Waamuzi 9
1 Siku moja Abimeleki mwana wa Yerub-Baali akaenda kwa ndugu ya mama yake huko Shekemu na kuwaambia yeye na ukoo wote wa mama yake,
耶路‧巴力的兒子亞比米勒到了示劍見他的眾母舅，對他們和他外祖全家的人說：
2 “Waulizeni watu wote wa Shekemu, ‘Lipi lililo bora kwenu: Kutawaliwa na wana wote sabini wa Yerub-Baali, au mtu mmoja peke yake?’ Kumbukeni kwamba, mimi ni mfupa wenu nyama yenu hasa.”
「請你們問示劍的眾人說，是耶路‧巴力的眾子七十人都管理你們好呢？還是一人管理你們好呢？你們又要記念我是你們的骨肉。」
3 Ndugu za mama yake walipowaeleza watu wote wa Shekemu, wakaelekea kumkubali Abimeleki, kwa kuwa walisema, “Yeye ni ndugu yetu.”
他的眾母舅便將這一切話為他說給示劍人聽，示劍人的心就歸向亞比米勒。他們說：「他原是我們的弟兄」；
4 Wakampa shekeli sabini za fedha kutoka hekalu la Baal-Berithi, naye Abimeleki akaitumia kuajiri watu ovyo wasiojali, wakawa ndio wafuasi wake.
就從巴力‧比利土的廟中取了七十舍客勒銀子給亞比米勒；亞比米勒用以雇了些匪徒跟隨他。
5 Akaenda nyumbani kwa baba yake huko Ofra, na juu ya jiwe moja wakawaua ndugu zake sabini, ambao ni wana wa Yerub-Baali. Lakini Yothamu, mwana mdogo wa wote wa Yerub-Baali, akaokoka kwa kujificha.
他往俄弗拉到他父親的家，將他弟兄、耶路‧巴力的眾子七十人都殺在一塊磐石上；只剩下耶路‧巴力的小兒子約坦，因為他躲藏了。
6 Ndipo watu wote wa Shekemu na Beth-Milo wakakusanyika pamoja chini ya mti mkubwa wa mwaloni penye nguzo iliyoko Shekemu wakamvika Abimeleki taji kuwa mfalme.
示劍人和米羅人都一同聚集，往示劍橡樹旁的柱子那裏，立亞比米勒為王。
7 Yothamu alipoambiwa hayo, akapanda juu ya kilele cha mlima Gerizimu, akawapazia sauti yake akawaambia, “Nisikilizeni enyi watu wa Shekemu, ili Mungu naye apate kuwasikiliza ninyi.
有人將這事告訴約坦，他就去站在基利心山頂上，向眾人大聲喊叫說：「示劍人哪，你們要聽我的話，上帝也就聽你們的話。
8 Siku moja miti ilitoka ili kwenda kujitawazia mfalme. Ikauambia mzeituni, ‘Wewe uwe mfalme wetu.’
有一時，樹木要膏一樹為王，管理他們，就去對橄欖樹說：『請你作我們的王。』
9 “Lakini mzeituni ukaijibu, ‘Je, niache kutoa mafuta yangu ambayo kwake miungu na wanadamu huheshimiwa, ili nikawe juu ya miti?’
橄欖樹回答說：『我豈肯止住供奉神和尊重人的油，飄颻在眾樹之上呢？』
10 “Kisha miti ikauambia mtini, ‘Njoo na uwe mfalme wetu!’
樹木對無花果樹說：『請你來作我們的王。』
11 “Lakini mtini ukaijibu, ‘Je, niache kutoa matunda yangu mazuri na matamu, ili niende nikawe juu ya miti?’
無花果樹回答說：『我豈肯止住所結甜美的果子，飄颻在眾樹之上呢？』
12 “Ndipo miti ikauambia mzabibu, ‘Njoo na uwe mfalme wetu.’
樹木對葡萄樹說：『請你來作我們的王。』
13 “Lakini mzabibu ukaijibu, ‘Je, niache kutoa divai yangu inayofurahisha miungu na wanadamu ili nikawe juu ya miti?’
葡萄樹回答說：『我豈肯止住使神和人喜樂的新酒，飄颻在眾樹之上呢？』
14 “Mwishoni miti yote ikauambia mti wa miiba, ‘Njoo na uwe mfalme wetu.’
眾樹對荊棘說：『請你來作我們的王。』
15 “Nao mti wa miiba ukaijibu, ‘Kama kweli mnataka niwe mfalme wenu, basi njooni mpate kupumzika chini ya kivuli changu. Lakini kama sivyo, moto na utoke kwenye mti wa miiba ukateketeze mierezi ya Lebanoni!’
