< Mithali 14 >

1 Mwanamke mwenye hekima huijenga nyumba yake, bali mpumbavu huibomoa nyumba yake kwa mikono yake mwenyewe.
La femme sage bâtit sa maison, et la femme insensée la renverse de ses propres mains.
2 Yeye ambaye njia zake ni nyofu humcha Bwana, bali yeye ambaye njia zake zimepotoka humdharau Mungu.
Celui-là marche dans sa droiture qui craint Yahweh, et celui qui le méprise est pervers dans sa voie.
3 Mazungumzo ya mpumbavu huleta fimbo mgongoni mwake, bali mwenye hekima hulindwa na maneno ya midomo yake.
Dans la bouche de l'insensé est la verge de son orgueil, mais les lèvres des sages les gardent.
4 Pale ambapo hakuna mafahali, hori ni tupu, bali kutokana na nguvu za fahali huja mavuno mengi.
Où il n'y a pas de bœufs, la crèche est vide, mais la vigueur des bœufs procure des revenus abondants.
5 Shahidi mwaminifu hadanganyi, bali shahidi wa uongo humimina uongo.
Le témoin fidèle ne ment pas, mais le faux témoin profère des mensonges.
6 Mwenye mzaha huitafuta hekima na haipati, bali maarifa huja kwa urahisi kwa anayepambanua.
Le moqueur cherche la sagesse et ne la trouve pas, mais pour l'homme intelligent la science est facile.
7 Kaa mbali na mtu mpumbavu, kwa maana hutapata maarifa katika midomo yake.
Eloigne-toi de l'insensé; car tu sais que la science n'est pas sur ses lèvres.
8 Hekima ya mwenye busara ni kufikiria njia zake, bali upumbavu wa wapumbavu ni udanganyifu.
La sagesse de l'homme prudent est de comprendre sa voie; la folie des insensés, c'est la tromperie.
9 Wapumbavu hudhihaki kujirekebisha kutoka dhambi, bali wema hupatikana miongoni mwa wanyofu.
L'insensé se rit du péché, mais parmi les hommes droits est la bienveillance.
10 Kila moyo hujua uchungu wake wenyewe, wala hakuna yeyote awezaye kushiriki furaha yake.
Le cœur connaît ses propres chagrins, et un étranger ne peut partager sa joie.
11 Nyumba ya mwovu itaangamizwa, bali hema la mnyofu litastawi.
La maison des méchants sera détruite, mais la tente des hommes droits fleurira.
12 Iko njia ionekanayo kuwa sawa kwa mtu, bali mwisho wake huelekeza mautini.
Telle voie paraît droite à un homme, mais son issue, c'est la voie de la mort.
13 Hata katika kicheko moyo waweza kuuma, nayo furaha yaweza kuishia katika majonzi.
Même dans le rire le cœur trouve la douleur, et la joie se termine par le deuil.
14 Wasio na imani watapatilizwa kikamilifu kwa ajili ya njia zao, naye mtu mwema atapewa thawabu kwa ajili ya njia yake.
L'impie sera rassasié de ses voies, et l'homme de bien de ses fruits.
15 Mtu mjinga huamini kila kitu, bali mwenye busara hufikiria hatua zake.
L'homme simple croit à toute parole, mais l'homme prudent veille sur ses pas.
16 Mtu mwenye hekima humcha Bwana na kuepuka mabaya, bali mpumbavu hukasirika kwa hamaki na uzembe.
Le sage craint et se détourne du mal, mais l'insensé s'emporte et reste en sécurité.
17 Mtu anayekasirika kwa haraka hufanya mambo ya upumbavu, naye mtu wa hila huchukiwa.
L'homme prompt à s'irriter fait des sottises, et le malicieux s'attire la haine.
18 Mjinga hurithi upumbavu, bali wenye busara huvikwa maarifa kichwani kama taji.
Les simples ont en partage la folie, et les prudents se font de la science une couronne.
19 Watu wabaya watasujudu mbele ya watu wema, nao waovu kwenye malango ya wenye haki.
Les méchants s'inclinent devant les bons, et les impies aux portes du juste.
20 Maskini huepukwa hata na majirani zao, bali matajiri wana marafiki wengi.
Le pauvre est odieux même à son ami; mais les amis du riche sont nombreux.
21 Yeye anayemdharau jirani yake hutenda dhambi, bali amebarikiwa yeye aliye na huruma kwa mhitaji.
Celui qui méprise son prochain commet un péché; mais heureux celui qui a pitié des malheureux!
22 Je, wale wanaopanga ubaya hawapotoki? Bali wale wanaopanga kilicho chema hupata upendo na uaminifu.
Ne s'égarent-ils pas ceux qui méditent le mal, et la faveur et la vérité ne sont-elles pas pour ceux qui méditent le bien?
23 Kazi zote zinazofanywa kwa bidii huleta faida, bali mazungumzo matupu huelekea umaskini tu.
Tout travail produit l'abondance, mais les paroles vaines mènent à la disette.
24 Utajiri wa wenye hekima ni taji yao, bali upumbavu wa wapumbavu huzaa upumbavu.
La richesse est une couronne pour les sages; la folie des insensés est toujours folie.
25 Shahidi wa kweli huokoa maisha, bali shahidi wa uongo ni mdanganyifu.
Le témoin véridique délivre des âmes, l'astuce profère des mensonges.
26 Yeye amchaye Bwana ana ngome salama, na kwa watoto wake itakuwa kimbilio.
Celui qui craint Yahweh trouve un appui solide, et ses enfants ont un sûr refuge.
27 Kumcha Bwana ni chemchemi ya uzima, ili kumwepusha mtu na mitego ya mauti.
La crainte de Yahweh est une source de vie, pour échapper aux pièges de la mort.
28 Wingi wa watu ni utukufu wa mfalme, bali pasipo watu mkuu huangamia.
Le peuple nombreux est la gloire du roi; le manque de sujets, c'est la ruine du prince.
29 Mtu mwenye subira ana ufahamu mwingi, bali anayekasirika haraka huonyesha upumbavu.
Celui qui est lent à la colère a une grande intelligence; mais celui qui est prompt à s'emporter publie sa folie.
30 Moyo wenye amani huupa mwili uzima, bali wivu huozesha mifupa.
Un cœur tranquille est la vie du corps, mais l'envie est la carie des os.
31 Yeye amwoneaye maskini huonyesha dharau kwa Muumba wao, bali yeyote anayemhurumia mhitaji humheshimu Mungu.
Celui qui opprime le pauvre outrage celui qui l'a fait; mais il l'honore celui qui a pitié de l'indigent.
32 Waovu huangamizwa kwa matendo yao maovu, bali hata katika kifo wenye haki hupata kimbilio.
Par sa propre malice le méchant est renversé; jusque dans sa mort le juste a confiance.
33 Hekima hukaa katika moyo wa mwenye ufahamu bali haijulikani miongoni mwa wapumbavu.
Dans le cœur de l'homme intelligent repose la sagesse, et au milieu des insensés on la reconnaît.
34 Haki huinua taifa, bali dhambi ni aibu kwa watu wote.
La justice élève une nation, mais le péché est l'opprobre des peuples.
35 Mfalme hupendezwa na mtumishi mwenye hekima, bali ghadhabu yake humwangukia mtumishi mwenye kuaibisha.
La faveur du roi est pour le serviteur intelligent, et sa colère pour celui qui fait honte.

< Mithali 14 >