< Mithali 3 >
1 Mwanangu, usisahau mafundisho yangu, bali zitunze amri zangu moyoni mwako,
Akong anak, ayaw kalimti ang akong mga mando ug tipigi ang akong pagpanudlo diha sa imong kasingkasing,
2 kwa kuwa zitakuongezea miaka mingi ya maisha yako na kukuletea mafanikio.
kay ang gitas-on sa mga adlaw ug katuigan sa kinabuhi ug ang kalinaw igadugang kini diha kanimo.
3 Usiache kamwe upendo na uaminifu vitengane nawe; vifunge shingoni mwako, viandike katika ubao wa moyo wako.
Ayaw tugoti nga ang pakamatinud-anon sa kasabotan ug pagkamasaligan mahimulag kanimo, ihigot kini sa imong liog, isulat kini sa papan sa imong kasingkasing.
4 Ndipo utapata kibali na jina zuri mbele za Mungu na mwanadamu.
Unya makakaplag ka ug pabor ug maayong kadungganan sa panan-aw sa Dios ug sa tawo.
5 Mtumaini Bwana kwa moyo wako wote wala usizitegemee akili zako mwenyewe;
Salig kang Yahweh sa tibuok nimong kasingkasing ug ayaw gayod pagsalig sa kaugalingon nimong panabot;
6 katika njia zako zote mkiri yeye, naye atayanyoosha mapito yako.
sa tanan nimong mga dalan ilha siya ug itul-id niya ang imong agianan.
7 Usiwe mwenye hekima machoni pako mwenyewe; mche Bwana ukajiepushe na uovu.
Ayaw pagmanggialamon sa kaugalingon nimong panan-aw; kahadloki si Yahweh ug talikdi ang daotan.
8 Hii itakuletea afya mwilini mwako, na mafuta kwenye mifupa yako.
Makaayo kini sa imong unod ug makapabaskog sa imong lawas.
9 Mheshimu Bwana kwa mali zako na kwa malimbuko ya mazao yako yote;
Pasidunggi si Yahweh uban sa imong bahandi ug uban sa unang mga bunga sa tanang nimong abot,
10 ndipo ghala zako zitakapojaa hadi kufurika, viriba vyako vitafurika kwa mvinyo mpya.
ug mapuno ang imong mga kamalig ug ang imong sudlanan moawas, mapuno sa bag-ong bino.
11 Mwanangu, usiidharau adhabu ya Bwana na usichukie kukaripiwa naye,
Akong anak, ayaw isalikway ang pagpanton ni Yahweh ug ayaw pagdumot sa iyang pagbadlong,
12 kwa sababu Bwana huwaadibisha wale awapendao, kama vile baba afanyavyo kwa mwana apendezwaye naye.
kay pagapantonon ni Yahweh kadtong iyang gihigugma, sama sa pagpanton sa amahan sa iyang anak nga lalaki nga nakapahimuot kaniya.
13 Heri mtu yule aonaye hekima, mtu yule apataye ufahamu,
Ang usa nga makakaplag ug kaalam malipayon, makaangkon usab siya ug pagsabot.
14 kwa maana hekima ana faida kuliko fedha na mapato yake ni bora kuliko ya dhahabu safi.
Ang imong maangkon gikan sa kaalam mas maayo pa kung unsa ang maihatag pagbalik sa plata ug ang ginansya niini mas maayo pa kaysa bulawan.
15 Hekima ana thamani kuliko marijani; hakuna chochote unachokitamani kinachoweza kulinganishwa naye.
Mas bililhon pa ang kaalam kaysa mga alahas ug walay imong gitinguha nga ikatandi siya.
16 Maisha marefu yako katika mkono wake wa kuume; katika mkono wake wa kushoto kuna utajiri na heshima.
Adunay siyay hataas nga mga adlaw sa iyang tuong kamot; sa iyang walang kamot ang mga bahandi ug kadungganan.
17 Njia zake zinapendeza, mapito yake yote ni amani.
Ang iyang mga dalan mao ang mga paagi sa kaluoy ug ang tanan niyang mga agianan mao ang kalinaw.
