Torati 22
1 Kama ukimwona ngʼombe au kondoo wa ndugu yako anapotea, usipuuze, bali uhakikishe unamrudisha kwa mwenyewe.
Masapul a saanyo a buybuyaen a maitawataw ti baka wenno karnero ti padayp nga Israelita ken ilemmenganyo dagitoy; masapul a siguradoenyo nga isubli daytoy kenkuana.
2 Ikiwa huyo ndugu haishi karibu nawe au kama hufahamu yeye ni nani, mchukue nyumbani kwako huyo mnyama umweke mpaka mwenyewe aje kumtafuta. Ndipo umrudishie.
No adayo ti padayo nga Israelita kadakayo, wenno no saanyo nga am-ammo isuna, masapul ngarud nga iyawidyo ti ayup iti balayyo, ket masapul nga agtalinaedto daytoy kadakayo agingga a sapulenna daytoy, ket masapul ngarud nga isubliyo daytoy kenkuana.
3 Fanya vivyo hivyo ukimkuta punda wa nduguyo au joho lake au chochote alichopoteza. Usipuuze jambo hilo.
Masapul a kasta met laeng ti aramidenyo iti asnona; masapul a kasta met laeng ti aramidenyo iti pagan-anayna; masapul a kasta met laeng ti aramidenyo iti tunggal banag a napukaw ti padayo nga Israelita, aniaman a napukawna ket nasarakanyo; saankayo koma nga aglemmeng.
4 Kama ukimwona punda wa nduguyo au ngʼombe wake ameanguka barabarani, usipuuze jambo hilo. Msaidie asimame kwa miguu yake.
Masapul a saanyo a kitkitaen a nakusbo iti dalan ti asno wenno ti baka ti padayo nga Israelita ken ilemmenganyo dagitoy; masapul a siguradoenyo a tulongan isuna a mangitakder manen iti daytoy.
5 Haimpasi mwanamke kuvaa nguo za kiume wala mwanaume kuvaa nguo za kike, kwa maana Bwana Mungu wenu anachukia yeyote ambaye hufanya hivi.
Masapul a saan nga agkawes ti maysa a babai iti para iti lalaki, uray iti lalaki, saan met nga agkawes iti pagan-anay ti babai; ta siasinoman a mangaramid kadagitoy a banbanag ket makarimon kenni Yahweh a Diosyo.
6 Kama ukikuta kiota cha ndege kando ya barabara, iwe juu ya mti au chini, naye ndege amelala juu ya makinda au mayai, usimchukue huyo ndege pamoja na makinda yake.
No napasamak nga adda iti sangoananyo ti maysa nga umok ti billit iti dalan, iti aniaman a kayo wenno iti daga, nga addaan daytoy kadagiti piek wenno dagiti itlog, ket salsallukoban ti ina dagiti piek wenno itlog, masapul a saanyo nga alaen ti ina a kadua dagiti piek.
7 Waweza kuchukua makinda, lakini uwe na hakika ya kumwacha huyo ndege, ili upate kufanikiwa na uweze kuishi maisha marefu.
Masapul a siguradoenyo a palubosan ti ina, ngem mabalinyo nga alaen ti piek. Tungpalenyo daytoy a bilin tapno sumayaatkayo, ken mapapautyo dagiti al-aldawyo.
8 Wakati unapojenga nyumba mpya, fanya ukuta wa kuzuia kandokando ya dari ili usijiletee hatia ya kumwaga damu juu ya nyumba yako ikiwa yeyote ataanguka kutoka humo.
No mangipatakderkayo iti baro a balay, masapul ngarud a mangaramidkayo iti barandillas iti atep ti balayyo, tapno saankayo a mangiyeg iti dara iti balayyo, no adda ti siasinoman a matnag sadiay.
9 Usipande aina mbili za mbegu katika shamba lako la mizabibu; ikiwa utafanya hivyo, si mazao utakayopanda tu yatakuwa najisi, bali nayo matunda ya shamba la mizabibu pia.
Masapul a saanyo a mulaan iti dua a kita ti bukel ti kaubasanyo, tapno saan nga alaen ti nasantoan a disso ti amin nga apit, ti bukel nga inmulayo ken ti apit ti kaubasan.
