Mathayo 13
1 Siku iyo hiyo Yesu akatoka nje ya nyumba, akaketi kando ya bahari.
ETO'IK ksĭstsiku'ik Jesus it sŭks' ki tsĭm nap'ioyĭs, ki omŭk'sikĭmi ĭssoots'i itakau' piu.
2 Umati mkubwa mno wa watu ukakusanyika kumzunguka, hata ikabidi aingie katika chombo na kuketi humo, nao watu wote wakawa wamesimama ukingoni mwa bahari.
Isto'tuitappiix oto'taakax, ki akh'iosasĭs itsĭtsŭppo'piu, ki itakau'piu; ki ĭsto'tuitap-piix ikŏn'itŭssuipuyiau ĭssoots'i.
3 Ndipo akawaambia mambo mengi kwa mifano, akisema: “Mpanzi alitoka kwenda kupanda mbegu zake.
Ki an'ĭstsiuax akauo'iau parables ki an'iu, Sat'sit, aisŭppipum'auă itui'sŭppipummau:
4 Alipokuwa akitawanya mbegu, nyingine zilianguka kando ya njia, nao ndege wakaja na kuzila.
Ki otai'sŭppipummŏssi, moksoku'yi stsĭk'ĭsts itsĭn'nĭssiĕsts, ki paiu'tax itotoiax'ĕsts ki itau'attomiaxĕsts.
5 Nyingine zilianguka kwenye ardhi yenye mwamba isiyo na udongo wa kutosha. Zikaota haraka, kwa kuwa udongo ulikuwa haba.
Stsik'ĭsts okotoksskui itsĭn'nĭssiĕsts otsĭts'inŭxksŏkkuaspi; ki otsai'spixksŏkkuaspi itsĭk'kŭmsŭskiiau:
6 Lakini jua lilipozidi, mimea ikanyauka na kukauka kwa kuwa mizizi yake haikuwa na kina.
Oto'tŭmĭskŏpsi natos'i, itse'tsĭnitsiau; ki otsau'okŏtseksau itopo'kŏttsiau.
7 Mbegu nyingine zilianguka kwenye miiba, nayo miiba hiyo ikakua, ikaisonga hiyo mimea.
Stsĭk'ists itsĭn'nĭssiiau ksĭssi'ix: ki ksĭssi'ix itsŭskiiau ki ito'satsiiauax:
8 Mbegu nyingine zilianguka kwenye udongo mzuri ambapo zilitoa mazao, nyingine mara mia moja, nyingine mara sitini, na nyingine mara thelathini.
Stsĭk'ĭsts ŏkhs'ksŏkkui itsĭn'nĭssiau, kiitsĭn'asiau, stsĭk'ists kepĭp'pui, stsĭk'ists nai'ĭppui stsĭk'ists niĭp'pui.
9 Mwenye masikio ya kusikia, na asikie.”
Annŏk' ito'kiuŏk, ŭnanĭstokh'tsĭms.
10 Wanafunzi wake wakamwendea, wakamuuliza, “Kwa nini unasema na watu kwa mifano?”
Ki; ŭsksĭnĭmats'ax ito'toyiauaie, ki an'ĭstsiauaie, Kumauk'sĭtsĭpsattaiĭsksixau parables?
11 Akawajibu, “Ninyi mmepewa kuzifahamu siri za Ufalme wa Mbinguni, lakini wao hawajapewa.
Nokŭt'anĭstsiuax, kitokokoau kŏk'itsksĭniisuai spots'im istsĭn'naiisĭnni itse'kipi, ki osto'auai matokotau'axau.
12 Kwa maana yule aliye na kitu atapewa zaidi, naye atakuwa navyo tele. Lakini yule asiye na kitu, hata kile alicho nacho atanyangʼanywa.
Annŏk' nan'naniuŏk, ak'okotauaie, ki akakai'naniu: annŏk kŭttainan'iiuŏk, otsinanattopi ak'otsipaie.
