Mithali 11
1 Bwana huchukia sana mizani za udanganyifu, bali vipimo sahihi ni furaha yake.
Hina Gode da ogogosu dunu amo da ogogosu dioi defei amoga dunu enoma ogogosa, E da ilima higasa. Be E da moloidafa dioi defei hahawane ba: sa.
2 Kiburi kinapokuja, ndipo huja aibu, bali unyenyekevu huja na hekima.
Gasa fi dunu da hedolowane gogosiasu ba: mu. Dilia hou asaboiwane dialumu da defea.
3 Uadilifu wa wenye haki huwaongoza, bali wasio waaminifu huharibiwa na hila yao.
Di da moloiwane hou hamosea, di da moloidafa logoga ahoanumu. Be moloi hame ogogosu dunu da ilia wadela: i hou amoga wadela: lesi dagoi ba: mu.
4 Utajiri haufaidi kitu katika siku ya ghadhabu, bali haki huokoa kutoka mautini.
Di da bagade gaguiwane bogosea, dia gagui da dia hou hame fidimu. Be moloidafa hou da dia esalusu gaga: su dawa:
5 Haki ya wasio na lawama, huwatengenezea njia iliyonyooka, bali waovu huangushwa kwa uovu wao wenyewe.
Nowa dunu da moloidafa hou hamosea, ea osobo bagade esalusu da noga: mu. Be wadela: i hamosu dunu da hi hamobeba: le dafamu.
6 Haki ya wanyofu huwaokoa, bali wasio waaminifu hunaswa na tamaa mbaya.
Moloidafa hou da moloi hamosu dunuma gaga: su agoai gala. Be ogogosu dunu da ea uasu hou amoga hina: saniga hina: fawane daha.
7 Wakati mtu mwovu anapokufa, matumaini yake hutoweka; yote aliyoyatazamia kutokana na nguvu zake huwa si kitu.
Wadela: i hamosu dunu da bogosea, ea hobea misunu dafawane hamoma: beyale dawa: lusu amola da gilisili bogosa. Nowa da muni amola liligi gagui amo baligili dafawaneyale dawa: sea, e da dafai dagoi ba: mu.
8 Mtu mwenye haki huokolewa kutoka taabu, naye mtu mwovu huingia humo badala yake.
Moloidafa dunu da bidi hamosu amoga se mae nabima: ne gaga: i dagoi ba: sa. Be amomane amo hou da wadela: i hamosu dunuma doaga: sa.
9 Kwa kinywa chake mtu asiyemwamini Mungu humwangamiza jirani yake, bali kwa maarifa mwenye haki huokolewa.
Gode Ea hou hame lalegagui dunu ilia sia: da di wadela: mu dawa: Be moloidafa dunu ilia Bagade Dawa: su Hou da di gaga: musa: dawa:
10 Wakati mwenye haki anapofanikiwa, mji hufurahi; mwovu atowekapo, kuna kelele za furaha.
Bagade gagui hou da moloidafa dunu ilima doaga: sea, moilai bai bagade dunu huluane da nodosa. Be wadela: i hamosu dunu da bogosea, ilia da nodone wele sia: sa.
11 Kutokana na baraka ya mtu mnyofu mji hukwezwa, bali kwa kinywa cha mwovu mji huharibiwa.
Noga: i dunu da Gode da moilai bai bagade hahawane dogolegele fidima: ne sia: ne gadosea, amo moilai da noga: idafa amola bagade ba: sa. Be wadela: i hamosu dunu da gagabusu sia: sia: dasea, moilai bai bagade da dafasa.
12 Mtu asiye na akili humdharau jirani yake, bali mtu mwenye ufahamu huuzuia ulimi wake.
Nowa da dunu eno ilia hou wadela: ma: ne habosesele sia: sea, e da gagaoui agoane hamosa. Di da asigi dawa: su hou noga: i hamomusa: dawa: sea, dia lafi ga: ma.
13 Masengenyo husaliti tumaini, bali mtu mwaminifu hutunza siri.
Nowa da udigili sadoga sia: dasea, ema wamolegei sia: olelemu da defea hame galebe. Be nowa da moloidafa hou fawane hamosa, amo dunu ea sia: dafawaneyale dawa: mu da defea.
14 Pasipo ushauri wa hekima taifa huanguka, bali washauri wengi hufanya ushindi uwe wa hakika.
Dunu fi da noga: i fada: i sia: su dunu hame galea, amo fi da dafai dagoi ba: mu. Fada: i sia: olelesu dunu bagohame da dunu fi ilima gaga: su agoai galebe.
15 Yeye amdhaminiye mgeni hakika atateseka, bali yeyote akataaye kuunga mkono dhamana ni salama.
Di da ga fi amo ea fa: no dabema: ne iasu dabe imunusa: sia: sea, se nabimu. Amo hou yolesimu da defea.
