Mithali 24

1 Usiwaonee wivu watu waovu, usitamani ushirika nao;

Ne zavidi zlijem ljudima niti želi da si s njima.

2 kwa maana mioyo yao hupanga mambo ya jeuri, nayo midomo yao husema juu ya kuleta madhara.

Jer o pogibli misli srce njihovo i usne njihove govore o muci.

3 Kwa hekima nyumba hujengwa, nayo kwa njia ya ufahamu huimarishwa

Mudrošæu se zida kuæa i razumom utvrðuje se.

4 kwa njia ya maarifa vyumba vyake hujazwa vitu vya thamani na vya kupendeza.

I znanjem se pune klijeti svakoga blaga i dragocjena i mila.

5 Mtu mwenye hekima ana uwezo mkubwa, naye mtu mwenye maarifa huongeza nguvu,

Mudar je èovjek jak, i razuman je èovjek silan snagom.

6 kwa kufanya vita unahitaji uongozi na kwa ushindi washauri wengi.

Jer mudrijem savjetom ratovaæeš, i izbavljenje je u mnoštvu savjetnika.

7 Hekima i juu mno kwa mpumbavu, katika kusanyiko langoni hana lolote la kusema.

Visoke su bezumnome mudrosti; neæe otvoriti usta svojih na vratima.

8 Yeye apangaye mabaya atajulikana kama mtu wa hila.

Ko misli zlo èiniti zvaæe se zlikovac.

9 Mipango ya upumbavu ni dhambi, watu huchukizwa na mwenye dhihaka.

Misao bezumnikova grijeh je, i potsmjevaè je gad ljudski.

10 Ukikata tamaa wakati wa taabu, jinsi gani nguvu zako ni kidogo!

Ako kloneš u nevolji, skratiæe ti se sila.

11 Okoa wale wanaoongozwa kwenye kifo; wazuie wote wanaojikokota kuelekea machinjoni.

Izbavljaj pohvatane na smrt; i koje hoæe da pogube, nemoj se ustegnuti od njih.

12 Kama mkisema, “Lakini hatukujua lolote kuhusu hili,” je, yule apimaye mioyo halitambui hili? Je, yule awalindaye maisha yenu halijui hili? Je, hatamlipa kila mtu kulingana na aliyotenda?

Ako li reèeš: gle, nijesmo znali za to; neæe li razumjeti onaj koji ispituje srca, i koji èuva dušu tvoju neæe li doznati i platiti svakome po djelima njegovijem?

13 Ule asali mwanangu, kwa kuwa ni nzuri; asali kutoka kwenye sega ni tamu kwa kuonja.

Sine moj, jedi med, jer je dobar, i sat, jer je sladak grlu tvojemu.

14 Ujue pia kwamba hekima ni tamu kwa nafsi yako, kama ukiipata, kuna matumaini kwako ya siku zijazo, nalo tumaini lako halitakatiliwa mbali.

Tako æe biti poznanje mudrosti duši tvojoj, kad je naðeš; i biæe plata, i nadanje tvoje neæe se zatrti.

15 Usivizie kama haramia afanyavyo ili kuyashambulia makao ya mwenye haki, wala usiyavamie makazi yake,

Bezbožnièe, ne vrebaj oko stana pravednikova, i ne kvari mu poèivanja.

16 Kwa maana ingawa mtu mwenye haki huanguka mara saba, huinuka tena, lakini waovu huangushwa chini na maafa.

Jer ako i sedam puta padne pravednik, opet ustane, a bezbožnici propadaju u zlu.

17 Usitazame kwa kufurahia adui yako aangukapo; wakati ajikwaapo, usiruhusu moyo wako ushangilie.

Kad padne neprijatelj tvoj, nemoj se radovati, i kad propadne, neka ne igra srce tvoje.

18 Bwana asije akaona na kuchukia akaiondoa ghadhabu yake mbali naye.

Jer bi vidio Gospod i ne bi mu bilo milo, i obratio bi gnjev svoj od njega na tebe.

19 Usikasirike kwa sababu ya watu wabaya wala usiwaonee wivu waovu,

Nemoj se žestiti radi nevaljalaca, nemoj zavidjeti bezbožnicima.

20 kwa maana mtu mbaya hana tumaini la siku zijazo, nayo taa ya waovu itazimwa.

Jer nema plate nevaljalcu, žižak æe se bezbožnicima ugasiti.

21 Mwanangu, mche Bwana na mfalme, wala usijiunge na waasi,

Boj se Gospoda, sine moj, i cara, i ne miješaj se s nemirnicima.

22 kwa maana hao wawili watatuma maangamizi ya ghafula juu yao, naye ni nani ajuaye maafa wawezayo kuleta?

Jer æe se ujedanput podignuti pogibao njihova, a ko zna propast koja ide od obojice?

23 Hii pia ni misemo ya wenye hekima: Kuonyesha upendeleo katika hukumu si vyema:

I ovo je za mudarce: gledati ko je ko na sudu nije dobro.

24 Yeyote amwambiaye mwenye hatia, “Wewe huna hatia,” Kabila zitamlaani na mataifa yatamkana.

Ko govori bezbožniku: pravedan si, njega æe proklinjati ljudi i mrziæe na nj narodi.

25 Bali itakuwa vyema kwa wale watakaowatia hatiani wenye hatia, nazo baraka tele zitawajilia juu yao.

A koji ga karaju, oni æe biti mili, i doæi æe na njih blagoslov dobrijeh.

26 Jawabu la uaminifu ni kama busu la midomoni.

Ko govori rijeèi istinite, u usta ljubi.

27 Maliza kazi zako za nje, nawe uweke mashamba yako tayari, baada ya hayo, jenga nyumba yako.

Uredi svoj posao na polju, i svrši svoje na njivi, potom i kuæu svoju zidaj.

28 Usishuhudie dhidi ya jirani yako bila sababu, au kutumia midomo yako kudanganya.

Ne budi svjedok na bližnjega svojega bez razloga, i ne varaj usnama svojima.

29 Usiseme, “Nitamtenda kama alivyonitenda mimi; nitamlipiza mtu yule kwa kile alichonitendea.”

Ne govori: kako je on meni uèinio tako æu ja njemu uèiniti; platiæu ovom èovjeku po djelu njegovu.

30 Nilipita karibu na shamba la mvivu, karibu na shamba la mizabibu la mtu asiye na akili,

Iðah mimo njivu èovjeka lijena i mimo vinograd èovjeka bezumna;

31 miiba ilikuwa imeota kila mahali, ardhi ilikuwa imefunikwa na magugu, na ukuta wa mawe ulikuwa umebomoka.

I gle, bješe sve zaraslo u trnje i sve pokrio èkalj, i ograda im kamena razvaljena.

32 Nikatafakari moyoni mwangu lile nililoliona, nami nikajifunza somo kutokana na niliyoyaona:

I vidjevši uzeh na um, i gledah i pouèih se.

33 Bado kulala kidogo, kusinzia kidogo, bado kukunja mikono kidogo upate kupumzika:

Dok malo prospavaš, dok malo prodrijemlješ, dok malo sklopiš ruke da poèineš,

34 hivyo umaskini utakuja juu yako kama mnyangʼanyi, na kupungukiwa kutakujia kama mtu mwenye silaha.

U tom æe doæi siromaštvo tvoje kao putnik, i oskudica tvoja kao oružan èovjek.