13 Hii ndiyo sababu nasema nao kwa mifano: “Ingawa wanatazama, hawaoni; wanasikiliza, lakini hawasikii, wala hawaelewi.
Ŭn'nikaie numut'ŭnĭstsĭtsĭpsattaiau parables, ĭssŭppĭs'au mŏksta'apsau; okh'tsĭmsau mŏkstau'okhtsĭmsau, mŏkstai'ĭsksĭnnisau.
14 Kwao unatimia ule unabii wa Isaya aliposema: “‘Hakika mtasikiliza lakini hamtaelewa; na pia mtatazama lakini hamtaona.
Aien'ŭpanĭstom'ĕsts Esaias, otan'ipi, okh'tsimeniki kitak'okhtsim, ki kimat'akoksĭnipa; ki sŭppi'niki kitakŭts'api, ki kimat'aksĭnipa:
15 Kwa kuwa mioyo ya watu hawa imekuwa migumu; hawasikii kwa masikio yao, na wamefumba macho yao. Wasije wakaona kwa macho yao, na wakasikiliza kwa masikio yao, wakaelewa kwa mioyo yao, na kugeuka nami nikawaponya.’
Am'o o'tappiisĭnna u'skĕttsipŏppĭsts mi'ĕsts, ki okhtok'oauĕsts matomaipumokhtsĭmiu'axau, ki oŏps'puauax naps'tsiiax; mŏksta'apsax moŏps'pix, mŏksta'okhtsĭmsĕsts mokhtok'ĭsts, mŏkstau'okhtsĭmsĕsts mu' skĕttsipŏppists, mŏkstaisauai'tsitasau, nok'staukuttutuawsau.
16 Lakini heri macho yenu kwa sababu yanaona, na heri masikio yenu kwa sababu yanasikia.
Atsĭm'siau koŏps'puauax, aiapiau; ki kokhtok'ĭsts, ai'okhtsĭmiau.
17 Amin, nawaambia, manabii wengi na wenye haki walitamani kuona yale mnayoyaona lakini hawakuyaona, na walitamani kusikia yale mnayoyasikia lakini hawakuyasikia.
Kit au'mŭnĭstopuau, akaiĕm'ix prophetix ki mokŏm'otsitappix ai'puĭnŭmiau mŏk'satsĭsauĕsts annists'isk kitai'nipuauĭstsk ki matsiĭnĭm'axauĕsts; ki mŏk'okhtsisauĕsts annists'isk kitai'okhtsipuauĭstsk, ki matokhtsĭm'axauĕsts.
18 “Sikilizeni basi maana ya ule mfano wa mpanzi:
Okhtok ai'sŭpipummauă parable.
19 Mtu yeyote anaposikia neno la Ufalme naye asilielewe, yule mwovu huja na kunyakua kile kilichopandwa moyoni mwake. Hii ndiyo ile mbegu iliyopandwa kando ya njia.
Ma tap' pi okhtsĭs'si nĭn'naiisĭnni istse'poawsĭn, ki sauo'kŏmotokhtsĭssi, itŭm'ipuksipu Sauum'itsitappiuă ki ito'kasattomaie annik' itsŭp'ipumattopik u'skĕttsipŏppi. Annŏk'auk mat'sĭmaie ĭstsŭpipum'ani moksoku'i.
20 Ile mbegu iliyopandwa kwenye sehemu yenye mawe ni mtu yule ambaye hulisikia neno na mara hulipokea kwa furaha.
Annŏk' mat'sĭmŏk ĭstsŭpipum'ani ok'otokskui, ai'okhtsĭmiu epo'awsĭnu, ki otse'tametŭksĭnni mat'sĭmaie;
21 Lakini kwa kuwa hana mizizi yenye kina ndani yake, lile neno hudumu kwa muda mfupi tu. Kisha dhiki au mateso yanapoinuka kwa ajili ya lile neno, yeye mara huchukizwa.
Mat'auŭtsitstsipa kŏk'seksi, ki matakisŭmsu'ats; ikikĭn'etŭksĭnni ki ŭkksĭstutŭk'sĭnni otos'au, atsim'epoawsĭnni ŭn'nikaie ito'toiau, ĭsts'kĭmskŭkiu.
