Torati 22

1 Kama ukimwona ngʼombe au kondoo wa ndugu yako anapotea, usipuuze, bali uhakikishe unamrudisha kwa mwenyewe.

Negafu bulimakao afuro, sipisipi afuro, meme afu'mo'ma hazamagreno megi'ma vano nehinama kesunka, kegenka otrenka avrenka negafuna ome amio.

2 Ikiwa huyo ndugu haishi karibu nawe au kama hufahamu yeye ni nani, mchukue nyumbani kwako huyo mnyama umweke mpaka mwenyewe aje kumtafuta. Ndipo umrudishie.

Hagi ana afu'mofo nefa'ma tava'onka'are'ma omanige, ete ana afu'mofo nefama kenka antahinka osu'nesunka ana afura avrenka, keginaka'afi ome ante'negeno iza'o afu venafo'ma eno'ma eme hakesigenka avremio.

3 Fanya vivyo hivyo ukimkuta punda wa nduguyo au joho lake au chochote alichopoteza. Usipuuze jambo hilo.

Hagi tava'onka'are'ma nemanisimofo donki afuro, kukena'o, inankna zama'ama fanane hu'nenama kesunka kegenka otrenka, ana zanke huo.

4 Kama ukimwona punda wa nduguyo au ngʼombe wake ameanguka barabarani, usipuuze jambo hilo. Msaidie asimame kwa miguu yake.

Hanki tava'onka'are'ma nemanisimofo donki afu'mo'o, bulimakao afu'mo'ma traka huno mase'nena kesunka, kegenka otrenka aza hunka ana afura azeri otio.

5 Haimpasi mwanamke kuvaa nguo za kiume wala mwanaume kuvaa nguo za kike, kwa maana Bwana Mungu wenu anachukia yeyote ambaye hufanya hivi.

A'nemo'a venenemofo kukena osinkeno, venenemo'a a'nemofo kukena osino. Na'ankure iza'o e'inahu avu'ava'ma hania vahe'mo'a Ra Anumzana tamagri Anumzamofo avufina kasrino havizantfa hu'nea avu'ava hugahie.

6 Kama ukikuta kiota cha ndege kando ya barabara, iwe juu ya mti au chini, naye ndege amelala juu ya makinda au mayai, usimchukue huyo ndege pamoja na makinda yake.

Hagi namamo'ma zafarero, mopafino nomagino amu'arero, anenta'are'ma anukino mase'nesigenka, nererane anenta'anena aze'orio.

7 Waweza kuchukua makinda, lakini uwe na hakika ya kumwacha huyo ndege, ili upate kufanikiwa na uweze kuishi maisha marefu.

Hagi amne anenta'aramina azerigahazanagi, arerana atrenkeno freno. E'ina'ma hanageno'a Ra Anumzamo'a asomu hurmantena za'zate manitma vugahaze.

8 Wakati unapojenga nyumba mpya, fanya ukuta wa kuzuia kandokando ya dari ili usijiletee hatia ya kumwaga damu juu ya nyumba yako ikiwa yeyote ataanguka kutoka humo.

Hagi kasefa noma kisuta ana nomofo agofetura, vahe'ma mani'afina kegina hugagiho. Hagi keginama hugagi'nesageno mago vahe'mo'ma takaureno'ma fri'niana, ana knazamo'a tamagritera omegahie.

9 Usipande aina mbili za mbegu katika shamba lako la mizabibu; ikiwa utafanya hivyo, si mazao utakayopanda tu yatakuwa najisi, bali nayo matunda ya shamba la mizabibu pia.

Wainima kri'nesana kankamumpina ru avimzana ohankro. Hagi ana huta wainima kri'ne'naza kankamumpima ru avimzama hankresuta, ana avimzama hankresaza avimzamofo raga'ane, waini zafa raganena hamareta onegahaze.

