< Mithali 23 >

1 Uketipo kula chakula na mtawala, angalia vyema kile kilicho mbele yako,
Quand tu t’assieds pour manger le pain avec un gouverneur, considère bien celui qui est devant toi;
2 na utie kisu kooni mwako kama ukiwa mlafi.
et mets un couteau à ta gorge, si tu es gourmand.
3 Usitamani vyakula vyake vitamu kwa kuwa chakula hicho ni cha hila.
Ne désire point ses friandises, car c’est un pain trompeur.
4 Usijitaabishe ili kuupata utajiri, uwe na hekima kuonyesha kujizuia.
Ne te fatigue pas pour acquérir des richesses, finis-en avec ta prudence.
5 Kufumba na kufumbua utajiri hutoweka, huwa kama umepata mabawa ghafula, ukaruka na kutoweka angani kama tai.
Jetteras-tu tes yeux sur elles?… Déjà elles ne sont plus; car certes elles se font des ailes, et, comme l’aigle, s’envolent vers les cieux.
6 Usile chakula cha mtu mchoyo, usitamani vyakula vyake vitamu,
Ne mange point le pain de celui qui a l’œil mauvais, et ne désire pas ses friandises;
7 kwa maana yeye ni aina ya mtu ambaye kila mara anafikiri juu ya gharama. Anakuambia, “Kula na kunywa,” lakini moyo wake hauko pamoja nawe.
car comme il a pensé dans son âme, tel il est. Mange et bois, te dira-t-il; mais son cœur n’est pas avec toi.
8 Utatapika kile kidogo ulichokula, nawe utakuwa umepoteza bure maneno yako ya kumsifu.
Ton morceau que tu as mangé, tu le vomiras, et tu perdras tes paroles agréables.
9 Usizungumze na mpumbavu, kwa maana atadhihaki hekima ya maneno yako.
Ne parle pas aux oreilles du sot, car il méprisera la sagesse de ton discours.
10 Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani wala kunyemelea kwenye mashamba ya yatima,
Ne recule pas la borne ancienne, et n’entre pas dans les champs des orphelins;
11 kwa kuwa Mtetezi wao ni mwenye nguvu, atalichukua shauri lao dhidi yako.
car leur rédempteur est fort, il prendra en main leur cause contre toi.
12 Elekeza moyo wako kwenye mafundisho na masikio yako kwenye maneno ya maarifa.
Applique ton cœur à l’instruction et tes oreilles aux paroles de la connaissance.
13 Usimnyime mtoto adhabu, ukimwadhibu kwa fimbo, hatakufa.
Ne manque pas de corriger le jeune garçon; quand tu l’auras frappé de la verge, il n’en mourra pas.
14 Mwadhibu kwa fimbo na kuiokoa nafsi yake kutoka mautini. (Sheol h7585)
Tu le frapperas de la verge, mais tu délivreras son âme du shéol. (Sheol h7585)
15 Mwanangu, kama moyo wako una hekima, basi moyo wangu utafurahi,
Mon fils, si ton cœur est sage, mon cœur s’en réjouira, oui, moi-même,
16 utu wangu wa ndani utafurahi, wakati midomo yako itakapozungumza lililo sawa.
et mes reins s’égaieront quand tes lèvres diront des choses droites.
17 Usiuruhusu moyo wako kuwaonea wivu wenye dhambi, bali kila mara uwe na bidii katika kumcha Bwana.
Que ton cœur n’envie pas les méchants; mais sois tout le jour dans la crainte de l’Éternel;
18 Hakika kuna tumaini la baadaye kwa ajili yako, nalo tarajio lako halitakatiliwa mbali.
car certainement il y a une fin, et ton attente ne sera pas réduite à néant.
19 Sikiliza, mwanangu na uwe na hekima, weka moyo wako kwenye njia iliyo sawa.
Toi, mon fils, écoute et sois sage, et dirige ton cœur dans le chemin.
20 Usiwe miongoni mwa wanywao mvinyo, au wale walao nyama kwa pupa,
Ne sois pas parmi les buveurs de vin, ni parmi les gourmands;
21 kwa maana walevi na walafi huwa maskini, nako kusinzia huwavika matambara.
car le buveur et le gourmand deviendront pauvres, et sommeiller revêt de haillons.
22 Msikilize baba yako, aliyekuzaa, wala usimdharau mama yako atakapokuwa mzee.
Écoute ton père qui t’a engendré, et ne méprise pas ta mère quand elle aura vieilli.
23 Nunua kweli wala usiiuze, pata hekima, adabu na ufahamu.
Achète la vérité, et ne la vends point, – la sagesse, et l’instruction, et l’intelligence.
24 Baba wa mwenye haki ana furaha kubwa, naye aliye na mwana mwenye hekima humfurahia.
Le père du juste aura beaucoup de joie, et celui qui a engendré le sage, se réjouira en lui.
25 Baba yako na mama yako na wafurahi, mama aliyekuzaa na ashangilie!
Que ton père et ta mère se réjouissent, et que celle qui t’a enfanté ait de la joie.
26 Mwanangu, nipe moyo wako, macho yako na yafuate njia zangu,
Mon fils, donne-moi ton cœur, et que tes yeux se plaisent à mes voies;
27 kwa maana kahaba ni shimo refu na mwanamke mpotovu ni kisima chembamba.
car la prostituée est une fosse profonde, et l’étrangère un puits de détresse:
28 Kama mnyangʼanyi, hungojea akivizia, naye huzidisha wasio waaminifu miongoni mwa wanaume.
aussi se tient-elle aux embûches comme un voleur, et elle augmente le nombre des perfides parmi les hommes.
29 Ni nani mwenye ole? Ni nani mwenye huzuni? Ni nani mwenye ugomvi? Ni nani mwenye malalamiko? Ni nani aliye na majeraha yasiyo na sababu? Ni nani mwenye macho mekundu?
Pour qui les: Hélas? Pour qui les: Malheur à moi? Pour qui les querelles, pour qui la plainte, pour qui les blessures sans cause? Pour qui la rougeur des yeux?
30 Ni hao wakaao sana kwenye mvinyo, hao waendao kuonja mabakuli ya mvinyo uliochanganywa.
Pour ceux qui s’attardent auprès du vin, qui vont essayer le vin mixtionné.
31 Usiukodolee macho mvinyo wakati ukiwa mwekundu, wakati unapometameta kwenye bilauri, wakati ushukapo taratibu!
– Ne regarde pas le vin quand il est vermeil, quand il est perlé dans la coupe, et qu’il coule aisément;
32 Mwishowe huuma kama nyoka na kutia sumu yake kama nyoka mwenye sumu.
à la fin, il mord comme un serpent et il pique comme une vipère:
33 Macho yako yataona mambo mageni na moyo wako kuwazia mambo yaliyopotoka.
tes yeux regarderont les étrangères, et ton cœur dira des choses perverses;
34 Utakuwa kama alalaye katikati ya bahari, alalaye juu ya kamba ya merikebu.
et tu seras comme celui qui se coucherait au cœur de la mer, et comme celui qui se coucherait au sommet d’un mât…
35 Utasema, “Wamenipiga lakini sikuumia! Wamenichapa, lakini sisikii! Nitaamka lini ili nikanywe tena?”
On m’a frappé, [et] je n’en ai point été malade; on m’a battu, [et] je ne l’ai pas su. Quand me réveillerai-je? J’y reviendrai, je le rechercherai encore!

< Mithali 23 >