Mithali 30
1 Misemo ya Aguri mwana wa Yake, usia: Huyu mtu alimwambia Ithieli, naam, kwa Ithieli na kwa Ukali:
雅基的兒子亞古珥的言語就是真言。 這人對以鐵和烏甲說：
2 “Mimi ni mjinga kuliko wanadamu wote; sina ufahamu wa kibinadamu.
我比眾人更蠢笨， 也沒有人的聰明。
3 Sijajifunza hekima, wala sina maarifa ya kumjua yeye Aliye Mtakatifu.
我沒有學好智慧， 也不認識至聖者。
4 Ni nani ameshapanda mbinguni na kushuka? Ni nani ameshakusanya upepo kwenye vitanga vya mikono yake? Ni nani ameshafungia maji kwenye nguo yake? Ni nani ameimarisha miisho yote ya dunia? Jina lake ni nani, na mwanawe anaitwa nani? Niambie kama unajua!
誰升天又降下來？ 誰聚風在掌握中？ 誰包水在衣服裏？ 誰立定地的四極？ 他名叫甚麼？ 他兒子名叫甚麼？ 你知道嗎？
5 “Kila neno la Mungu ni kamilifu; yeye ni ngao kwa wale wanaomkimbilia.
上帝的言語句句都是煉淨的； 投靠他的，他便作他們的盾牌。
6 Usiongeze kwenye maneno yake, ama atakukemea na kukuthibitisha kuwa mwongo.
他的言語，你不可加添， 恐怕他責備你，你就顯為說謊言的。
7 “Ninakuomba vitu viwili, Ee Bwana; usininyime kabla sijafa:
我求你兩件事， 在我未死之先，不要不賜給我：
8 Uutenge mbali nami udanganyifu na uongo; usinipe umaskini wala utajiri, bali unipe chakula cha kunitosha kila siku.
求你使虛假和謊言遠離我； 使我也不貧窮也不富足； 賜給我需用的飲食，
9 Nisije nikawa na vingi vya kuzidi nikakukana na kusema, ‘Bwana ni nani?’ Au nisije nikawa maskini nikaiba, nami nikaliaibisha jina la Mungu wangu.
恐怕我飽足不認你，說： 耶和華是誰呢？ 又恐怕我貧窮就偷竊， 以致褻瀆我上帝的名。
10 “Usimchongee mtumishi kwa bwana wake, asije akakulaani, ukapatilizwa kwalo.
你不要向主人讒謗僕人， 恐怕他咒詛你，你便算為有罪。
11 “Wako watu wale ambao huwalaani baba zao na wala hawawabariki mama zao;
有一宗人，咒詛父親， 不給母親祝福。
12 wale ambao ni safi machoni pao wenyewe kumbe hawakuoshwa uchafu wao;
有一宗人，自以為清潔， 卻沒有洗去自己的污穢。
13 wale ambao daima macho yao ni ya kiburi, ambao kutazama kwao ni kwa dharau;
有一宗人，眼目何其高傲， 眼皮也是高舉。
14 wale ambao meno yao ni panga na ambao mataya yao yamewekwa visu kuwaangamiza maskini katika nchi, na wahitaji kutoka miongoni mwa wanadamu.
有一宗人，牙如劍，齒如刀， 要吞滅地上的困苦人和世間的窮乏人。
15 “Mruba anao binti wawili waliao, ‘Nipe! Nipe!’ “Kuna vitu vitatu visivyotosheka kamwe, naam, viko vinne visivyosema, ‘Yatosha!’:
螞蟥有兩個女兒， 常說：給呀，給呀！ 有三樣不知足的， 連不說「夠的」共有四樣：
16 Ni kaburi, tumbo lisilozaa, nchi isiyoshiba maji kamwe, na moto, usiosema kamwe, ‘Yatosha!’ (Sheol h7585)
就是陰間和石胎， 浸水不足的地，並火。 (Sheol h7585)
17 “Jicho lile limdhihakilo baba, lile linalodharau kumtii mama, litangʼolewa na kunguru wa bondeni, litaliwa na tai.
戲笑父親、藐視而不聽從母親的， 他的眼睛必為谷中的烏鴉啄出來，為鷹雛所吃。
18 “Kuna vitu vitatu vinavyonishangaza sana, naam, vinne nisivyovielewa:
我所測不透的奇妙有三樣， 連我所不知道的共有四樣：
19 Ni mwendo wa tai katika anga, mwendo wa nyoka juu ya mwamba, mwendo wa meli katika maji makuu ya bahari, nao mwendo wa mtu pamoja na msichana.
就是鷹在空中飛的道； 蛇在磐石上爬的道； 船在海中行的道； 男與女交合的道。
20 “Huu ndio mwendo wa mwanamke mzinzi, hula akapangusa kinywa chake na kusema, ‘Sikufanya chochote kibaya.’
淫婦的道也是這樣： 她吃了，把嘴一擦就說： 我沒有行惡。
21 “Kwa mambo matatu nchi hutetemeka, naam, kwa mambo manne haiwezi kuvumilia:
使地震動的有三樣， 連地擔不起的共有四樣：
22 Mtumwa awapo mfalme, mpumbavu ashibapo chakula,
就是僕人作王； 愚頑人吃飽；
23 mwanamke asiyependwa aolewapo, naye mtumishi wa kike achukuapo nafasi ya bibi yake.
醜惡的女子出嫁； 婢女接續主母。
24 “Vitu vinne duniani vilivyo vidogo, lakini vina akili nyingi sana:
地上有四樣小物，卻甚聰明：
25 Mchwa ni viumbe wenye nguvu ndogo, hata hivyo hujiwekea akiba ya chakula chao wakati wa kiangazi.
螞蟻是無力之類， 卻在夏天預備糧食。
26 Pelele ni viumbe vyenye uwezo mdogo hata hivyo hujitengenezea nyumba zao kwenye miamba.
沙番是軟弱之類， 卻在磐石中造房。
27 Nzige hawana mfalme, hata hivyo huenda pamoja vikosi vikosi.
蝗蟲沒有君王， 卻分隊而出。
28 Mjusi anaweza kushikwa kwa mkono, hata hivyo huonekana katika majumba ya kifalme.
守宮用爪抓牆， 卻住在王宮。
29 “Viko vitu vitatu ambavyo vinapendeza katika mwendo wao, naam, vinne ambavyo hutembea kwa mwendo wa madaha:
步行威武的有三樣， 連行走威武的共有四樣：
30 simba, mwenye nguvu miongoni mwa wanyama, asiyerudi nyuma kwa chochote;
就是獅子－乃百獸中最為猛烈、無所躲避的，
31 jogoo atembeaye kwa maringo, pia beberu, naye mfalme pamoja na jeshi lake lililomzunguka.
獵狗，公山羊，和無人能敵的君王。
32 “Ikiwa umefanya upumbavu na ukajitukuza mwenyewe, au kama umepanga mabaya, basi funika mdomo wako na mkono wako.
你若行事愚頑，自高自傲， 或是懷了惡念，就當用手摀口。
33 Kwa maana kama vile kusukasuka maziwa hutoa siagi, na pia kule kufinya pua hutoa damu, kadhalika kuchochea hasira hutokeza ugomvi.”
搖牛奶必成奶油； 扭鼻子必出血。 照樣，激動怒氣必起爭端。
