Mithali 11
1 Bwana huchukia sana mizani za udanganyifu, bali vipimo sahihi ni furaha yake.
Kagurgura ni Yahweh ti nakaur a timbangan, ngem pakaragsakanna ti apag-isu a dagsen.
2 Kiburi kinapokuja, ndipo huja aibu, bali unyenyekevu huja na hekima.
No rumsua ti panagpannakkel, umay met ti pannakaibabain, ngem iti kinapakumbaba umay ti kinasirib.
3 Uadilifu wa wenye haki huwaongoza, bali wasio waaminifu huharibiwa na hila yao.
Ti kinamatalek dagiti nalinteg ti mangidalan kadakuada, ngem dagiti nakillo a wagwagas dagiti mangliliput ti mangdadael mismo kadakuada.
4 Utajiri haufaidi kitu katika siku ya ghadhabu, bali haki huokoa kutoka mautini.
Awan serserbina ti kinabaknang iti aldaw ti pungtot, ngem ti panagaramid iti nalinteg iyadayonaka iti patay.
5 Haki ya wasio na lawama, huwatengenezea njia iliyonyooka, bali waovu huangushwa kwa uovu wao wenyewe.
Ti nalinteg nga aramid ti tao nga awan pakapilawanna ti mangpalinteg iti dalanna, ngem madadaelto dagiti nadangkes gapu iti bukodda a kinadangkes.
6 Haki ya wanyofu huwaokoa, bali wasio waaminifu hunaswa na tamaa mbaya.
Ti umno nga ugali dagiti mangay-ayo iti Dios ti mangpatalinaed kadakuada a natalged, ngem mapalab-ogan dagiti mangliliput babaen kadagiti kalikagumda.
7 Wakati mtu mwovu anapokufa, matumaini yake hutoweka; yote aliyoyatazamia kutokana na nguvu zake huwa si kitu.
No adda matay a tao a nadangkes, agpukaw ti namnamana, ket awanto ti pagturongan ti namnama nga adda iti bilegna.
8 Mtu mwenye haki huokolewa kutoka taabu, naye mtu mwovu huingia humo badala yake.
Ti agar-aramid iti nalinteg ket maiyadayo iti riribuk, ketdi, dumteng daytoy kadagiti nadangkes.
9 Kwa kinywa chake mtu asiyemwamini Mungu humwangamiza jirani yake, bali kwa maarifa mwenye haki huokolewa.
Babaen iti ngiwatna, dadaelen ti tao nga awanan iti dios ti kaarrubana, ngem babaen iti pannakaammo ket agtalinaed a natalged dagiti agar-aramid iti nalinteg.
10 Wakati mwenye haki anapofanikiwa, mji hufurahi; mwovu atowekapo, kuna kelele za furaha.
No rumang-ay dagiti agar-aramid iti nalinteg, agrag-o ti siudad; no mapukaw dagiti nadangkes, adda panagdirdir-i.
11 Kutokana na baraka ya mtu mnyofu mji hukwezwa, bali kwa kinywa cha mwovu mji huharibiwa.
Babaen kadagiti nasasayaat a sagut dagiti mangay-ayo iti Dios, maidayaw ti siudad; gapu iti ngiwat dagiti nadangkes, marba ti siudad.
12 Mtu asiye na akili humdharau jirani yake, bali mtu mwenye ufahamu huuzuia ulimi wake.
Awan ammo ti tao a manglais iti gayyemna, ngem naulimek ti tao nga addaan pannakaawat.
13 Masengenyo husaliti tumaini, bali mtu mwaminifu hutunza siri.
Ti siasinoman a mapmapan mangperperdi ket agipalpalgak kadagiti palimed, ngem ti napudno a tao ket saluadanna ti palimed.
14 Pasipo ushauri wa hekima taifa huanguka, bali washauri wengi hufanya ushindi uwe wa hakika.
No awan ti nasirib a panangidalan, madadael ti nasion, ngem umay ti panagballigi babaen iti panangiyuman kadagiti adu a mammagbaga.
15 Yeye amdhaminiye mgeni hakika atateseka, bali yeyote akataaye kuunga mkono dhamana ni salama.
Siasinoman a mangpatalged iti utang ti ganggannaet ket sigurado nga agsagabanto, ngem natalged ti tao a kagurgurana ti agkari babaen iti kasta.
