Matendo 19
1 Apolo alipokuwa huko Korintho, Paulo alisafiri sehemu za bara, akafika Efeso. Huko akawakuta wanafunzi kadhaa,
Kwathi u-Apholo eseKhorinte uPhawuli wathatha indlela ehamba phakathi kwelizwe waze wayafika e-Efesu. Khonapho wafumana abafundi abathile,
2 akawauliza, “Je, mlipokea Roho Mtakatifu mlipoamini?” Wakajibu, “Hapana, hata hatukusikia kuwa kuna Roho Mtakatifu.”
wababuza wathi, “Lamamukela na uMoya oNgcwele ngesikhathi liqalisa ukukholwa?” Baphendula bathi, “Hatshi, kasizwanga lokuzwa ukuthi kuloMoya oNgcwele.”
3 Ndipo Paulo akawauliza, “Je, mlibatizwa kwa ubatizo gani?” Wakajibu, “Kwa ubatizo wa Yohana.”
Ngakho uPhawuli wasebuza wathi, “Pho lathola luphi ubhaphathizo?” Baphendula bathi, “Ubhaphathizo lukaJohane.”
4 Paulo akasema, “Ubatizo wa Yohana ulikuwa wa toba, aliwaambia watu wamwamini yeye atakayekuja baada yake, yaani, Yesu.”
UPhawuli wathi, “Ubhaphathizo lukaJohane lwalulubhaphathizo lokuphenduka. Watshela abantu ukuthi bakholwe kulowo owayezakuza ngemva kwakhe, esitsho ukuthi kuJesu.”
5 Waliposikia haya, wakabatizwa katika jina la Bwana Yesu.
Sebekuzwile lokhu babhaphathizelwa ebizweni leNkosi uJesu.
6 Paulo alipoweka mikono yake juu yao, Roho Mtakatifu akawashukia, nao wakanena kwa lugha mpya na kutabiri.
UPhawuli esebeke izandla zakhe phezu kwabo uMoya oNgcwele wehlela kubo, bakhuluma ngendimi njalo baphrofitha.
7 Walikuwa kama wanaume kumi na wawili.
Babengamadoda ayengaba litshumi lambili bebonke.
8 Paulo akaingia katika sinagogi na kunena humo kwa ujasiri kwa muda wa miezi mitatu, akijadiliana na watu na kuwashawishi katika mambo ya Ufalme wa Mungu.
UPhawuli wangena esinagogweni wakhuluma ngesibindi khona okwezinyanga ezintathu, echaza okusuthisayo ngombuso kaNkulunkulu.
9 Lakini baadhi yao walikaidi. Walikataa kuamini, na wakakashifu ujumbe wake mbele ya umati wa watu. Basi Paulo aliachana nao. Akawachukua wanafunzi naye, akahojiana nao kila siku katika darasa la Tirano.
Kodwa abanye babo baba yiziqholo; bala ukukholwa, bakhuluma kubi obala ngeNdlela. Ngakho uPhawuli wabatshiya. Wathatha abafundi wasuka wayahlangana labo baxoxisana nsuku zonke esikolweni sikaThiranu.
10 Jambo hili likaendelea kwa muda wa miaka miwili, kiasi kwamba Wayahudi na Wayunani wote walioishi huko Asia wakawa wamesikia neno la Bwana.
Lokhu kwaqhubeka okweminyaka emibili, kwaze kwathi wonke amaJuda lamaGrikhi ayehlala kulesosifunda sase-Ezhiya alizwa ilizwi leNkosi.
11 Mungu akafanya miujiza mingi isiyo ya kawaida kwa mkono wa Paulo,
UNkulunkulu wenza imimangaliso engajayelekanga ngoPhawuli,
12 hivi kwamba leso au vitambaa vilivyokuwa vimegusa mwili wa Paulo viliwekwa juu ya wagonjwa, nao wakapona magonjwa yao, na pepo wachafu wakawatoka.
izifinyo lamathawulo okwakuthintiswe kuye kwakusiwa kwabagulayo bahle basile emikhuhlaneni yabo lemimoya emibi iphume kubo.
13 Basi baadhi ya Wayahudi wenye kutangatanga huku na huko wakitoa pepo wachafu wakajaribu kutumia jina la Bwana Yesu wale wenye pepo wakisema, “Kwa jina la Yesu, yule anayehubiriwa na Paulo, nakuamuru utoke.”
Amanye amaJuda ayebhoda exotsha imimoya emibi azama ukubiza ibizo leNkosi uJesu kulabo ababelamadimoni. Ayesithi, “Ngebizo likaJesu uPhawuli atshumayela ngaye, ngikulaya ukuthi uphume.”