荊棘回答說：『你們若誠誠實實地膏我為王，就要投在我的蔭下；不然，願火從荊棘裏出來，燒滅黎巴嫩的香柏樹。』
16 “Basi ikiwa mmetenda kwa uaminifu na heshima kumfanya Abimeleki kuwa mfalme, na kama mmetendea vyema Yerub-Baali na jamaa yake kama ilivyostahili:
「現在你們立亞比米勒為王，若按誠實正直善待耶路‧巴力和他的全家，這就是酬他的勞。
17 kwa kuwa baba yangu aliwapigania ninyi na kuhatarisha nafsi yake na kuwaokoa ninyi kutoka mikononi mwa Wamidiani
從前我父冒死為你們爭戰，救了你們脫離米甸人的手。
18 (lakini leo mmeasi dhidi ya jamaa ya baba yangu, na kuwaua wanawe sabini juu ya jiwe moja, nanyi mkamfanya Abimeleki mwana wa mwanamke mtumwa kuwa mfalme juu ya Shekemu, kwa kuwa yeye ni ndugu yenu),
你們如今起來攻擊我的父家，將他眾子七十人殺在一塊磐石上，又立他婢女所生的兒子亞比米勒為示劍人的王；他原是你們的弟兄。
19 nanyi kama basi mmemtendea Yerub-Baali na jamaa yake kwa heshima na uaminifu, basi Abimeleki na awe furaha yenu, nanyi mwe furaha yake pia!
你們如今若按誠實正直待耶路‧巴力和他的家，就可因亞比米勒得歡樂，他也可因你們得歡樂；
20 Lakini kama sivyo, moto na utoke kwa Abimeleki na uwateketeze, ninyi watu wa Shekemu na Beth-Milo, nao moto utoke kwenu, watu wa Shekemu na Beth-Milo umteketeze Abimeleki!”
不然，願火從亞比米勒發出，燒滅示劍人和米羅眾人，又願火從示劍人和米羅人中出來，燒滅亞比米勒。」
21 Ndipo Yothamu akakimbia, akatoroka akaenda Beeri, akaishi huko, kwa sababu alimwogopa ndugu yake Abimeleki.
約坦因怕他弟兄亞比米勒，就逃跑，來到比珥，住在那裏。
22 Baada ya Abimeleki kutawala Israeli kwa muda wa miaka mitatu,
亞比米勒管理以色列人三年。
23 Mungu akaruhusu roho mbaya kati ya Abimeleki na watu wa Shekemu, nao watu wa Shekemu wakamtendea Abimeleki kwa hila.
上帝使惡魔降在亞比米勒和示劍人中間，示劍人就以詭詐待亞比米勒。
24 Hili lilitokea ili ule ukatili waliotendewa hao wana sabini wa Yerub-Baali upatilizwe, na damu yao iwe juu ya Abimeleki ndugu yao aliyewaua, na pia iwe juu ya watu wa Shekemu, ambao walimsaidia kuua ndugu zake.
這是要叫耶路‧巴力七十個兒子所受的殘害歸與他們的哥哥亞比米勒，又叫那流他們血的罪歸與幫助他殺弟兄的示劍人。
25 Hivyo, kutokana na uadui juu yake watu wa Shekemu wakaweka watu wa kumvizia katika vilele vya milima. Wakawanyangʼanya watu wote waliopita karibu nao, nayo haya yakaarifiwa kwa Abimeleki.
示劍人在山頂上設埋伏，等候亞比米勒。凡從他們那裏經過的人，他們就搶奪。有人將這事告訴亞比米勒。
26 Basi Gaali mwana wa Ebedi akaenda pamoja na ndugu zake wakaingia Shekemu, nao watu wa huko wakamtumainia yeye.
以別的兒子迦勒和他的弟兄來到示劍，示劍人都信靠他。
27 Wakaenda mashambani mwao kuvuna zabibu na kuzisindika hizo zabibu, wakafanya sikukuu katika hekalu la mungu wao. Wakati wakila na kunywa, wakamlaani Abimeleki.
示劍人出城到田間去，摘下葡萄，踹酒，設擺筵宴，進他們神的廟中吃喝，咒詛亞比米勒。
28 Gaali mwana wa Ebedi akasema, “Abimeleki ni nani, na Shekemu ni nani, hata tumtumikie? Je, yeye si mwana wa Yerub-Baali? Naye Zebuli si ndiye msaidizi wake? Basi watumikieni watu wa Hamori, babaye Shekemu. Kwa nini tumtumikie Abimeleki?