22 Ile mbegu iliyopandwa katika miiba ni yule mtu alisikiaye neno, lakini masumbufu ya maisha haya na udanganyifu wa mali hulisonga lile neno na kulifanya lisizae matunda. (aiōn g165)
Annŏk' mat'sĭmŏk ĭstsŭpipum'ani ksĭssi'ix, ai'okhtsĭmiu atsĭm'epoawsin; ki annok' pai'tappiisĭnni ĭstap'aitsitani, ki spŭkĭs'sists ito'satstomiauaie atsĭm'epoawsĭnni, ki matsinasiu'ats. (aiōn g165)
23 Lakini ile mbegu iliyopandwa kwenye udongo mzuri ni yule mtu ambaye hulisikia neno na kulielewa. Naye hakika huzaa matunda, akizaa mara mia, au mara sitini, au mara thelathini ya mbegu iliyopandwa.”
Annŏk' mat'sĭmŏk ĭstsŭpipum'ani ŏkhs'ksŏkkui, ai'okhtsĭmiu Atsĭm'epoawsinni, ki mokŏm'otokhtsĭmaie; ki itsin'asiu, stsikix, kepĭp'puyi, stsik'ix nai'ĭppuyi, stsĭk'ix niip'puyi.
24 Yesu akawaambia mfano mwingine, akasema: “Ufalme wa Mbinguni unaweza kufananishwa na mtu aliyepanda mbegu nzuri katika shamba lake.
Stsik'i parable an'ĭstsiuax, ki an'iu, Spots'ĭm'ĭstsinnaiisĭnni netum'anĭstsiu Nĭn'au, annŏk' ai'sŭpipumauŏk ŏkh'sisŭppipum'ani otsĭn'sĭmman;
25 Lakini wakati kila mtu alipokuwa amelala, adui yake akaja na kupanda magugu katikati ya ngano, akaenda zake.
otai'okasax otap'automokix, okatum'i ito'toyiuaie, ki ŏkh'sisŭpipumani ipa'soksŭp'pipumau makap'sŭpipumani, ki itsĭs'tapu.
26 Ngano ilipoota na kutoa masuke, magugu nayo yakatokea.
Ki otsŭs'kĭssi mattuyĭs, ki otsĭn'assi, itŭmĭn'akuo makap'sŭpipumani.
27 “Watumishi wa yule mwenye shamba wakamjia na kumwambia, ‘Bwana, si tulipanda mbegu nzuri shambani mwako? Basi, magugu yametoka wapi?’
Ki Nin'au otapautomokix otsito'taakax ki an'ĭstsiauaie, Nin'a, Kikŭt'taiĭnsĭmattop'a ŏkhsisŭpipumani kĭtsĭnsĭmman? Tsema ito'to makap'sŭpipumani?
28 “Akawajibu, ‘Adui ndiye alifanya jambo hili.’ “Wale watumishi wakamuuliza, ‘Je, unataka twende tukayangʼoe?’
An'istsiuax, Katum'a otap'ĭstntŭksĭnaie. Ap'automokix otan'ikax kikŭt'ŏkhsitŭkkipa nŏk'ittotosĭnan nŏk'sauotsĭsĭnaniau?
29 “Lakini akasema, ‘Hapana, msiyangʼoe, kwa maana wakati mkingʼoa magugu mnaweza mkangʼoa na ngano pamoja nayo.
Ki an'iu, Sa; sauau'tsĭmĭnoainikiau, makap'sŭpipnmani, kŏkskakŭm'sanotsipnaii ŏkh'sisŭpipumani.
30 Acheni ngano na magugu vikue vyote pamoja mpaka wakati wa mavuno. Wakati huo nitawaambia wavunaji wayakusanye magugu kwanza, wayafunge matita matita ili yachomwe moto; kisha wakusanye ngano na kuileta ghalani mwangu.’”