10 Usilime kwa maksai aliyefungwa nira pamoja na punda.
Masapul a saanyo a pagkaduaen a pagarado ti baka ken ti asno.
11 Usivae nguo za sufu na kitani zilizofumwa pamoja.
Masapul a saanyo a pagrutapen nga ikawes ti lupot a de lana ken lino.
12 Fanya vishada kwenye pembe nne za joho unalovaa.
Masapul a mangaramidka kadagiti baruyboy iti upat a suli ti kagay a pangkawesmo iti bagim.
13 Ikiwa mtu atamwoa mke na, baada ya kufanya naye tendo la ndoa, akamchukia,
Kas pangarigan a mangasawa ti maysa a lalaki, kaiddaenna ti babai, kalpasanna ket kagurana isuna,
14 akimsingizia na kumwita jina baya, akisema, “Nilimwoa mwanamke huyu, lakini nilipomkaribia sikupata uthibitisho wa ubikira wake”
ket akusaranna isuna iti nakababain a banbanag ken perperdianna ti dayawna, ket kunaenna, 'Innalak daytoy a babai, ngem idi dimmennaak kenkuana, awan ti nasarakak a pammaneknek a birhen isuna.'
15 ndipo baba na mama wa msichana wataleta uthibitisho kwamba alikuwa bikira kwa wazee wa mji kwenye lango.
Masapul ngarud a mangala ti ama ken ina ti babai iti pammaneknek iti kinabirhenna ket ipanda kadagiti panglakayen iti ruangan ti siudad.
16 Baba wa msichana atawaambia wazee, “Nilimwoza binti yangu kwa huyu mwanaume, lakini hampendi.
Masapul nga ibaga ti ama ti babai kadagiti panglakayen, 'Intedko ti anakko a babai a kas asawa daytoy a lalaki, ket ginurana isuna.
17 Sasa amemsingizia na kusema, ‘Sikumkuta huyu binti akiwa bikira.’ Lakini hapa kuna uthibitisho wa ubikira wa binti yangu.” Kisha wazazi wake wataonyesha nguo zake kwa wazee wa mji,
Kitaenyo, inakusaranna isuna kadagiti nakababain a banbanag ket kinunana, “Awan nasarakak a pammaneknek ti kinabirhen iti anakmo a babai”—ngem daytoy ti pammaneknek ti kinabirhen ti anakko a babai.' Ket iyaplagdanto ngarud ti lupot iti sangoanan dagiti panglakayen iti siudad.
18 nao wazee watamchukua huyo mwanaume na kumwadhibu.
Masapul nga alaen dagiti panglakayen dayta a lalaki iti dayta a siudad ket dusaenda isuna;
19 Watamtoza shekeli mia moja za fedha na kupewa wazazi wa msichana, kwa sababu mwanaume huyu amempa bikira wa Kiisraeli jina baya. Ataendelea kuwa mke wake; kamwe hawezi kumpa talaka siku zote za maisha yake.
ket masapul a pagmultaenda isuna iti sangagasut a siklo ti pirak, ket itedda dagitoy iti ama ti babai, gapu ta pinerdi ti lalaki ti dayaw ti maysa a birhen ti Israel. Masapul nga agbalin isuna nga asawana; saanna a mabalin a papanawen isuna bayat ti amin nga al-aldawna.
20 Hata hivyo, kama shtaka ni la kweli na hakuna uthibitisho juu ya ubikira wa huyo msichana ulioweza kupatikana,
Ngem no pudno daytoy a banag, a saan a nasarakan ti pammaneknek iti kinabirhen ti babai,
21 huyo msichana ataletwa kwenye mlango wa nyumba ya baba yake, na hapo watu wa mji wake watampiga kwa mawe hadi afe. Amefanya kitu cha aibu katika Israeli kwa kufanya ukahaba akiwa nyumbani kwa babaye. Lazima mwondoe uovu katikati yenu.
masapul ngarud nga irruarda ti babai iti ruangan ti balay ti amana, ket batoen isuna dagiti lallaki iti siudadna agingga a matay, gapu ta nakaaramid isuna iti nakababain a banag iti Israel, nagtignay a kas balangkantis iti balay ti amana; ket ikkatenyonto ti dakes kadakayo.
