Mithali 23
1 Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
Kom fin wi sie mwet fulat muta mongo, esam akwoya lah su el uh.
2 na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
Kom finne ke mongo yohk, kom eis na lupa fal.
3 Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
Nimet oasroasr nu ke mwe mongo yuyu el kite kom kac. Sahp el oru in mwe srike kom.
4 Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
Kom in lalmwetmet, ac tia kemkatula in suk mwe kasrup.
5 Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
Mani lom uh ku in wanginla ke kitin pacl na — oana in oasr posohksok kac, na sohkla oana sie eagle.
6 Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
Nimet mongo yurin sie mwet srowohsr, ku mwel mwe mongo yuyu el oru.
7 kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
El ac fahk mu, “Fahsru eis pac kutu mongo uh,” tusruktu el tia fahk ke inse pwaye. Nunak lal siena.
8 Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
Kom ac wihtacla ma kom kangla, ac kusen eyeinse lom uh wanginla sripa.
9 Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
Nimet srike in sramsram in lalmwetmet nu sin sie mwet lalfon; el tia ku in eis in nunku kac.
10 Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
Nimet mokle sie masrol matu, ku eisla acn lun mwet mukaimtal.
11 kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
LEUM GOD El ac loangelos ke ku lal, ac aolulos in sramsram lain kom.
12 Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
Porongo mwet luti lom, ac sang kuiyom in lutlut.
13 Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
Nimet alolo in kai sie tulik. Sie sringsring fal ac tia unilya,
a ma ac molela moul lal. (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
Tulik nutik, kom fin sun lalmwetmet, nga ac arulana insewowo.
16 utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
Nga ac arulana engan ke nga lohng kom fahk kas lalmwetmet.
17 Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
Nimet sok sin mwet koluk, a kom in akfulatye LEUM GOD pacl nukewa.
18 Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
Fin ouinge, kom ac fah sun finsrak nukewa lom.
19 Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
Tulik nutik, porongeyu. Kom in lalmwetmet ac nunak akloalya ke ouiyen moul lom.
20 Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
Nimet kupasr nu sin mwet nim wain yokla ac kainmongo.
21 kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
Mwet lungse nimnim ac mwet kainmongo elos ac sukasrup. Fin pwayena ma kom oru pa mongo ac motul, ac tia paht na kom nukum nuknuk mihsasa.
22 Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
Porongo papa tomom — funu tia el, kom lukun wangin. Ke pacl se nina kiom el matuoh, akkalemye srui lom nu sel.
23 Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
Pwaye, lalmwetmet, lutlut, ac etauk — ma inge kewa fal kom in moli, tusruktu kom in tia kukakunla, mweyen ma inge arulana saok.
24 Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
Mwe insewowo nu sin sie papa tulik natul fin lalmwetmet ac moul suwohs.
25 Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
Oru ma ac akinsewowoye papa tomom ac nina kiom. Kom fin oru ouinge, nina kiom el ac arulana engan.
26 Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
Wen nutik, lohang akwoya, ac lela moul luk in mwe srikasrak nu sum.
27 kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
Mutan kosro su eis molin kosro lalos, ac mutan koluk uh, elos sie kwasrip nu ke misa.
28 Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
Elos soanekom oana mwet pisrapasr, ac oru mukul puspis in tia pwaye nu sin mutan kialos.
29 Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
Su oasr ongoiya yoro? Su oasr asor yoro? Su amei ac lungse anwuk finne wangin sripa? Su srusrala atronmuta?
30 Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
Elos su muta paht ke wain uh, ac elos su kar mwe nim ku.
31 Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
Nimet lela wain uh in srifekomla, finne srusra ac saromrom in cup uh, ac arulana wo emah ke kom ac ukumya uh.
32 Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
Ke lotutang tok ah, kom ac pula mu oana soko wet pwasin el ngaliskomi.
33 Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
Motom ac liye ma sakirik, ac nunak lom ac kaskas lom ac fah tia kalem.
34 Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
Kom ac pula mu kom kalkal meoa — ikwot ikme oana ke kom muta elucng ke kwesu in oak uh.
35 Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”
Na kom ac fahk, “Oasr mwet puokyu, nga tia pula. Oasr mwet uniyu tuh nga tiana esam. Efu ku nga kofla in tukakek? Nga enenu sie pac mwe nim ah.”