Unnianĭst'sŭskĭsan mŏk'itotosi pokiak'sĭnni: Ki pokiak'sĭnni oto'si, nitak'otŭmanistaiau ai'pokiakix, matom'omoipotokan makap'sŭpipumani, ki ĭs'ksipikan kŏk'ksĭetsĭnsĭssuaiau; ki ĭstŭp'omoipotokan napaiĕn'insĭmman nitapaiĕn'iokoai.
31 Akawaambia mfano mwingine, akasema, “Ufalme wa Mbinguni ni kama punje ya haradali, ambayo mtu aliichukua, akaipanda shambani mwake.
Stsik'i parable an'ĭstsiuax, ki an'iu, Spots' im istsĭn'naiisĭnni netŭm'anĭstsiu mustard ĭstsĭn'sĭmman, annik' mat'sĭmŏk nĭnau, ki ai'sŭpipumau otsĭn'sĭmman;
32 Ingawa mbegu hiyo ni ndogo kuliko mbegu zote, lakini inapokua ni mmea mkubwa kuliko yote ya bustanini, nao huwa mti mkubwa, hadi ndege wa angani wanakuja na kutengeneza viota katika matawi yake.”
Itsĭs'tŭpskaiinŭkotsiuaie kŏnai'ĭnsĭmmanĭsts; ki sŭs'kiĭssi, itsĭs'tŭpomŭkkuiau insĭm'mansts, ki itsĭs'tsĭsasiu, ki paiu'tax itotoiau ki itoko'attomiax ĭsto'kŭniksĭsts.
33 Akawaambia mfano mwingine, “Ufalme wa Mbinguni unafanana na chachu ambayo mwanamke aliichukua akaichanganya katika kiasi kikubwa cha unga mpaka wote ukaumuka.”
Stsik'i parable an'ĭstsiuax; Spots' im ĭstsĭn'naiisĭnni nitŭm'anĭstsin itai'kopŭtstaupi, annik' mat'sĭmŏk ake'u, ki kaias'attom niuks' kŭmi omŭk'okosix, napaiĕn itui'tsiau, ki ikŏnai'kopŭtstopiau.
34 Yesu alinena mambo haya yote kwa makutano kwa mifano. Wala hakuwaambia lolote pasipo mfano.
Am'ostsk Jesus ikŏnai'sĭtsĭpsattsiuăsts matap'pix parables itai'sĭtsĭpsattsiu; ki sauomai'sĭtsĭpsĭssi parable matomaisĭtsipsatsiuatsax:
35 Hii ilikuwa ili kutimiza lile lililonenwa kwa kinywa cha nabii aliposema: “Nitafungua kinywa changu niseme nao kwa mifano; nitahubiri mambo yaliyofichika tangu kuumbwa kwa misingi ya ulimwengu.”
Mŏksenŭp'anĭstossi Prophet otanipi, ki an'iu, nimutaksipa'kuiaki parables; nitakse'poattopiau annists'isk kai'sattop'istsk ksŏk'kumă sauomap'ăstotoawsi.
36 Kisha Yesu akaagana na makutano, akaingia nyumbani. Wanafunzi wake wakamjia wakamwambia, “Tueleze maana ya ule mfano wa magugu shambani.”
Ki Jesus aiĭs'tŭpskuyiuax matap'pix, ki itsit'sipim nap'ioyis: ki otŭsksĭnĭmats ax otsitota'akax, ki an'iau noksksĭnĭm'atsokĭnan parable makap'itaisŭppipumaupi ĭnsĭm'man.
37 Akawaambia, “Aliyepanda mbegu nzuri ni Mwana wa Adamu.
Nokŭt'anĭstsiuax, Annŏk' itai'sŭpipumauŏk ŏkh'si ĭnsĭmmani Nĭn'au okku'yi am'ĭni;
