Mithali 30
1 Misemo ya Aguri mwana wa Yake, usia: Huyu mtu alimwambia Ithieli, naam, kwa Ithieli na kwa Ukali:
瑪薩人雅刻之子阿古爾的格言，即他給依提耳、給依提耳和烏加耳的斷語：
2 “Mimi ni mjinga kuliko wanadamu wote; sina ufahamu wa kibinadamu.
我比誰都愚蠢，沒有人的才智。
3 Sijajifunza hekima, wala sina maarifa ya kumjua yeye Aliye Mtakatifu.
我從來沒有學得智慧，致能通曉聖者的知識。
4 Ni nani ameshapanda mbinguni na kushuka? Ni nani ameshakusanya upepo kwenye vitanga vya mikono yake? Ni nani ameshafungia maji kwenye nguo yake? Ni nani ameimarisha miisho yote ya dunia? Jina lake ni nani, na mwanawe anaitwa nani? Niambie kama unajua!
誰曾上升過天而又降下﹖誰能將風收集在手中﹖誰能將水聚集在大衣內﹖誰為這大地立定了邊界﹖他叫什麼名字﹖其子姓甚名誰﹖你知道嗎﹖
5 “Kila neno la Mungu ni kamilifu; yeye ni ngao kwa wale wanaomkimbilia.
天主的每一句話，都是經火精煉的；凡托庇於他的人，他必要作其護盾。
6 Usiongeze kwenye maneno yake, ama atakukemea na kukuthibitisha kuwa mwongo.
對他所說的話，不可加添什麼；免得他指責你，證明你在說謊。
7 “Ninakuomba vitu viwili, Ee Bwana; usininyime kabla sijafa:
我求你兩件事，在我未死以前，請不要拒絕我：
8 Uutenge mbali nami udanganyifu na uongo; usinipe umaskini wala utajiri, bali unipe chakula cha kunitosha kila siku.
令虛偽和欺詐遠離我，貧乏或富裕勿賜與我，只供予我必需的食糧，
9 Nisije nikawa na vingi vya kuzidi nikakukana na kusema, ‘Bwana ni nani?’ Au nisije nikawa maskini nikaiba, nami nikaliaibisha jina la Mungu wangu.
免得我吃飽了，背叛你說：「誰是上主﹖」或是過於貧乏，因而行竊，加辱我天主的名。
10 “Usimchongee mtumishi kwa bwana wake, asije akakulaani, ukapatilizwa kwalo.
別在主人前，誹謗他的奴僕，怕他咒罵你，你就不免受罰。
11 “Wako watu wale ambao huwalaani baba zao na wala hawawabariki mama zao;
有一種人，咒罵父親；自己母親，也不祝福。
12 wale ambao ni safi machoni pao wenyewe kumbe hawakuoshwa uchafu wao;
有一種人，自視清高；自身污穢，卻不洗滌。
13 wale ambao daima macho yao ni ya kiburi, ambao kutazama kwao ni kwa dharau;
有一種人，眼睛傲慢，目空一切。
14 wale ambao meno yao ni panga na ambao mataya yao yamewekwa visu kuwaangamiza maskini katika nchi, na wahitaji kutoka miongoni mwa wanadamu.
有一種人，牙如利劍，齒如快刀，地上弱小，人間貧民，吞食一空。
15 “Mruba anao binti wawili waliao, ‘Nipe! Nipe!’ “Kuna vitu vitatu visivyotosheka kamwe, naam, viko vinne visivyosema, ‘Yatosha!’:
水蛭有兩個女兒，常說「給我! 給我! 」不知足的東西，共有三樣，總不說「夠了」的，共有四樣：
16 Ni kaburi, tumbo lisilozaa, nchi isiyoshiba maji kamwe, na moto, usiosema kamwe, ‘Yatosha!’ (Sheol h7585)
即陰府、荒胎、總飲不足水的地，和總不說「夠了」的火。 (Sheol h7585)
17 “Jicho lile limdhihakilo baba, lile linalodharau kumtii mama, litangʼolewa na kunguru wa bondeni, litaliwa na tai.
誰嘲笑父親，或輕視年老的母親，願他的眼睛，被谷中的烏鴉啄去，為小鷹所食。
18 “Kuna vitu vitatu vinavyonishangaza sana, naam, vinne nisivyovielewa:
令我稱奇的事，共有三樣，連我不明瞭的，共有四樣：
19 Ni mwendo wa tai katika anga, mwendo wa nyoka juu ya mwamba, mwendo wa meli katika maji makuu ya bahari, nao mwendo wa mtu pamoja na msichana.
即鷹在天空飛翔的道，蛇在岩石爬行的道，船在海中航行的道，以及男女交合之道。
20 “Huu ndio mwendo wa mwanamke mzinzi, hula akapangusa kinywa chake na kusema, ‘Sikufanya chochote kibaya.’
淫婦的作風是這樣：她吃了後，抹抹口說：「我並沒有為非作歹。」
21 “Kwa mambo matatu nchi hutetemeka, naam, kwa mambo manne haiwezi kuvumilia:
使地戰慄的事，共有三樣，連不可容忍的，共有四樣：
22 Mtumwa awapo mfalme, mpumbavu ashibapo chakula,
即奴隸為王，愚人飽食，
23 mwanamke asiyependwa aolewapo, naye mtumishi wa kike achukuapo nafasi ya bibi yake.
醜女出嫁，婢女當家。
24 “Vitu vinne duniani vilivyo vidogo, lakini vina akili nyingi sana:
地上的小動物中，有四種極其聰明：
25 Mchwa ni viumbe wenye nguvu ndogo, hata hivyo hujiwekea akiba ya chakula chao wakati wa kiangazi.
螞蟻是無力的一群，卻在夏日儲備食糧；
26 Pelele ni viumbe vyenye uwezo mdogo hata hivyo hujitengenezea nyumba zao kwenye miamba.
岩貍是無能的一群，卻在岩石中築巢穴；
27 Nzige hawana mfalme, hata hivyo huenda pamoja vikosi vikosi.
蝗虫雖然沒有君王，卻知一齊列隊出發；
28 Mjusi anaweza kushikwa kwa mkono, hata hivyo huonekana katika majumba ya kifalme.
壁虎能用手來捕捉，卻經常出入於皇宮。
29 “Viko vitu vitatu ambavyo vinapendeza katika mwendo wao, naam, vinne ambavyo hutembea kwa mwendo wa madaha:
舉止昂然之物，共有三樣，連威儀赫赫的，共有四樣：
30 simba, mwenye nguvu miongoni mwa wanyama, asiyerudi nyuma kwa chochote;
即獸中稱雄的獅子，面臨一切從不退縮；
31 jogoo atembeaye kwa maringo, pia beberu, naye mfalme pamoja na jeshi lake lililomzunguka.
獨步雞群中的雄雞，開頭領隊的公山羊，和檢閱人民的君王。
32 “Ikiwa umefanya upumbavu na ukajitukuza mwenyewe, au kama umepanga mabaya, basi funika mdomo wako na mkono wako.
你一時糊塗，高舉了自己，當你反省時，應以手掩口；
33 Kwa maana kama vile kusukasuka maziwa hutoa siagi, na pia kule kufinya pua hutoa damu, kadhalika kuchochea hasira hutokeza ugomvi.”
因為攪動乳汁，可出奶油；用力扭鼻，可流鮮血；激起憤怒，必生爭端。