22 Ikiwa mwanaume atakutwa akizini na mke wa mtu mwingine, wote wawili, mwanaume na mwanamke aliyezini naye, lazima wauawe. Lazima mwondoe uovu katika Israeli.
No naduktalan ti maysa a lalaki a makikakaidda iti maysa a babai nga asawa ti sabali a lalaki, masapul ngarud nga agpadada a matay, ti lalaki a makikakaidda iti babai, ken ti babai; ket ikkatenyonto ti dakes kadakayo.
23 Ikiwa mwanaume atakutana na bikira mjini ambaye ameposwa na mtu akazini naye,
No adda iti maysa a babai a birhen a naitulag a maiyasawa iti maysa a lalaki, ket nasarakan isuna ti maysa a lalaki iti siudad ket nakikaidda kenkuana,
24 utawachukua wote wawili kwenye lango la mji na kuwapiga kwa mawe mpaka wafe; yule msichana kwa kuwa alikuwa mjini na hakupiga kelele kuomba msaada, na yule mwanaume kwa sababu amemtenda jeuri mke wa mtu mwingine. Lazima mwondoe uovu katikati yenu.
ipanmo ida nga agpada iti ruangan ti siudad, ket batoem ida aginggana a matayda. Masapul a batoem ti babai, gapu ta saan isuna a nagpukkaw, uray no adda isuna iti siudad. Masapul a batoem ti lalaki, gapu ta kinaiddana ti asawa a babai ti kaarrubana; ket ikkatenyonto ti dakes kadakayo.
25 Lakini ikiwa itatokea mwanaume akakutana na msichana aliyeposwa huko mashambani, akambaka, mwanaume aliyefanya hivi peke yake ndiye atakayeuawa.
Ngem no masarakan ti maysa a lalaki idiay talon ti babai a naitulag a maiyasawa, ket no gammatanna isuna ket kaiddaenna isuna, ket ti laeng lalaki a nangkaidda kenkuana ti masapul a matay.
26 Usimtendee msichana yule jambo lolote; hajafanya dhambi inayostahili kifo. Shauri hili ni kama lile la yeyote ambaye anamshambulia na kumuua kwa makusudi jirani yake,
Ngem awan ti masapul nga aramidem iti babai; awan ti basol a maikari iti pannakatay ti babai. Ta daytoy a kaso ket kasla iti panangdarup ti maysa a lalaki iti kaarrubana ket papatayenna isuna.
27 kwa maana mwanaume huyo alimkuta msichana huko mashambani, na ingawa msichana aliyeposwa alipiga kelele, hapakuwa na mtu wa kumwokoa.
Ta nasarakanna isuna idiay talon; nagpukkaw ti babai a naitulag a maiyasawa, ngem awan ti mangisalakan kenkuana.
28 Ikiwa itatokea mwanaume akutane na bikira ambaye hajaposwa na kumbaka nao wakakutwa,
No masarakan ti maysa a lalaki ti maysa a birhen a babai a saan a naitulag a maiyasawa, ket no gammatanna isuna ket kaiddaenna isuna, ket no nasukalan ida,
29 mwanaume atamlipa baba wa msichana shekeli hamsini za fedha. Ni lazima amwoe huyo msichana, kwa maana amemfanyia jeuri. Kamwe hawezi kumpa talaka siku zote za maisha yake.
masapul ngarud a mangted ti lalaki a nangkaidda kenkuana iti lima pulo a siklo ti pirak iti ama ti babai, ket masapul nga agbalin isuna nga asawana, gapu ta imbabainna isuna. Saanna a mabalin a papanawen isuna bayat ti amin nga al-aldawna.
30 Mwanaume asimwoe mke wa baba yake; kamwe asidhalilishe kitanda cha baba yake.
Masapul a saan nga alaen ti maysa a lalaki ti asawa ti amana a kas kukuana; masapul a saanna nga alaen dagiti karbengan ti panagasawa ti amana.
