Mithali 3

1 Mwanangu, usisahau mafundisho yangu, bali zitunze amri zangu moyoni mwako,

בני תורתי אל תשכח ומצותי יצר לבך׃

2 kwa kuwa zitakuongezea miaka mingi ya maisha yako na kukuletea mafanikio.

כי ארך ימים ושנות חיים ושלום יוסיפו לך׃

3 Usiache kamwe upendo na uaminifu vitengane nawe; vifunge shingoni mwako, viandike katika ubao wa moyo wako.

חסד ואמת אל יעזבך קשרם על גרגרותיך כתבם על לוח לבך׃

4 Ndipo utapata kibali na jina zuri mbele za Mungu na mwanadamu.

ומצא חן ושכל טוב בעיני אלהים ואדם׃

5 Mtumaini Bwana kwa moyo wako wote wala usizitegemee akili zako mwenyewe;

בטח אל יהוה בכל לבך ואל בינתך אל תשען׃

6 katika njia zako zote mkiri yeye, naye atayanyoosha mapito yako.

בכל דרכיך דעהו והוא יישר ארחתיך׃

7 Usiwe mwenye hekima machoni pako mwenyewe; mche Bwana ukajiepushe na uovu.

אל תהי חכם בעיניך ירא את יהוה וסור מרע׃

8 Hii itakuletea afya mwilini mwako, na mafuta kwenye mifupa yako.

רפאות תהי לשרך ושקוי לעצמותיך׃

9 Mheshimu Bwana kwa mali zako na kwa malimbuko ya mazao yako yote;

כבד את יהוה מהונך ומראשית כל תבואתך׃

10 ndipo ghala zako zitakapojaa hadi kufurika, viriba vyako vitafurika kwa mvinyo mpya.

וימלאו אסמיך שבע ותירוש יקביך יפרצו׃

11 Mwanangu, usiidharau adhabu ya Bwana na usichukie kukaripiwa naye,

מוסר יהוה בני אל תמאס ואל תקץ בתוכחתו׃

12 kwa sababu Bwana huwaadibisha wale awapendao, kama vile baba afanyavyo kwa mwana apendezwaye naye.

כי את אשר יאהב יהוה יוכיח וכאב את בן ירצה׃

13 Heri mtu yule aonaye hekima, mtu yule apataye ufahamu,

אשרי אדם מצא חכמה ואדם יפיק תבונה׃

14 kwa maana hekima ana faida kuliko fedha na mapato yake ni bora kuliko ya dhahabu safi.

כי טוב סחרה מסחר כסף ומחרוץ תבואתה׃

15 Hekima ana thamani kuliko marijani; hakuna chochote unachokitamani kinachoweza kulinganishwa naye.

יקרה היא מפניים וכל חפציך לא ישוו בה׃

16 Maisha marefu yako katika mkono wake wa kuume; katika mkono wake wa kushoto kuna utajiri na heshima.

ארך ימים בימינה בשמאולה עשר וכבוד׃

17 Njia zake zinapendeza, mapito yake yote ni amani.

דרכיה דרכי נעם וכל נתיבותיה שלום׃

18 Yeye ni mti wa uzima kwa wale wanaomkumbatia; wale wamshikao watabarikiwa.

עץ חיים היא למחזיקים בה ותמכיה מאשר׃

19 Kwa hekima Bwana aliiweka misingi ya dunia, kwa ufahamu aliziweka mbingu mahali pake;

יהוה בחכמה יסד ארץ כונן שמים בתבונה׃

20 kwa maarifa yake vilindi viligawanywa, nayo mawingu yanadondosha umande.

בדעתו תהומות נבקעו ושחקים ירעפו טל׃

21 Mwanangu, hifadhi maamuzi mema na busara, usiache vitoke machoni pako;

בני אל ילזו מעיניך נצר תשיה ומזמה׃

22 ndipo vitakapokuwa uzima nafsini mwako na pambo la neema shingoni mwako.

ויהיו חיים לנפשך וחן לגרגרתיך׃

23 Kisha utaenda katika njia yako salama, wala mguu wako hautajikwaa;

אז תלך לבטח דרכך ורגלך לא תגוף׃

24 ulalapo, hautaogopa; ulalapo usingizi wako utakuwa mtamu.

אם תשכב לא תפחד ושכבת וערבה שנתך׃

25 Usiogope maafa ya ghafula au maangamizi yanayowapata waovu,

אל תירא מפחד פתאם ומשאת רשעים כי תבא׃

26 kwa kuwa Bwana atakuwa tumaini lako na kuepusha mguu wako kunaswa katika mtego.

כי יהוה יהיה בכסלך ושמר רגלך מלכד׃

27 Usizuie wema kwa wale wanaostahili ikiwa katika uwezo wako kutenda.

אל תמנע טוב מבעליו בהיות לאל ידיך לעשות׃

28 Usimwambie jirani yako, “Njoo baadaye, nitakupa kesho”: wakati wewe unacho kitu kile karibu nawe.

אל תאמר לרעיך לך ושוב ומחר אתן ויש אתך׃

29 Usifanye hila ya kumdhuru jirani yako, ambaye anaishi karibu na wewe akikuamini.

אל תחרש על רעך רעה והוא יושב לבטח אתך׃

30 Usimshtaki mtu bila sababu, wakati hajakutenda dhara lolote.

אל תרוב עם אדם חנם אם לא גמלך רעה׃

31 Usimwonee wivu mtu mwenye jeuri wala kuchagua njia yake iwayo yote,

אל תקנא באיש חמס ואל תבחר בכל דרכיו׃

32 kwa kuwa Bwana humchukia mtu mpotovu, lakini siri yake iko kwa mwenye haki.

כי תועבת יהוה נלוז ואת ישרים סודו׃

33 Laana ya Bwana i juu ya nyumba ya mwovu, lakini yeye huibariki nyumba ya mwenye haki.

מארת יהוה בבית רשע ונוה צדיקים יברך׃

34 Huwadhihaki wale wanaodhihaki, lakini huwapa neema wale wanyenyekevu.

אם ללצים הוא יליץ ולעניים יתן חן׃

35 Wenye hekima hurithi heshima, bali huwaaibisha wapumbavu.

כבוד חכמים ינחלו וכסילים מרים קלון׃