10 Usilime kwa maksai aliyefungwa nira pamoja na punda.

Bulimakao afu'ene donki afu'enena magoke karenamare zafarera reznantenegeke hoza reko'ori'o.

11 Usivae nguo za sufu na kitani zilizofumwa pamoja.

Hagi sipisipi azokateti'ene, efeke tavravereti eri havia huno tro'ma hu'ne'nia kukena ontaniho.

12 Fanya vishada kwenye pembe nne za joho unalovaa.

Zamanunte'ma antazage'no'ma uneramia tavravema tro hanunka, 4'a agentera avasese'a tro hunteho.

13 Ikiwa mtu atamwoa mke na, baada ya kufanya naye tendo la ndoa, akamchukia,

Hagi mago ne'mo'ma a'ma erino anteno maseteno'ma ana a'ma avesionteno,

14 akimsingizia na kumwita jina baya, akisema, “Nilimwoa mwanamke huyu, lakini nilipomkaribia sikupata uthibitisho wa ubikira wake”

havige hugofinteno, ama a'mo'a vene mase'nea a' eri'noe huno'ma hi'na,

15 ndipo baba na mama wa msichana wataleta uthibitisho kwamba alikuwa bikira kwa wazee wa mji kwenye lango.

ana a'mofo nerera'ene nefa'enena venema omase'nea nanekea ranra vahe'mokizmi zmavuga kuma'mofo kafante vu'ne ome eri'ama hi'o.

16 Baba wa msichana atawaambia wazee, “Nilimwoza binti yangu kwa huyu mwanaume, lakini hampendi.

Ana nehuno ana a'mofo nefa'a amanage hino, nagra mofa'ni'a ama ne'mo erisie hugeno eri'neanagi, menina avesinonteno avesra hunenteno,

17 Sasa amemsingizia na kusema, ‘Sikumkuta huyu binti akiwa bikira.’ Lakini hapa kuna uthibitisho wa ubikira wa binti yangu.” Kisha wazazi wake wataonyesha nguo zake kwa wazee wa mji,

vene mase'nea mofa ara eri'noe huno nehie. Hianagi agra havige nehianki, ama'na tamage zana me'ne huno nehuno, ranra vahe zamavuga ese zupama ana mofa'ene nevekema masike mase'na'a tvaravea eri rutaregahie.

18 nao wazee watamchukua huyo mwanaume na kumwadhibu.

Anama hanigeno'a anante ranra vahe'mo'za ana nera azeri'za sefu amiho.

19 Watamtoza shekeli mia moja za fedha na kupewa wazazi wa msichana, kwa sababu mwanaume huyu amempa bikira wa Kiisraeli jina baya. Ataendelea kuwa mke wake; kamwe hawezi kumpa talaka siku zote za maisha yake.

Anama hutenkeno'a ana a'mofo nefana 100'a silva zago amigahie. Na'ankure agra Israeli mofa'mofona havi agi eri ami'ne. Hagi ana ara otregahianki, a' erintegahie.

20 Hata hivyo, kama shtaka ni la kweli na hakuna uthibitisho juu ya ubikira wa huyo msichana ulioweza kupatikana,

Hianagi tamagema huno ana mofa'mo'ma venema maseteno'ma emare'nenigeno'a,

21 huyo msichana ataletwa kwenye mlango wa nyumba ya baba yake, na hapo watu wa mji wake watampiga kwa mawe hadi afe. Amefanya kitu cha aibu katika Israeli kwa kufanya ukahaba akiwa nyumbani kwa babaye. Lazima mwondoe uovu katikati yenu.

ana ara avre'za nefa nonkahante vu'za ana kumapi venenemo'za have knonu ome ahe friho. Na'ankure Israeli vahepina knare osu hazenke eri fore huno nerera nefa nompima mani'neno venena mase'ne. E'i ana hutma amu'notmifintira kefo avu'ava zana eri atregahaze.

22 Ikiwa mwanaume atakutwa akizini na mke wa mtu mwingine, wote wawili, mwanaume na mwanamke aliyezini naye, lazima wauawe. Lazima mwondoe uovu katika Israeli.