38 Shamba ni ulimwengu na mbegu nzuri ni wana wa Ufalme. Magugu ni wana wa yule mwovu.
Insĭm'man konai'tappiua; ŏkh'si ĭnsĭmmani, nĭn'naiisĭnni ĭsto'kos'ix; ki makap'iĭnsĭmmani, Sauum'itsitappiuă o'kosix;
39 Yule adui aliyepanda magugu ni ibilisi. Mavuno ni mwisho wa dunia, nao wavunaji ni malaika. (aiōn g165)
Katum'a annŏk' ai'sŭppipumattomĕsts, Sauum'itsitappiuă itamiu; pokiak'sĭnni ksŏkkum aiksiuo'si; ki aipo'kiakix, atsĭm'otokatatsĭsau, (aiōn g165)
40 “Kama vile magugu yangʼolewavyo na kuchomwa motoni, ndivyo itakavyokuwa wakati wa mwisho wa dunia. (aiōn g165)
Manĭsts'aumoipitŭkkipiau makap'ĭnsĭmmanĭsts ki manĭstse'tsĭnĭtspiau; ak'ŭnĭststsiu aiksiuo'si annom' ksŏk'kum. (aiōn g165)
41 Mwana wa Adamu atawatuma malaika zake, nao watakusanya kutoka Ufalme wake kila kitu kinachosababisha dhambi na watenda maovu wote.
Nĭn'au okku'i aks'ĭstŭpskuyiuax otatsĭm'otokatatsix, ki ak'omoipotsĭmiauĕsts ikŏnau'kapiĭsts ki anniks'isk matap'pixk, sauum'itsitappiiau ak'omoipotoyiuax;
42 Nao watawatupa katika tanuru la moto ambako kutakuwa na kilio na kusaga meno.
Ki akitsĭpst'apiksĭstsiauax omŭx'tsi; annim' ak'itstsiau a sain'sĭnni, ki satse'kĭnani.
43 Ndipo wenye haki watangʼaa kama jua katika Ufalme wa Baba yao. Yeye aliye na masikio, na asikie.
Mokŏm'otsitappix akotŭmĭk'kŭnasuyeiau, manistsĭk'kŭnasuyipi nato' si, un'oauai otsĭn'naiisĭnni, akotsĭk' kŭnasuyiauaie. Annŏk' itokh'iuŏk ŭnanistokh'tsĭms.
44 “Ufalme wa Mbinguni unafanana na hazina iliyofichwa shambani, ambayo mtu mmoja alipoiona akaificha tena. Kisha katika furaha yake, akaenda akauza vyote alivyokuwa navyo, akalinunua lile shamba.”
Stsĭki, Spots'im istsĭn'naiisĭnni nitŭm'anĭstsiu treasure kaias'attomaie insĭm'man; kon'ĭssi nĭn'au, mat'aiksasattomaie, kĭ otsetam'etŭksĭnni itsĭs'tapu ki ipum'attopiĕsts otokŏnai'nanĭsts, ki ipum'attomaie annik' ĭnsĭm'manĭk.
45 “Tena, Ufalme wa Mbinguni unafanana na mfanyabiashara aliyekuwa akitafuta lulu safi.
Stsik'i, Spotsim ĭstsĭn'naiisĭnni nitŭm'anĭstsiu awkh'pumapiekuŭn otap'sŭmmŏssi ŏkh'six pearls:
46 Alipoipata lulu moja ya thamani kubwa, alikwenda akauza vyote alivyokuwa navyo akainunua.”
Kon'ĭssi tuks'kŭmi pearl akai'ĭxkĭmasiu, itsĭs'tapu, ki ipum'attopiĕsts otokŏnai'nanĭsts ki ipum'attau.
47 “Tena, Ufalme wa Mbinguni ni kama wavu wa kuvua samaki uliotupwa baharini ukavua samaki wa kila aina.
Stsĭk'i, spots' im ĭstsĭn'naiisinni nitŭm'aniststsiu itau'mikaupi, annŏk itsuia'pĭxĭmŏkaie omŭk'sikĭmi, ki itomian'ĭstomoipitŭkkiu:
48 Ulipojaa, wavuvi wakavuta pwani, wakaketi na kukusanya samaki wazuri kuwaweka kwenye vyombo safi, lakini wale samaki wabaya wakawatupa.
