Mithali 16
1 Mipango ya moyoni ni ya mwanadamu, bali jibu la ulimi hutoka kwa Bwana.
Hominis est animam præparare: et Domini gubernare linguam.
2 Njia zote za mtu huonekana safi machoni pake mwenyewe, bali makusudi hupimwa na Bwana.
Omnes viæ hominis patent oculis eius: spirituum ponderator est Dominus.
3 Mkabidhi Bwana lolote ufanyalo, nayo mipango yako itafanikiwa.
Revela Domino opera tua, et dirigentur cogitationes tuæ.
4 Bwana hufanya kila kitu kwa kusudi lake mwenyewe; hata waovu kwa siku ya maangamizi.
Universa propter semetipsum operatus est Dominus: impium quoque ad diem malum.
5 Bwana huwachukia sana wote wenye kiburi cha moyo. Uwe na hakika kwa hili: Hawataepuka kuadhibiwa.
Abominatio Domini est omnis arrogans: etiamsi manus ad manum fuerit, non est innocens. Initium viæ bonæ, facere iustitiam: accepta est autem apud Deum magis, quam immolare hostias.
6 Kwa upendo na uaminifu uovu huondolewa; kwa kumcha Bwana mtu hujiepusha na ubaya.
Misericordia et veritate redimitur iniquitas: et in timore Domini declinatur a malo.
7 Njia za mtu zinapompendeza Bwana, huwafanya hata adui zake waishi naye kwa amani.
Cum placuerint Domino viæ hominis, inimicos quoque eius convertet ad pacem.
8 Afadhali kitu kidogo pamoja na haki kuliko mapato mengi pamoja na udhalimu.
Melius est parum cum iustitia, quam multi fructus cum iniquitate.
9 Moyo wa mtu huifikiri njia yake, bali Bwana huelekeza hatua zake.
Cor hominis disponit viam suam: sed Domini est dirigere gressus eius.
10 Midomo ya mfalme huzungumza kwa hekima ya kiungu, wala kinywa chake hakipotoshi haki.
Divinatio in labiis regis, in iudicio non errabit os eius.
11 Vipimo na mizani za halali hutoka kwa Bwana; mawe yote ya kupimia yaliyo katika mfuko ameyafanya yeye.
Pondus et statera iudicia Domini sunt: et opera eius omnes lapides sacculi.
12 Wafalme huchukia sana kutenda maovu, kwa maana kiti cha ufalme hufanywa imara kwa njia ya haki.
Abominabiles regi qui agunt impie: quoniam iustitia firmatur solium.
13 Wafalme hufurahia midomo ya uaminifu; humthamini mtu asemaye kweli.
Voluntas regum labia iusta: qui recta loquitur, diligetur:
14 Ghadhabu ya mfalme ni mjumbe wa mauti, bali mtu mwenye hekima ataituliza.
Indignatio regis, nuncii mortis: et vir sapiens placabit eam.
15 Uso wa mfalme ungʼaapo, inamaanisha uhai; upendeleo wake ni kama wingu la mvua wakati wa vuli.
In hilaritate vultus regis, vita: et clementia eius quasi imber serotinus.
16 Ni bora kiasi gani kupata hekima kuliko dhahabu, kuchagua ufahamu kuliko fedha!
Posside sapientiam, quia auro melior est: et acquire prudentiam, quia pretiosior est argento.
17 Njia kuu ya wanyofu huepuka ubaya; yeye aichungaye njia yake, huchunga maisha yake.
Semita iustorum declinat mala: custos animæ suæ servat viam suam.
18 Kiburi hutangulia maangamizi, roho ya majivuno hutangulia maanguko.
Contritionem præcedit superbia: et ante ruinam exaltatur spiritus.
19 Ni afadhali kuwa mnyenyekevu katika roho miongoni mwa walioonewa kuliko kugawana nyara pamoja na wenye kiburi.
Melius est humiliari cum mitibus, quam dividere spolia cum superbis.
20 Yeyote anayekubali mafundisho hustawi, tena amebarikiwa yeye anayemtumaini Bwana.
Eruditus in verbo reperiet bona: et qui sperat in Domino, beatus est.
21 Wenye hekima moyoni huitwa wenye ufahamu, na maneno ya kupendeza huchochea mafundisho.
Qui sapiens est corde, appellabitur prudens: et qui dulcis eloquio, maiora percipiet.
22 Ufahamu ni chemchemi ya uzima kwa wale walio nao, bali upumbavu huleta adhabu kwa wapumbavu.
Fons vitæ eruditio possidentis: doctrina stultorum fatuitas.
23 Moyo wa mtu mwenye hekima huongoza kinywa chake, na midomo yake huchochea mafundisho.
Cor sapientis erudiet os eius: et labiis eius addet gratiam.
24 Maneno ya kupendeza ni kama sega la asali, ni matamu kwa nafsi na uponyaji kwenye mifupa.
Favus mellis, composita verba: dulcedo animæ, sanitas ossium.
25 Iko njia ionekanayo kuwa sawa kwa mtu, bali mwisho wake huelekeza mautini.
Est via quæ videtur homini recta: et novissima eius ducunt ad mortem.
26 Shauku ya mfanyakazi humhimiza kufanya kazi; njaa yake humsukuma aendelee.
Anima laborantis laborat sibi, quia compulit eum os suum:
27 Mtu mbaya kabisa hupanga mabaya, maneno yake ni kama moto uunguzao.
Vir impius fodit malum, et in labiis eius ignis ardescit.
28 Mtu mpotovu huchochea ugomvi, nayo maongezi ya upuzi hutenganisha marafiki wa karibu.
Homo perversus suscitat lites: et verbosus separat principes.
29 Mtu mkali humvuta jirani yake na kumwongoza katika mapito yale mabaya.
Vir iniquus lactat amicum suum: et ducit eum per viam non bonam.
30 Yeye akonyezaye kwa jicho lake anapanga upotovu; naye akazaye midomo yake amenuia mabaya.
Qui attonitis oculis cogitat prava, mordens labia sua perficit malum.
31 Mvi ni taji ya utukufu; hupatikana kwa maisha ya uadilifu.
Corona dignitatis senectus, quæ in viis iustitiæ reperietur.
32 Ni afadhali mtu mstahimilivu kuliko shujaa, mtu anayeitawala hasira yake kuliko yule autekaye mji.
Melior est patiens viro forti: et qui dominatur animo suo, expugnatore urbium.
33 Kura hupigwa kwa siri, lakini kila uamuzi wake hutoka kwa Bwana.
Sortes mittuntur in sinum, sed a Domino temperantur.