Hagi ru ne'mofo a'enema mago ne'mo'ma savri avu'ava'ma nehanige'za ke'za erifore hanazana, ana taregamokizni zanahe frisageke frigaha'e. Einahu avu'ava'ma hanuta Israeli vahe amu'nompintira kefo avu'avara eritregahaze.

23 Ikiwa mwanaume atakutana na bikira mjini ambaye ameposwa na mtu akazini naye,

Hagi vene omase mofa'ma mago ne'mo a' erigahie huno huhampri ante'nesia mofa'ma kuma'mofo agu'afima, ru ne'mo'ma azeri savri'ma huno monko'zama nehanakeno'ma zanageno eri fore'ma hina,

24 utawachukua wote wawili kwenye lango la mji na kuwapiga kwa mawe mpaka wafe; yule msichana kwa kuwa alikuwa mjini na hakupiga kelele kuomba msaada, na yule mwanaume kwa sababu amemtenda jeuri mke wa mtu mwingine. Lazima mwondoe uovu katikati yenu.

anantarega zanavreta kuma'mofo kafante vuta, have knonu ome zanahe friho. Na'ankure mofa'mo'a aze'manerigeno'a krafa osu'ne. Hagi vemo'a ru ne'mofo a'ene monko'zana hu'ne. E'ina'ma hanuta amu'nontmifintira kefo avu'ava zana eri atregahaze.

25 Lakini ikiwa itatokea mwanaume akakutana na msichana aliyeposwa huko mashambani, akambaka, mwanaume aliyefanya hivi peke yake ndiye atakayeuawa.

Hianagi vene omase'nesia mofa'ma mago ne'mo a' erigahie huno huhamprinte'nesia mofa'ma, ru ne'mo'ma kuma'mofo fegi'a kazigazi huno azerino monkozama hunte'nenigeno keno eri fore'ma haniana, ana ne'mofonke'za ahe friho.

26 Usimtendee msichana yule jambo lolote; hajafanya dhambi inayostahili kifo. Shauri hili ni kama lile la yeyote ambaye anamshambulia na kumuua kwa makusudi jirani yake,

Hianagi ana mofara mago'zana huonteho, agra vahe'ma ahefriga hazenkea osu'ne. Na'ankure ama ana hazenkemo'a, mago ne'mo'ma tava'onte'ma nemanimofoma hafra hunteno ahe nefriankna hu'ne.

27 kwa maana mwanaume huyo alimkuta msichana huko mashambani, na ingawa msichana aliyeposwa alipiga kelele, hapakuwa na mtu wa kumwokoa.

Na'ankure ana a'mo'a kumamofo megia agrake vahe omani'afi vano nehigeno, ana ne'mo'a keteno aze'nerigeno krafage hu'neanagi, azahu vahera omani'neno vuno aza osu'ne.

28 Ikiwa itatokea mwanaume akutane na bikira ambaye hajaposwa na kumbaka nao wakakutwa,

Hagi vene omase mofa'ma mago vere'ma huhampri onte'nesia mofama, mago ne'mo'ma azerino monko'zama hunentesigeno keno eri fore'ma haniana,

29 mwanaume atamlipa baba wa msichana shekeli hamsini za fedha. Ni lazima amwoe huyo msichana, kwa maana amemfanyia jeuri. Kamwe hawezi kumpa talaka siku zote za maisha yake.

ana ne'mo'a ana mofa'mofo nefana 50'a silva zago mizasenenteno, ana mofara a' erintegahie. Na'ankure agra ko anteno maseno azeri haviza hu'ne. Hagi manino vanifina ana ara otrefta hugahie.

30 Mwanaume asimwoe mke wa baba yake; kamwe asidhalilishe kitanda cha baba yake.

Hagi mago ne'mo'a nefa ara azeri savrira huno nefana agaze eri omino.