16 Mwanamke mwenye moyo wa huruma hupata heshima, bali wanaume wakorofi hupata mali tu.
Dunu huluane da noga: i uda ema nodosa. Be udigili wadela: i hamosu uda da dafai dagoi amola e fi da gogosiasa. Hihi dabuli dunu da muni hamedafa ba: mu. Be dunu amo da eno dunu mae dawa: le, ha: giwane hawa: hamosea da bagade gaguiwane ba: mu.
17 Mwenye huruma hujinufaisha mwenyewe, bali mkatili hujiletea taabu mwenyewe.
Di da eno dunuma asigisia, di da dia hou amola fidisa. Be di da dodona: gi hamosea, dina: fawane wadela: lesisa.
18 Mtu mwovu hupata ujira wa udanganyifu, bali yeye apandaye haki huvuna tuzo ya uhakika.
Wadela: i hamosu dunu ilia da liligi baligiliwane hame lasa. Be dilia hou moloidafa hamosea, bidi ida: iwane lamu.
19 Mtu mwenye haki kweli kweli hupata uzima, bali yeye afuatiliaye ubaya huendea kifo chake.
Nowa dunu da gasa fili, moloidafa hou hamomusa: dawa: sea, e da esalusu ba: mu. Be nowa da gasa fili, wadela: i hou fawane hamomusa: dawa: sea, e da bogomu.
20 Bwana huwachukia sana watu wenye moyo wa upotovu, bali hupendezwa na wale ambao njia zao hazina lawama.
Hina Gode da wadela: i hanai hou dawa: su dunu ilima higasa. Be E da moloidafa hamosu dunu ilima asigisa.
21 Uwe na hakika na hili: Waovu hawataepuka kuadhibiwa, bali wenye haki watakuwa huru.
Dafawane! Hina Gode da wadela: i hamosu dunuma se iasu imunu galebe. Be moloidafa hamosu dunu da gaga: su ba: mu.
22 Kama pete ya dhahabu katika pua ya nguruwe ndivyo alivyo mwanamke mzuri ambaye hana busara.
Uda amo da ea da: i noga: iwane ba: sa be ea asigi dawa: su ganodini fofada: su hou da noga: i hame gala, amo ea hou da gebo ea migifu gouli sisiga: i amoga gala: lesi agoai ba: sa.
23 Shauku ya mwenye haki huishia tu kwenye mema, bali tumaini la mwovu huishia tu kwenye ghadhabu.
Noga: i dunu ilia hanai lasu da dunu huluane fidisa. Be wadela: i dunu ilia da ilia hanai liligi lasea, dunu huluane da ougi ba: sa.
24 Kuna mtu atoaye kwa ukarimu, hata hivyo hupata zaidi, mwingine huzuia, lakini huwa maskini.
Dunu mogili da ilia muni huluane mae gagulaligili hedolowane ebelesa be ilia bu muni baligiliwane ba: sa. Mogili ilia da muni gagulaligisa be fa: no hame gaguiwane ba: sa.
25 Mtu mkarimu atastawi; yeye awaburudishaye wengine ataburudishwa mwenyewe.
Dia eno dunu fidima: ne, ilima iasea, bagade gaguiwane ba: mu. Di da eno dunu fidisia, di amola da fidisu ba: mu.
26 Watu humlaani mtu awanyimae watu nafaka, bali baraka itamkalia kichwani kama taji yeye aliye radhi kuiuza.
Nowa dunu da muni bagade lama: ne ouesalebeba: le gagoma udigili ea diasu ganodini sala, ema dunu eno da ougisa. Be nowa da hedolowane bidiga lasea, ema ilia da nodosa.
27 Yeye atafutaye mema hupata ukarimu, bali ubaya huja kwake yeye autafutaye.
Di da hobea hahawane hawa: fawane hamomusa: dawa: sea, dunu eno da dima nodomu. Be di da mosolasu amo hogosea, di da mosolasu fawane ba: mu.
28 Yeyote ategemeaye utajiri wake ataanguka, bali mwenye haki atastawi kama jani bichi.
Nowa dunu da ilia muni amola liligi gagui, amo da ili fawane fidima: ne dawa: sea, ilia da lubi gisu defele dafamu. Be noga: idafa dunu da lubi gaheabolo lai agoai ba: mu.
29 Yeye aletaye taabu kwa jamaa yake atarithi tu upepo, naye mpumbavu atakuwa mtumishi wa wenye hekima.
Nowa dunu da mosolasu ea sosogo fi ilima gaguli masea, da bogosea, da: i nabado agoai ba: mu. Gagaoui dunu da eso huluane bagade dawa: su dunu ilia hawa: hamosu dunu agoai ba: mu.
30 Tunda la mwenye haki ni mti wa uzima, naye mwenye hekima huvuta roho za watu.
Moloidafa hou da esalusu iaha. Be nimi bagade hou da esalusu bu fadegale fasisa.
31 Kama wenye haki watapokea ujira wao duniani, si zaidi sana yule asiyemcha Mungu na mwenye dhambi?
Noga: idafa dunu da osobo bagadega esalea, ilia bidi ida: iwane lamu. Amaiba: le, noga: le dawa: ma! Wadela: i hamosu amola ledo dunu da se iasu lamu.