Itui'tsĭssaie, itopĭts'ŭsskŏpattomiauaie ĭssoots'i, ki ito'piiau, ki ŏkh'six itaisŭppitsi'iau ĭskix; ki makaps'ix istsĭs'tapiksĭstsiiau.
49 Hivi ndivyo itakavyokuwa wakati wa mwisho wa dunia. Malaika watakuja na kuwatenganisha watu waovu na watu wenye haki. (aiōn g165)
Ak'otŭmanĭstsiu aiksiuos'i ksŏk'kum: atsĭm'otokatatsix ak'sipuksŭpsŭxiau, ki akai'aketaipiksĭstsiiau Sauum'itsitappix ki mokŏm'otsitappix; (aiōn g165)
50 Nao watawatupa hao waovu katika tanuru la moto ambako kutakuwa na kilio na kusaga meno.”
Ki akitsipst'apiksĭstsiiau (sauum'itsitappix) omŭx'tsii; annim' ak'itstsiau a saĭn'sĭnni ki satse'kĭnani.
51 Yesu akauliza, “Je, mmeyaelewa haya yote?” Wakamjibu, “Ndiyo.”
Jesus an'ĭstsiuax kikai'okhtsĭmipuauastsau annists'isk? An'ĭstsiauaie, A, nĭn'an.
52 Akawaambia, “Basi kila mwalimu wa sheria aliyefundishwa elimu ya Ufalme wa Mbinguni ni kama mwenye nyumba anayetoa kutoka ghala yake mali mpya na mali ya zamani.”
Itŭm' anĭstsiuax Annŏk' ai'sĭnakiuŏk ŭsksĭnĭmats'au spots'im istsĭn'naiisĭnni, nitŭm'aniststsiu nĭn'au, iko'yiuŏk, sauauts'ĭmĕsts treasure manists' ki ŭk'aisĭsts.
53 Yesu alipomaliza kutoa mifano hii, akaondoka.
Ki itŭnĭsts'tsiu, Jesus otaiksiu'attosĕsts annĭsts'isk parables, itsĭstŭpa'atomaie.
54 Alipofika mji wa kwao, akawafundisha watu katika sinagogi lao. Nao wakastaajabu, wakauliza, “Mtu huyu amepata wapi hekima hii na uwezo huu wa kufanya miujiza?”
Ki otsito'tosi otau'ŭtauŏsĭni otat'oiapioyimoai itsipst'ŭsksĭnĭmatsiuax, ki ek'skaietŭkkiau, ki, an'iau, Tse'ma itotsĭm'atsĕsts am'ok mokŏk'sĭnik, ki am'ostsk ot'omŭkapĭstutŭksists?
55 “Huyu si yule mwana wa seremala? Mama yake si yeye aitwaye Maria, nao ndugu zake si Yakobo, Yosefu, Simoni na Yuda?
Kŭttomai'sauamiu'ats ai'satsakiuă okku'i? Kŭttomaisauainikŏttsiu'ats Oksĭstsi, Mary? Ki omu'pappiipix kŭttomaisauainikŏttsiu'atsax James, ki Joses, ki Simon, ki Judas?
56 Nao dada zake wote, hawako hapa pamoja nasi? Mtu huyu amepata wapi basi mambo haya yote?”
Ki ot'akemix okŭttomaisaiiokŏnopokomok'atsax? Am'o Nĭn'au, Tse'ma itotsĭm'atsĕsts annists'ĭsk?
57 Wakachukizwa naye. Lakini Yesu akawaambia, “Nabii hakosi heshima, isipokuwa katika nchi yake na nyumbani kwake.”
Ki itś'tsskĭmskŭkiax osto'i. Ki Jesus an'ĭstsiuax, prophet itŭs'tsakŏttau, sauomai'tapposiĕsts otau'ŏsĭni ki otauŭt'okoai.
58 Naye hakufanya miujiza mingi huko kwa sababu ya kutokuamini kwao.
Otsauomai'tuksuai ŭn'nikaie itsauomapĭstutŭkkiu annim' akatio'yiĕsts ŭkkŭk'umapotŭksĭsts.
