Mithali 22

1 Heri kuchagua jina jema kuliko utajiri mwingi, kuheshimiwa ni bora kuliko fedha au dhahabu.

Et godt navn er mere verdt enn stor rikdom; å være godt likt er bedre enn sølv og gull.

2 Tajiri na maskini wanafanana kwa hili: Bwana ni Muumba wao wote.

Rik og fattig møtes; Herren har skapt dem begge.

3 Mtu mwenye busara huona hatari na kujificha, bali mjinga huendelea mbele kama kipofu nayo ikamtesa.

Den kloke ser ulykken og skjuler sig, men de uerfarne går videre og må bøte.

4 Unyenyekevu na kumcha Bwana huleta utajiri, heshima na uzima.

Lønn for saktmodighet og gudsfrykt er rikdom og ære og liv.

5 Katika mapito ya waovu kuna miiba na mitego, bali yeye ailindaye nafsi yake hukaa mbali nayo.

Torner og snarer er der på den falskes vei; den som varer sitt liv, holder sig borte fra dem.

6 Mfundishe mtoto njia impasayo kuiendea, naye hataiacha hata akiwa mzee.

Lær den unge den vei han skal gå! Så viker han ikke fra den, selv når han blir gammel.

7 Matajiri huwatawala maskini naye akopaye ni mtumwa wa akopeshaye.

Den rike hersker over de fattige, og låntageren blir långiverens træl.

8 Yeye aupandaye uovu huvuna taabu, nayo fimbo ya ghadhabu yake itaangamizwa.

Den som sår urett, skal høste ondt, og med hans vredes ris skal det være forbi.

9 Mtu mkarimu yeye mwenyewe atabarikiwa kwa kuwa hushiriki chakula chake na maskini.

Den som har et godt hjerte, blir velsignet fordi han gav den fattige av sitt brød.

10 Mfukuze mwenye dhihaka, na mvutano utatoweka; ugomvi na matukano vitakoma.

Jag spotteren bort! Så går tretten med, og kiv og skam hører op.

11 Yeye apendaye moyo safi na yeye ambaye maneno yake ni ya neema, mfalme atakuwa rafiki yake.

Den som elsker hjertets renhet, og hvis tale er tekkelig, han har kongen til venn.

12 Macho ya Bwana hulinda maarifa, bali huyapinga maneno ya asiye mwaminifu.

Herrens øine verner den forstandige, men han gjør den troløses ord til intet.

13 Mvivu husema, “Yuko simba nje!” au, “Nitauawa katika mitaa!”

Den late sier: Det er en løve der ute, jeg kunde bli drept midt på gaten.

14 Kinywa cha mwanamke kahaba ni shimo refu; yeye aliye chini ya ghadhabu ya Bwana atatumbukia ndani yake.

Fremmed kvinnes munn er en dyp grav; den Herren er vred på, faller i den.

15 Upumbavu umefungwa ndani ya moyo wa mtoto, bali fimbo ya adhabu itaufukuzia mbali naye.

Dårskap er bundet fast til den unges hjerte; tuktens ris driver den bort.

16 Yeye amwoneaye maskini ili kujiongezea mali, naye ampaye tajiri zawadi, wote huwa maskini.

Å undertrykke den fattige tjener bare til å øke hans gods; å gi til den rike volder ham bare tap.

17 Tega sikio na usikie misemo ya wenye hekima, elekeza moyo wako kwenye yale nifundishayo,

Bøi ditt øre til og hør på vismenns ord og vend ditt hjerte til min kunnskap!

18 kwa maana inapendeza unapoyahifadhi moyoni mwako na kuwa nayo yote tayari midomoni mwako.

For det er godt at du bevarer dem i ditt indre, og at de alle henger fast ved dine leber.

19 Ili tumaini lako liwe katika Bwana, hata wewe, ninakufundisha leo.

Forat du skal sette din lit til Herren, lærer jeg dig idag, nettop dig.

20 Je, sijakuandikia misemo thelathini, misemo ya mashauri na maarifa,

Har jeg ikke skrevet for dig kjernesprog med råd og kunnskap

21 kukufundisha maneno ya kweli na ya kuaminika, ili uweze kutoa majibu sahihi kwake yeye aliyekutuma?

for å kunngjøre dig det som rett er, sannhets ord, så du kan svare dem som sender dig, med sanne ord?

22 Usiwadhulumu maskini kwa sababu ni maskini, wala kumdhulumu mhitaji mahakamani,

Røv ikke fra en fattig, fordi han er fattig, og tred ikke armingen ned i byporten!

23 kwa sababu Bwana atalichukua shauri lao naye atawateka wao waliowateka.

For Herren skal føre deres sak, og han skal ta deres liv som tar noget fra dem.

24 Usifanye urafiki na mtu mwenye hasira ya haraka, usishirikiane na yule aliye mwepesi kukasirika,

Hold dig ikke til venns med en som er snar til vrede, og gi dig ikke i lag med en hastig mann,

25 la sivyo utajifunza njia zake na kujiingiza mwenyewe kwenye mtego.

forat du ikke skal lære dig til å gå på hans veier og få satt en snare for ditt liv!

26 Usiwe mwenye kupana mikono katika rehani, au kuweka dhamana kwa ajili ya madeni.

Vær ikke blandt dem som gir håndslag, dem som borger for gjeld!

27 Kama ukikosa njia ya kulipa, kitanda chako kitachukuliwa ukiwa umekilalia.

Når du intet har å betale med, hvorfor skal de da ta din seng bort under dig?

28 Usisogeze jiwe la mpaka wa zamani lililowekwa na baba zako.

Flytt ikke det gamle grenseskjell som dine fedre har satt!

29 Je, unamwona mtu stadi katika kazi yake? Atahudumu mbele ya wafalme; hatahudumu mbele ya watu duni.

Ser du en mann som er duelig i sin gjerning - han kan komme til å tjene konger; han kommer ikke til å tjene småfolk.