Mithali 30
1 Misemo ya Aguri mwana wa Yake, usia: Huyu mtu alimwambia Ithieli, naam, kwa Ithieli na kwa Ukali:
verba Congregantis filii Vomentis visio quam locutus est vir cum quo est Deus et qui Deo secum morante confortatus ait
2 “Mimi ni mjinga kuliko wanadamu wote; sina ufahamu wa kibinadamu.
stultissimus sum virorum et sapientia hominum non est mecum
3 Sijajifunza hekima, wala sina maarifa ya kumjua yeye Aliye Mtakatifu.
non didici sapientiam et non novi sanctorum scientiam
4 Ni nani ameshapanda mbinguni na kushuka? Ni nani ameshakusanya upepo kwenye vitanga vya mikono yake? Ni nani ameshafungia maji kwenye nguo yake? Ni nani ameimarisha miisho yote ya dunia? Jina lake ni nani, na mwanawe anaitwa nani? Niambie kama unajua!
quis ascendit in caelum atque descendit quis continuit spiritum manibus suis quis conligavit aquas quasi in vestimento quis suscitavit omnes terminos terrae quod nomen eius et quod nomen filii eius si nosti
5 “Kila neno la Mungu ni kamilifu; yeye ni ngao kwa wale wanaomkimbilia.
omnis sermo Dei ignitus clypeus est sperantibus in se
6 Usiongeze kwenye maneno yake, ama atakukemea na kukuthibitisha kuwa mwongo.
ne addas quicquam verbis illius et arguaris inveniarisque mendax
7 “Ninakuomba vitu viwili, Ee Bwana; usininyime kabla sijafa:
duo rogavi te ne deneges mihi antequam moriar
8 Uutenge mbali nami udanganyifu na uongo; usinipe umaskini wala utajiri, bali unipe chakula cha kunitosha kila siku.
vanitatem et verba mendacia longe fac a me mendicitatem et divitias ne dederis mihi tribue tantum victui meo necessaria
9 Nisije nikawa na vingi vya kuzidi nikakukana na kusema, ‘Bwana ni nani?’ Au nisije nikawa maskini nikaiba, nami nikaliaibisha jina la Mungu wangu.
ne forte saturatus inliciar ad negandum et dicam quis est Dominus et egestate conpulsus furer et peierem nomen Dei mei
10 “Usimchongee mtumishi kwa bwana wake, asije akakulaani, ukapatilizwa kwalo.
ne accuses servum ad dominum suum ne forte maledicat tibi et corruas
11 “Wako watu wale ambao huwalaani baba zao na wala hawawabariki mama zao;
generatio quae patri suo maledicit et quae non benedicit matri suae
12 wale ambao ni safi machoni pao wenyewe kumbe hawakuoshwa uchafu wao;
generatio quae sibi munda videtur et tamen non est lota a sordibus suis
13 wale ambao daima macho yao ni ya kiburi, ambao kutazama kwao ni kwa dharau;
generatio cuius excelsi sunt oculi et palpebrae eius in alta subrectae
14 wale ambao meno yao ni panga na ambao mataya yao yamewekwa visu kuwaangamiza maskini katika nchi, na wahitaji kutoka miongoni mwa wanadamu.
generatio quae pro dentibus gladios habet et commandit molaribus suis ut comedat inopes de terra et pauperes ex hominibus
15 “Mruba anao binti wawili waliao, ‘Nipe! Nipe!’ “Kuna vitu vitatu visivyotosheka kamwe, naam, viko vinne visivyosema, ‘Yatosha!’:
sanguisugae duae sunt filiae dicentes adfer adfer tria sunt insaturabilia et quartum quod numquam dicit sufficit
16 Ni kaburi, tumbo lisilozaa, nchi isiyoshiba maji kamwe, na moto, usiosema kamwe, ‘Yatosha!’ (Sheol h7585)
infernus et os vulvae et terra quae non satiatur aqua ignis vero numquam dicit sufficit (Sheol h7585)
17 “Jicho lile limdhihakilo baba, lile linalodharau kumtii mama, litangʼolewa na kunguru wa bondeni, litaliwa na tai.
oculum qui subsannat patrem et qui despicit partum matris suae effodiant corvi de torrentibus et comedant illum filii aquilae
18 “Kuna vitu vitatu vinavyonishangaza sana, naam, vinne nisivyovielewa:
tria sunt difficilia mihi et quartum penitus ignoro
19 Ni mwendo wa tai katika anga, mwendo wa nyoka juu ya mwamba, mwendo wa meli katika maji makuu ya bahari, nao mwendo wa mtu pamoja na msichana.
viam aquilae in caelo viam colubri super petram viam navis in medio mari et viam viri in adulescentula
20 “Huu ndio mwendo wa mwanamke mzinzi, hula akapangusa kinywa chake na kusema, ‘Sikufanya chochote kibaya.’
talis est via mulieris adulterae quae comedit et tergens os suum dicit non sum operata malum
21 “Kwa mambo matatu nchi hutetemeka, naam, kwa mambo manne haiwezi kuvumilia:
per tria movetur terra et quartum non potest sustinere
22 Mtumwa awapo mfalme, mpumbavu ashibapo chakula,
per servum cum regnaverit per stultum cum saturatus fuerit cibo
23 mwanamke asiyependwa aolewapo, naye mtumishi wa kike achukuapo nafasi ya bibi yake.
per odiosam mulierem cum in matrimonio fuerit adsumpta et per ancillam cum heres fuerit dominae suae
24 “Vitu vinne duniani vilivyo vidogo, lakini vina akili nyingi sana:
quattuor sunt minima terrae et ipsa sunt sapientiora sapientibus
25 Mchwa ni viumbe wenye nguvu ndogo, hata hivyo hujiwekea akiba ya chakula chao wakati wa kiangazi.
formicae populus infirmus quae praeparant in messe cibum sibi
26 Pelele ni viumbe vyenye uwezo mdogo hata hivyo hujitengenezea nyumba zao kwenye miamba.
lepusculus plebs invalida quae conlocat in petra cubile suum
27 Nzige hawana mfalme, hata hivyo huenda pamoja vikosi vikosi.
regem lucusta non habet et egreditur universa per turmas
28 Mjusi anaweza kushikwa kwa mkono, hata hivyo huonekana katika majumba ya kifalme.
stilio manibus nititur et moratur in aedibus regis
29 “Viko vitu vitatu ambavyo vinapendeza katika mwendo wao, naam, vinne ambavyo hutembea kwa mwendo wa madaha:
tria sunt quae bene gradiuntur et quartum quod incedit feliciter
30 simba, mwenye nguvu miongoni mwa wanyama, asiyerudi nyuma kwa chochote;
leo fortissimus bestiarum ad nullius pavebit occursum
31 jogoo atembeaye kwa maringo, pia beberu, naye mfalme pamoja na jeshi lake lililomzunguka.
gallus succinctus lumbos et aries nec est rex qui resistat ei
32 “Ikiwa umefanya upumbavu na ukajitukuza mwenyewe, au kama umepanga mabaya, basi funika mdomo wako na mkono wako.
et qui stultus apparuit postquam elatus est in sublime si enim intellexisset ori inposuisset manum
33 Kwa maana kama vile kusukasuka maziwa hutoa siagi, na pia kule kufinya pua hutoa damu, kadhalika kuchochea hasira hutokeza ugomvi.”
qui autem fortiter premit ubera ad eliciendum lac exprimit butyrum et qui vehementer emungitur elicit sanguinem et qui provocat iras producit discordias