16 Mwanamke mwenye moyo wa huruma hupata heshima, bali wanaume wakorofi hupata mali tu.
Ti naparabur a babai, magun-odna ti pammadayaw, ngem dagiti naulpit a tattao, petpetpetanda ti kinabaknang.
17 Mwenye huruma hujinufaisha mwenyewe, bali mkatili hujiletea taabu mwenyewe.
Ti naasi a tao gunggunaanna ti bagina, ngem ti naulpit a tao saksaktanna ti bagina.
18 Mtu mwovu hupata ujira wa udanganyifu, bali yeye apandaye haki huvuna tuzo ya uhakika.
Agulbod ti nadangkes a tao tapno magun-odna ti gunggunana, ngem ti tao nga agmula iti umno ket apitenna ti supapak ti kinapudno.
19 Mtu mwenye haki kweli kweli hupata uzima, bali yeye afuatiliaye ubaya huendea kifo chake.
Ti napudno a tao nga agar-aramid iti umno ket agbiag, ngem ti tao a mangkamkamat iti kinadakes ket matay.
20 Bwana huwachukia sana watu wenye moyo wa upotovu, bali hupendezwa na wale ambao njia zao hazina lawama.
Kagurgura ni Yahweh dagiti dakes ti pusoda, ngem pakaragsakanna dagiti tattao nga awan pakababalawan dagiti wagwagasda.
21 Uwe na hakika na hili: Waovu hawataepuka kuadhibiwa, bali wenye haki watakuwa huru.
Sigurado daytoy—madusanto dagiti nadangkes a tattao, ngem natalgedto dagiti kaputotan dagiti agar-aramid iti umno.
22 Kama pete ya dhahabu katika pua ya nguruwe ndivyo alivyo mwanamke mzuri ambaye hana busara.
Kasla aritus a balitok iti subsob ti baboy ti napintas a babai nga awanan pannakaawat.
23 Shauku ya mwenye haki huishia tu kwenye mema, bali tumaini la mwovu huishia tu kwenye ghadhabu.
Dagiti tarigagay dagiti agaramid iti umno ket agbanag a nasayaat, ngem pungtot laeng ti manamnama dagiti nadangkes a tattao.
24 Kuna mtu atoaye kwa ukarimu, hata hivyo hupata zaidi, mwingine huzuia, lakini huwa maskini.
Adda maysa a tao a managmula iti bukel— ad-addunto pay ti maapitna; adda met sabali saan a managmula, pumanglaw isuna.
25 Mtu mkarimu atastawi; yeye awaburudishaye wengine ataburudishwa mwenyewe.
Ti naparabur a tao ket rumang-ay, ken ti tao a manangted iti danum iti sabali ket maaddanto iti danum a para iti bagina.
26 Watu humlaani mtu awanyimae watu nafaka, bali baraka itamkalia kichwani kama taji yeye aliye radhi kuiuza.
Ilunodto dagiti tattao ti tao nga agkedked nga aglako iti bukel, ngem mabalangatan iti nasasayaat a sagsagut ti ulo ti tao nga agilaklako iti daytoy.
27 Yeye atafutaye mema hupata ukarimu, bali ubaya huja kwake yeye autafutaye.
Ti tao a napasnek nga agbiruk iti kinaimbag ket makasarak pay iti parabur, ngem ti tao a mangsapsapul iti dakes ket masarakannanto ti dakes.
28 Yeyote ategemeaye utajiri wake ataanguka, bali mwenye haki atastawi kama jani bichi.
Madadael dagiti agtalek kadagiti kinabaknangda, ngem kas iti bulong ket lumangto dagiti agar-aramid iti umno.
29 Yeye aletaye taabu kwa jamaa yake atarithi tu upepo, naye mpumbavu atakuwa mtumishi wa wenye hekima.
Ti tao a mangmangyeg iti riribuk iti balayna ket agtawiddanto iti angin, ken ti maag ket agbalinto nga adipen ti tao a nasirib.
30 Tunda la mwenye haki ni mti wa uzima, naye mwenye hekima huvuta roho za watu.
Dagiti agar-aramid iti umno ket kaslanto iti kayo ti biag, ngem ti kinaranggas ket ik-ikkatenna ti biag.
31 Kama wenye haki watapokea ujira wao duniani, si zaidi sana yule asiyemcha Mungu na mwenye dhambi?
No dagiti agar-aramid iti umno ket aw-awatenda ti maiparbeng kadakuada, kasta met ngarud ti nadangkes ken ti managbasol!