以別的兒子迦勒說：「亞比米勒是誰？示劍是誰？使我們服事他呢？他不是耶路‧巴力的兒子嗎？他的幫手不是西布勒嗎？你們可以服事示劍的父親哈抹的後裔。我們為何服事亞比米勒呢？
29 Laiti watu hawa wangekuwa chini ya amri yangu! Basi mimi ningemwondoa huyo Abimeleki. Ningemwambia Abimeleki, ‘Ondoa jeshi lako lote.’”
惟願這民歸我的手下，我就除掉亞比米勒。」迦勒又對亞比米勒說：「增添你的軍兵出來吧。」
30 Zebuli aliyekuwa mtawala wa mji aliposikia aliyosema Gaali mwana wa Ebedi, akakasirika sana.
邑宰西布勒聽見以別的兒子迦勒的話，就發怒，
31 Akatuma ujumbe uende kwa Abimeleki kwa siri na kusema, “Gaali mwana wa Ebedi na ndugu zake wamekuja Shekemu, na wanauchochea mji huu kinyume chako.
悄悄地打發人去見亞比米勒，說：「以別的兒子迦勒和他的弟兄到了示劍，煽惑城中的民攻擊你。
32 Sasa, basi, usiku huu wewe uondoke na watu wako ili mje kuwavizia mashambani.
現在你和跟隨你的人今夜起來，在田間埋伏。
33 Kisha asubuhi wakati wa kuchomoza jua, amka mapema na ujipange dhidi ya huo mji. Wakati yeye na jeshi lililo pamoja naye watakapotoka kukabiliana nanyi, mwaweza kuwatendea kwa kadiri mnavyoweza.”
到早晨太陽一出，你就起來闖城。迦勒和跟隨他的人出來攻擊你的時候，你便向他們見機而做。」
34 Kwa hiyo Abimeleki pamoja na jeshi lake lote wakaondoka usiku na kujificha karibu na Shekemu wakiwa vikosi vinne.
於是，亞比米勒和跟隨他的眾人夜間起來，分作四隊，埋伏等候示劍人。
35 Basi Gaali mwana wa Ebedi alikuwa ametoka nje akawa amesimama katika ingilio la mji wakati ule ule ambao Abimeleki na watu wake walipokuwa wanatoka sehemu zao za maficho.
以別的兒子迦勒出去，站在城門口。亞比米勒和跟隨他的人從埋伏之處起來。
36 Gaali alipowaona, akamwambia Zebuli, “Tazama, watu wanashuka kutoka kwenye vilele vya milima!” Zebuli akajibu, “Wewe unaona vivuli vya milima kana kwamba ni watu.”
迦勒看見那些人，就對西布勒說：「看哪，有人從山頂上下來了。」西布勒說：「你看見山的影子，以為是人。」
37 Lakini Gaali akasema tena, “Tazama, watu wanashuka kutoka katikati ya nchi na kikosi kimoja kinakuja kutoka Tabur-Ezeri na kikosi kingine kutoka upande wa Elon-Meonenimu.”
迦勒又說：「看哪，有人從高處下來，又有一隊從米惡尼尼橡樹的路上而來。」
38 Ndipo Zebuli akamwambia, “Kuko wapi kujivuna kwako sasa, wewe uliyesema, ‘Huyo Abimeleki ni nani hata tumtumikie?’ Hawa si wale watu uliowadharau? Toka nje sasa ukapigane nao!”
西布勒對他說：「你曾說，亞比米勒是誰，叫我們服事他？你所誇的口在哪裏呢？這不是你所藐視的民嗎？你現在出去，與他們交戰吧！」
39 Basi Gaali akatoka akawaongoza watu wa Shekemu kupigana na Abimeleki.
於是迦勒率領示劍人出去，與亞比米勒交戰。
40 Abimeleki akamfukuza, watu wengi wakajeruhiwa katika kukimbia huko, njia nzima hadi kwenye ingilio la lango.
亞比米勒追趕迦勒；迦勒在他面前逃跑，有許多受傷仆倒的，直到城門。
41 Abimeleki akakaa Aruma, naye Zebuli akawafukuza Gaali na ndugu zake watoke Shekemu.
亞比米勒住在亞魯瑪。西布勒趕出迦勒和他弟兄，不准他們住在示劍。
42 Kesho yake watu wa Shekemu wakatoka wakaenda mashambani, Abimeleki akaambiwa juu ya jambo hili.
次日，民出到田間，有人告訴亞比米勒；
43 Hivyo akawachukua watu wake, akawagawanya katika vikosi vitatu na kuwaweka waviziao huko mashambani. Alipowaona watu wanatoka kwenda nje ya mji, akainuka dhidi yao na kuwashambulia.
