Mithali 13
1 Mwana mwenye hekima husikia mafundisho ya babaye, bali mwenye dharau hasikilizi maonyo.
Indodana ehlakaniphileyo iyemukela izeluleko zikayise, kodwa ihlongandlebe kalilaleli nxa likhuzwa.
2 Kutoka tunda la midomo yake mtu hufurahia mambo mema, bali wasio waaminifu wanatamani sana jeuri.
Umuntu uzuza okuhle ngamazwi omlomo wakhe, kodwa ababi batshisekela udlakela.
3 Yeye alindaye midomo yake hulinda nafsi yake, bali yeye asemaye kwa haraka ataangamia.
Lowo olinda izindebe zakhe ulinda impilo yakhe, kodwa lowo osuka abhede nje uyazibulala.
4 Mvivu hutamani sana na hapati kitu, bali nafsi ya mwenye bidii hutoshelezwa kikamilifu.
Ivila liyafisa kodwa lingazuzi lutho, kodwa izifiso zokhutheleyo ziyagcwaliseka.
5 Mwenye haki huchukia uongo, bali waovu huleta aibu na fedheha.
Abalungileyo bayakuzonda okungamanga, kodwa izigangi ziletha ihlazo lesigcono.
6 Haki humlinda mtu mwadilifu, bali uovu humwangusha mwenye dhambi.
Ukulunga kuyamlinda umuntu oqotho, kodwa ububi buyamchitha oyisoni.
7 Mtu mmoja hujifanya tajiri, kumbe hana chochote; mwingine hujifanya maskini, kumbe ana utajiri mwingi.
Umuntu angazenza onothileyo, yena engelalutho, omunye azitshaye umyanga, kanti elenotho enengi.
8 Utajiri wa mtu waweza kukomboa maisha yake, bali mtu maskini hasikii kitisho.
Inotho yomuntu ingahlenga impilo yakhe, kodwa umyanga uvele kasongelwa muntu.
9 Nuru ya mwenye haki hungʼaa sana, bali taa ya mwovu itazimwa.
Isibane sabalungileyo sikhanya sithi kla! Kodwa isibane sezigangi siyafiphala ngentuthu.
10 Kiburi huzalisha magomvi tu, bali hekima hupatikana kwa wale wanaozingatia ushauri.
Ukuziqakisa kukhokhelela engxabanweni, kodwa ukuhlakanipha kufunyanwa kwabemukela ukwelulekwa.
11 Fedha isiyo ya halali hupungua, bali yeye akusanyaye fedha kidogo kidogo huongezeka.
Imali ezuzwe ngobuqili iyanyamalala, kodwa lowo oyizuza ngokuqogelela uyayandisa.
12 Kilichotarajiwa kikikawia kuja moyo huugua, bali tumaini lililotimizwa ni mti wa uzima.
Ithemba eliphuzayo ligulisa inhliziyo, kodwa isifiso esigcwalisiweyo siyisihlahla sokuphila.
13 Yeye anayedharau mafundisho anajiletea maangamizi, bali yeye anayeheshimu agizo hupewa tuzo.
Lowo oweyisa izeluleko uzibizela ingozi, kodwa othobela umlayo uzaphiwa umvuzo.
14 Mafundisho ya mwenye busara ni chemchemi ya uzima, ili kumwepusha mtu na mitego ya mauti.
Imfundiso yabahlakaniphileyo ingumthombo wokuphila, iphephisa umuntu emijibileni yokufa.
15 Ufahamu mzuri hupata upendeleo, bali njia ya asiye mwaminifu ni ngumu.
Ukuzwisisa okuhle kuletha ukuthandeka, kodwa indlela yabakhohlisayo inzima.
16 Kila mwenye busara hutenda kwa maarifa, bali mpumbavu hudhihirisha upumbavu wake.
Wonke umuntu ohlakaniphileyo wenza konke ngolwazi, kodwa isiwula sitshengisa ubuthutha baso.
17 Mjumbe mwovu huanguka kwenye taabu, bali mjumbe mwaminifu huleta uponyaji.
Isithunywa esibi siwela phakathi kohlupho, kodwa isithunywa esithembekileyo siletha ukusila.
18 Yeye anayedharau maonyo hupata umaskini na aibu, bali yeye anayekubali maonyo huheshimiwa.
Ongananzi ukuqondiswa wehlelwa yibuyanga lehlazo, kodwa onanza ukukhuzwa uyadunyiswa.
19 Tarajio lililotimizwa ni tamu kwa nafsi, bali wapumbavu huchukia sana kuacha ubaya.
Simnandi emphefumulweni isifiso singagcwaliseka, kodwa iziwula kazifuni ukutshiya ububi.
20 Yeye atembeaye na mwenye hekima atapata hekima, bali rafiki wa mpumbavu hupata madhara.
Ohamba lezihlakaniphi uyahlakanipha, kodwa othandana leziwula uwela engozini.
21 Balaa humwandama mtenda dhambi, bali mafanikio ni thawabu kwa mwenye haki.
Umnyama ulandelana loyisoni, kodwa impumelelo ingumvuzo wabalungileyo.
22 Mtu mwema huwaachia wana wa wanawe urithi, bali mali ya wenye dhambi imehifadhiwa kwa ajili ya wenye haki.
Umuntu olungileyo utshiyela izizukulwane sakhe ilifa, kodwa inotho yesoni ibekelwa abalungileyo.
23 Shamba la mtu maskini laweza kuzalisha chakula kingi, bali dhuluma hukifutilia mbali.
Insimu yomyanga ingathela ukudla okunengi, kodwa umona wabalamandla uyayikhukhula.
24 Yeye aizuiaye fimbo yake hampendi mwanawe, bali yeye ampendaye huwa mwangalifu kumwadibisha.
Lowo ongasebenzisi uswazi uyayizonda indodana yakhe, kodwa lowo oyithandayo unqinekela ukuyiqondisa.
25 Mwenye haki hula mpaka akaridhisha moyo wake, bali tumbo la mwovu hutaabika kwa njaa.
Olungileyo uyadla asuthe ntintinini, kodwa isisu somubi sihlala silambile.