18 Yeye ni mti wa uzima kwa wale wanaomkumbatia; wale wamshikao watabarikiwa.
Siya ang kahoy sa kinabuhi niadtong nagkupot niini, malipay kadtong nagkupot niini.
19 Kwa hekima Bwana aliiweka misingi ya dunia, kwa ufahamu aliziweka mbingu mahali pake;
Pinaagi sa kaalam gitukod ni Yahweh ang kalibotan, pinaagi sa panabot iyang gipahimutang ang kalangitan.
20 kwa maarifa yake vilindi viligawanywa, nayo mawingu yanadondosha umande.
Pinaagi sa iyang kahibalo ang kahiladman naabli ug ang mga panganod nagahulog sa ilang yamog.
21 Mwanangu, hifadhi maamuzi mema na busara, usiache vitoke machoni pako;
Akong anak, padayon sa hustong paghukom ug pagpanabot, ug ayaw ibulag ang imong panan-aw kanila.
22 ndipo vitakapokuwa uzima nafsini mwako na pambo la neema shingoni mwako.
Mahimo sila nga kinabuhi sa imong kalag ug dayandayan nga pabor aron isul-ob sa imong liog.
23 Kisha utaenda katika njia yako salama, wala mguu wako hautajikwaa;
Unya maglakaw ka sa imong dalan nga layo sa kakuyaw ug dili mapandol ang imong tiil;
24 ulalapo, hautaogopa; ulalapo usingizi wako utakuwa mtamu.
kung mohigda ka, dili ka mahadlok; kung mohigda ka nindot ang imong pagkatulog.
25 Usiogope maafa ya ghafula au maangamizi yanayowapata waovu,
Ayaw kahadlok sa kalit nga kasamok ug pagpanggun-ob sa daotan, sa dihang moabot kini,
26 kwa kuwa Bwana atakuwa tumaini lako na kuepusha mguu wako kunaswa katika mtego.
kay si Yahweh anaa sa imong kiliran ug maglikay sa imong tiil gikan sa pagkalit-ag.
27 Usizuie wema kwa wale wanaostahili ikiwa katika uwezo wako kutenda.
Ayaw ihikaw ang maayo gikan niadtong angayan niini, kung anaa kanimo ang kagahom sa pagbuhat.
28 Usimwambie jirani yako, “Njoo baadaye, nitakupa kesho”: wakati wewe unacho kitu kile karibu nawe.
Ayaw sultihi ang imong silingan, “Lakaw ug balik pag-usab, ug ihatag ko kini ugma nganha kanimo,” kung aduna kay salapi.
29 Usifanye hila ya kumdhuru jirani yako, ambaye anaishi karibu na wewe akikuamini.
Ayaw pagbuhat ug laraw nga makadaot sa imong silingan— ang tawo nga haduol nagpuyo ug misalig kanimo.
30 Usimshtaki mtu bila sababu, wakati hajakutenda dhara lolote.
Ayaw pakiglalis sa tawo kung walay rason, kung wala siyay nabuhat nga makadaot kanimo.
31 Usimwonee wivu mtu mwenye jeuri wala kuchagua njia yake iwayo yote,
Ayaw kasina sa tawong bangis o pilia ang bisan unsa sa iyang mga dalan.
32 kwa kuwa Bwana humchukia mtu mpotovu, lakini siri yake iko kwa mwenye haki.
Tungod kay ang tawong malimbongon dulumtanan kang Yahweh, apan ang tawong matarong mahimo niyang suod nga higala.
33 Laana ya Bwana i juu ya nyumba ya mwovu, lakini yeye huibariki nyumba ya mwenye haki.
Ang tunglo ni Yahweh anaa sa balay sa mga tawong daotan, apan panalanginan niya ang panimalay sa tawong matarong.
34 Huwadhihaki wale wanaodhihaki, lakini huwapa neema wale wanyenyekevu.
Bugalbugalan niya ang mabugalbugalon, apan hatagan niya ug pabor ang mga tawong mapainubasanon.
35 Wenye hekima hurithi heshima, bali huwaaibisha wapumbavu.
Mapanunod sa mga maalamong tawo ang kadungganan, apan ang buangbuang pagabayawon diha sa kaulawan.