Mithali 23
1 Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
Nxa uhlalela ukudla lesiphathamandla, qaphelisa lokuqaphelisa okuphambi kwakho.
2 na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
Ubeke ingqamu emphinjeni wakho uba uyisiminzi.
3 Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
Ungafisi izibondlo zaso, ngoba ziyikudla kwamanga.
4 Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
Ungatshikatshikeli ukunotha; pheza ekuqedisiseni kwakho.
5 Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
Uzandizisa yini amehlo akho kokungekho? Ngoba kuzazenzela lokuzenzela izimpiko njengokhozi oluphaphela emazulwini.
6 Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
Ungadli ukudla kolelihlo elibi, ungafisi izibondlo zakhe.
7 kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
Ngoba njengoba ecabangile emphefumulweni wakhe, unjalo. Uzakuthi: Dlana unathe; kodwa inhliziyo yakhe kayilawe.
8 Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
Ucezu oludlileyo uzaluhlanza, wone amazwi akho amnandi.
9 Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
Ungakhulumi endlebeni zoyisithutha, ngoba uzadelela inhlakanipho yamazwi akho.
10 Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
Ungatshedisi isikhonkwane esidala somngcele; ungangeni emasimini ezintandane;
11 kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
ngoba uMhlengi wazo ulamandla; yena uzamela udaba lwazo kuwe.
12 Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
Beka inhliziyo yakho ekufundisweni, lezindlebe zakho emazwini olwazi.
13 Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
Ungagodleli umntwana isijeziso; nxa umtshaya ngoswazi kayikufa.
Wena uzamtshaya ngoswazi, ukhulule umphefumulo wakhe esihogweni. (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
Ndodana yami, uba inhliziyo yakho ihlakanipha, inhliziyo yami izathokoza, yebo eyami;
16 utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
lezinso zami zizajabula ekukhulumeni kwendebe zakho izinto eziqondileyo.
17 Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
Inhliziyo yakho kayingahawukeli izoni; kodwa bana ekwesabeni iNkosi lonke usuku.
18 Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
Ngoba isibili kukhona umvuzo, lomlindelo wakho kawuyikuqunywa.
19 Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
Lalela wena, ndodana yami, uhlakaniphe, uqondise inhliziyo yakho endleleni.
20 Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
Ungabi phakathi kwabanathi bewayini, phakathi kwezihwaba zenyama.
21 kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
Ngoba isidakwa lesihwaba sizakuba ngumyanga, lokuwozela kugqokisa amadabudabu.
22 Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
Lalela uyihlo owakuzalayo, ungamdeleli unyoko esemdala.
23 Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
Thenga iqiniso, ungalithengisi; inhlakanipho, lemfundiso, lokuqedisisa.
24 Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
Uyise wolungileyo uzathaba lokuthaba; lozala ohlakaniphileyo uzathokoza ngaye.
25 Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
Uyihlo lonyoko kabathokoze, lokuzeleyo kathabe.
26 Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
Ndodana yami, ngiphe inhliziyo yakho, lamehlo akho kawananzelele indlela zami.
27 kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
Ngoba iwule lingumgodi otshonayo, lowesifazana owemzini ungumthombo ongumcingo.
28 Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
Laye ucathama njengomphangi, andise abangathembekanga phakathi kwabantu.
29 Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
Ngubani olo: Maye? Ngubani olo: Wo? Ngubani olenkani? Ngubani olesililo? Ngubani olamanxeba ngeze? Ngubani olamehlo abomvu?
30 Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
Yilabo abalibala ewayinini, yilabo abazedinga iwayini elixutshanisiweyo.
31 Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
Ungakhangeli iwayini, lapho lizibonakalisa libomvu, nxa linika umbala walo enkomitshini, lihamba liqondile.
32 Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
Ekucineni kwalo liluma njengenyoka, lilume njengebululu.
33 Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
Amehlo akho azabona abesifazana bemzini, lenhliziyo yakho ikhulume izinto eziphambeneyo.
34 Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
Yebo, uzakuba njengolala enhliziyweni yolwandle, lanjengolala esihlokweni sensika yomkhumbi.
35 Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”
Bangitshayile, kangizwanga buhlungu; bangidutshuzile, kangikunanzanga. Ngizavuka nini? Ngiphinde ngilidinge futhi.
