bɔne ho.
