Mithali 23
1 Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
Når du sit til bords hjå ein hovding, so agta vel på kven du hev fyre deg,
2 na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
og set ein kniv på strupen din, um mathugen din er stor.
3 Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
Fys ikkje etter hans lostemat, for det er dårande føda.
4 Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
Mød deg ei med å verta rik, lat fara den klokskapen din!
5 Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
Lat ei augo fljuga til det som kverv, for det gjer seg vengjer, det er visst, som ein ørn som flyg til himmels.
6 Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
Et ikkje brød hjå den som misunner deg, og fys ikkje etter hans lostemat!
7 kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
For som han reknar ut i sjæli si, soleis er han. «Et og drikk!» han segjer til deg, men hjarta hans er ikkje med deg.
8 Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
For biten din som du hev ete, lyt du spy upp att, og du hev spilt dine fagre ord.
9 Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
For øyro på dåren skal du ikkje tala, for han vanvyrder visdommen i dine ord.
10 Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
Flyt ikkje gamall merkestein, og kom ei inn på åkrane åt faderlause.
11 kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
For deira målsmann er sterk, han skal føra saki deira imot deg.
12 Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
Vend hjarta ditt til age og øyro dine til kunnskaps ord!
13 Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
Lat ikkje guten vera utan age! Slær du han med riset, skal han ikkje døy.
Du slær han med riset, og sjæli hans bergar du frå helheim. (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
Son min, vert hjarta ditt vist, so gled seg og mitt hjarta,
16 utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
og nyro mine fegnast når lipporn’ dine talar det som rett er.
17 Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
Lat ikkje hjarta ditt misunna syndarar, men stræva stødt etter gudlegdom.
18 Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
For då er du viss på ei framtid, og di von skal ei verta til inkjes.
19 Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
Høyr du, son min, og vert vis, og lat hjarta ditt ganga beint fram på vegen.
20 Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
Ver ikkje med millom vindrikkarar, millom deim som foret seg på kjøt.
21 kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
For drikkar og storetar fatig vert, og svevn gjev fillor for klæde.
22 Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
Høyr på far din som avla deg, og vanvyrd ei mor di når ho vert gamall!
23 Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
Kjøp sanning og sel henne ikkje, visdom og age og vit.
24 Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
Storleg fegnast far til den rettferdige, og den som fær ein vis son, skal få gleda av han.
25 Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
Lat far din og mor di gleda seg, og ho som fødde deg, fegnast.
26 Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
Son min, gjev meg hjarta ditt, og lat dine augo lika vegarne mine.
27 kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
For skjøkja er som djupe gravi og den framande kona som tronge brunnen,
28 Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
ja, ho ligg på lur som ein ransmann, og ho aukar talet på utrue folk.
29 Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
Kven hev sorg? Kven hev sut? Kven hev dragsmål? Kven hev klagemål? Kven hev sjølvvalde sår? Kven hev dimsynte augo?
30 Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
Dei som drygjer lenge hjå vinen, dei som kjem og smakar på mjøden.
31 Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
Sjå ikkje på vinen kor han raudnar, kor vænt han smiler i staupet! lett renn han ned.
32 Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
Men sidan han sting som ein slange og høgg som ein orm.
33 Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
Då skal augo dine sjå rare syner, og hjarta ditt talar tull og tøv.
34 Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
Du vert som låg du i havsens djup, eller låg i toppen av mastri.
35 Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”
«Dei slo meg, men det gjorde’kje vondt, dei banka meg, men eg kjende det ikkje. Når skal eg vakna? Eg vil få tak i endå meir.»
