Mithali 20
1 Mvinyo ni mdhihaki na kileo ni mgomvi; yeyote apotoshwaye navyo hana hekima.
Luxuriosa res vinum, et tumultuosa ebrietas: quicumque his delectatur non erit sapiens.
2 Ghadhabu ya mfalme ni kama ngurumo ya simba; yeye amkasirishaye hupoteza uhai wake.
Sicut rugitus leonis, ita et terror regis: qui provocat eum peccat in animam suam.
3 Ni kwa heshima ya mtu kujitenga ugomvi, bali kila mpumbavu ni mwepesi kugombana.
Honor est homini qui separat se a contentionibus; omnes autem stulti miscentur contumeliis.
4 Mvivu halimi kwa majira; kwa hiyo wakati wa mavuno hutazama lakini hapati chochote.
Propter frigus piger arare noluit; mendicabit ergo æstate, et non dabitur illi.
5 Makusudi ya moyo wa mwanadamu ni maji yenye kina, lakini mtu mwenye ufahamu huyachota.
Sicut aqua profunda, sic consilium in corde viri; sed homo sapiens exhauriet illud.
6 Watu wengi hujidai kuwa na upendo usiokoma, bali mtu mwaminifu ni nani awezaye kumpata?
Multi homines misericordes vocantur; virum autem fidelem quis inveniet?
7 Mtu mwenye haki huishi maisha yasiyo na lawama, wamebarikiwa watoto wake baada yake.
Justus qui ambulat in simplicitate sua beatos post se filios derelinquet.
8 Wakati mfalme aketipo katika kiti chake cha enzi kuhukumu, hupepeta ubaya wote kwa macho yake.
Rex qui sedet in solio judicii dissipat omne malum intuitu suo.
9 Ni nani awezaye kusema, “Nimeuweka moyo wangu safi; mimi ni safi na sina dhambi?”
Quis potest dicere: Mundum est cor meum; purus sum a peccato?
10 Mawe ya kupimia yaliyo tofauti na vipimo tofauti, Bwana huchukia vyote viwili.
Pondus et pondus, mensura et mensura: utrumque abominabile est apud Deum.
11 Hata mtoto hujulikana kwa matendo yake, kama tabia yake ni safi na adili.
Ex studiis suis intelligitur puer, si munda et recta sint opera ejus.
12 Masikio yasikiayo na macho yaonayo, Bwana ndiye alivifanya vyote viwili.
Aurem audientem, et oculum videntem: Dominus fecit utrumque.
13 Usiupende usingizi la sivyo utakuwa maskini, uwe macho nawe utakuwa na chakula cha akiba.
Noli diligere somnum, ne te egestas opprimat: aperi oculos tuos, et saturare panibus.
14 “Haifai, haifai!” asema mnunuzi, kisha huondoka akijisifia ununuzi wake.
Malum est, malum est, dicit omnis emptor; et cum recesserit, tunc gloriabitur.
15 Dhahabu kunayo, na marijani kwa wingi, lakini midomo inenayo maarifa ni kito cha thamani kilicho adimu.
Est aurum et multitudo gemmarum, et vas pretiosum labia scientiæ.
16 Chukua vazi la yule awekaye dhamana kwa ajili ya mgeni; lishikilie iwe dhamana kama anafanya hivyo kwa ajili ya mwanamke mpotovu.
Tolle vestimentum ejus qui fidejussor extitit alieni, et pro extraneis aufer pignus ab eo.
17 Chakula kilichopatikana kwa hila ni kitamu kwa mwanadamu, bali huishia na kinywa kilichojaa changarawe.
Suavis est homini panis mendacii, et postea implebitur os ejus calculo.
18 Fanya mipango kwa kutafuta mashauri, ukipigana vita, tafuta maelekezo.
Cogitationes consiliis roborantur, et gubernaculis tractanda sunt bella.
19 Maneno ya kusengenya husababisha kutokuaminika, kwa hiyo mwepuke mtu anayezungumza kupita kiasi.
Ei qui revelat mysteria, et ambulat fraudulenter, et dilatat labia sua, ne commiscearis.
20 Ikiwa mtu atamlaani baba yake au mama yake, taa yake itazimwa katika giza nene.
Qui maledicit patri suo et matri, extinguetur lucerna ejus in mediis tenebris:
21 Urithi upatikanao haraka mwanzoni, hautabarikiwa mwishoni.
hæreditas ad quam festinatur in principio, in novissimo benedictione carebit.
22 Usiseme, “Nitakulipiza kwa ajili ya kosa hili!” Mngojee Bwana, naye atakuokoa.
Ne dicas: Reddam malum: exspecta Dominum, et liberabit te.
23 Bwana anachukia sana mawe ya kupimia ya udanganyifu, nazo mizani zisizo halali hazimpendezi.
Abominatio est apud Dominum pondus et pondus; statera dolosa non est bona.
24 Hatua za mtu huongozwa na Bwana. Anawezaje basi mtu yeyote kuelewa njia yake mwenyewe?
A Domino diriguntur gressus viri: quis autem hominum intelligere potest viam suam?
25 Ni mtego kwa mtu kuweka wakfu kitu kwa haraka na baada ya kitambo kidogo kufikiria tena nadhiri zake.
Ruina est homini devorare sanctos, et post vota retractare.
26 Mfalme mwenye hekima hupepeta waovu, hulipitisha gurudumu la kupuria juu yao.
Dissipat impios rex sapiens, et incurvat super eos fornicem.
27 Taa ya Bwana huchunguza roho ya mwanadamu, huchunguza utu wake wa ndani.
Lucerna Domini spiraculum hominis, quæ investigat omnia secreta ventris.
28 Upendo na uaminifu humweka mfalme salama, kwa njia ya upendo, kiti chake cha enzi huwa salama.
Misericordia et veritas custodiunt regem, et roboratur clementia thronus ejus.
29 Utukufu wa vijana ni nguvu zao, mvi ni fahari ya uzee.
Exsultatio juvenum fortitudo eorum, et dignitas senum canities.
30 Mapigo na majeraha huusafisha ubaya, nayo michapo hutakasa utu wa ndani.
Livor vulneris absterget mala, et plagæ in secretioribus ventris.