他就把他的人分作三隊，埋伏在田間，看見示劍人從城裏出來，就起來擊殺他們。
44 Abimeleki pamoja na vile vikosi wakaharakisha kwenda mbele kwenye nafasi, mahali pa ingilio la lango la mji. Vile vikosi viwili vikawawahi wale waliokuwa mashambani na kuwaua.
亞比米勒和跟隨他的一隊向前闖去，站在城門口；那兩隊直闖到田間，擊殺了眾人。
45 Siku hiyo nzima Abimeleki akazidisha mashambulizi yake dhidi ya mji hadi akawa ameuteka na kuwaua watu wa huo mji. Kisha akauangamiza mji na kusambaza chumvi juu yake.
亞比米勒整天攻打城，將城奪取，殺了其中的居民，將城拆毀，撒上了鹽。
46 Kwa kusikia jambo hili watu wote katika mnara wa Shekemu, wakaingia kwenye ngome ya hekalu la El-Berithi.
示劍樓的人聽見了，就躲入巴力‧比利土廟的衛所。
47 Abimeleki aliposikia kuwa wamekusanyika huko,
有人告訴亞比米勒說：「示劍樓的人都聚在一處。」
48 yeye na watu wake wote wakakwea kwenye Mlima Salmoni. Abimeleki akachukua shoka, akakata baadhi ya matawi, ambayo aliyachukua mabegani. Akawaagiza wale watu waliokuwa pamoja naye kuwa, “Fanyeni kile mlichoona mimi nikifanya!”
亞比米勒和跟隨他的人就都上撒們山。亞比米勒手拿斧子，砍下一根樹枝，扛在肩上，對跟隨他的人說：「你們看我所行的，也當趕緊照樣行。」
49 Basi watu wote wakakata matawi na kumfuata Abimeleki. Wakayakusanya hayo matawi juu ya ngome na kuitia moto ili kuwachoma wale watu wote waliokuwa ndani yake. Hivyo watu wote katika mnara wa Shekemu, karibia watu 1,000 waume kwa wake, pia wakafa.
眾人就各砍一枝，跟隨亞比米勒，把樹枝堆在衛所的四圍，放火燒了衛所，以致示劍樓的人都死了，男女約有一千。
50 Baadaye Abimeleki akaenda Thebesi na kuuzingira kwa jeshi na kuuteka.
亞比米勒到提備斯，向提備斯安營，就攻取了那城。
51 Hata hivyo, ndani ya huo mji kulikuwa na mnara imara, ambako watu wote wa mji wanaume na wanawake, watu wote wa mji, walikimbilia ndani yake. Wakajifungia ndani yake na kupanda juu ya paa la mnara.
城中有一座堅固的樓；城裏的眾人，無論男女，都逃進樓去，關上門，上了樓頂。
52 Abimeleki akaja kwenye ule mnara na kuushambulia, lakini alipokaribia kwenye ingilio la mnara ili kuuchoma kwa moto,
亞比米勒到了樓前攻打，挨近樓門，要用火焚燒。
53 mwanamke mmoja akaangusha sehemu ya juu ya jiwe la kusagia juu ya kichwa cha Abimeleki, likapasua fuvu la kichwa chake.
有一個婦人把一塊上磨石拋在亞比米勒的頭上，打破了他的腦骨。
54 Akamwita kwa haraka kijana yule aliyechukua silaha zake, na kumwambia, “Chukua upanga wako na uniue, watu wasije wakasema kwamba, ‘Mwanamke amemuua.’” Basi yule kijana akamchoma upanga, naye akafa.
他就急忙喊叫拿他兵器的少年人，對他說：「拔出你的刀來，殺了我吧！免得人議論我說，他為一個婦人所殺。」於是少年人把他刺透，他就死了。
55 Waisraeli walipoona kuwa Abimeleki amekufa, kila mtu akaenda nyumbani kwake.
以色列人見亞比米勒死了，便各回自己的地方去了。
56 Hivyo ndivyo Mungu alivyolipiza uovu ule ambao Abimeleki alikuwa ameutenda kwa baba yake kwa kuwaua ndugu zake sabini.
這樣，上帝報應亞比米勒向他父親所行的惡，就是殺了弟兄七十個人的惡。
57 Mungu akawapatiliza watu wa Shekemu uovu wao juu ya vichwa vyao, na juu yao ikaja laana ya Yothamu mwana wa Yerub-Baali.
示劍人的一切惡，上帝也都報應在他們頭上；耶路‧巴力的兒子約坦的咒詛歸到他們身上了。