14 Wana saba wa Skewa, Myahudi aliyekuwa kiongozi wa makuhani, walikuwa wanafanya hivyo.
Ababesenza lokhu ngamadodana ayisikhombisa kaSkeva umphristi omkhulu wamaJuda.
15 Lakini pepo mchafu akawajibu, “Yesu namjua na Paulo pia namjua, lakini ninyi ni nani?”
Kwelinye ilanga umoya omubi waphendula wathi, “UJesu ngiyamazi, loPhawuli ngiyamazi, kodwa lina lingobani na?”
16 Kisha yule mtu aliyekuwa na pepo mchafu akawarukia, akawashambulia vikali, akawashinda nguvu wote, wakatoka ndani ya ile nyumba wakikimbia wakiwa uchi na wenye majeraha.
Kwasekusithi indoda eyayilomoya omubi yabeqela, yabehlula bonke. Yabatshaya okuzwayo baze baphuma endlini bebaleka benqunu njalo besopha igazi.
17 Habari hii ikajulikana kwa Wayahudi wote na Wayunani waliokaa Efeso, hofu ikawajaa wote, nalo jina la Bwana Yesu likaheshimiwa sana.
Kwathi lokhu sekuzwakele kumaJuda lamaGrikhi ayehlala e-Efesu, onke ethuka ngokwesaba, ibizo leNkosi uJesu laselihlonitshwa kakhulu.
18 Wengi wa wale waliokuwa wameamini wakati huu wakaja na kutubu waziwazi kuhusu matendo yao maovu.
Abanengi balabo abasebekholwa beza baphumela egcekeni, bevuma iziphambeko zabo.
19 Idadi kubwa ya wale waliofanya mambo ya uganga wakaleta vitabu vyao na kuviteketeza kwa moto hadharani. Walipofanya hesabu ya thamani ya vitabu vilivyoteketezwa ilikuwa drakma 50,000 za fedha.
Abanengi ababehlahlula baletha ndawonye imiqulu yabo bayitshisa obala. Bathi sebehlolile izindleko zaleyomiqulu kwabonakala kungaba ngamadrakhima azinkulungwane ezingamatshumi amahlanu.
20 Hivyo neno la Bwana likaenea sana na kuwa na nguvu.
Ngaleyondlela ilizwi leNkosi landa kabanzi njalo lakhula laba lamandla.
21 Baada ya mambo haya kutukia, Paulo akakusudia rohoni kwenda Yerusalemu kupitia Makedonia na Akaya. Akasema, “Baada ya kufika huko, yanipasa pia kwenda Rumi.”
Ngemva kwakho konke lokhu sekwenzakele, uPhawuli wazimisela ukuya eJerusalema, ezadlula eMasedoniya lase-Akhayiya. Wathi, “Nxa sengike ngaya khona, kuzamele ngethekelele laseRoma.”
22 Hivyo akatuma wasaidizi wake wawili, Timotheo na Erasto, waende Makedonia, wakati yeye mwenyewe alibaki kwa muda kidogo huko Asia.
Wathuma ababili abasizi bakhe eMasedoniya, uThimothi lo-Erastu, yena esasele okwesikhatshana esifundeni sase-Ezhiya.
23 Wakati huo huo pakatokea dhiki kubwa kwa sababu ya Njia ile ya Bwana.
Ngalesosikhathi kwaba lokudungeka okukhulu ngeNdlela.
24 Mtu mmoja jina lake Demetrio mfua fedha aliyekuwa akitengeneza vinyago vya fedha vya Artemi na kuwapatia mafundi wake biashara kubwa,
Umkhandi wesiliva owayethiwa nguDemetriyasi owayesenza izikhonzelo zokukhonzela u-Athemisi ngesiliva, wayengenisa imali ezwayo kubakhandi.
25 aliwaita pamoja watu wengine waliofanya kazi ya ufundi kama yake na kusema, “Enyi watu, mnajua ya kuwa utajiri wetu unatokana na biashara hii!
Wababizela ndawonye kanye lezinye izisebenzi zemisebenzi efananayo wathi kubo, “Madoda, liyakwazi ukuthi sizuza imali enengi ngomsebenzi lo.
26 Pia ninyi mmeona na kusikia jinsi ambavyo si huku Efeso peke yake lakini ni karibu Asia yote, huyu Paulo amewashawishi na kuvuta idadi kubwa ya watu kwa kusema kuwa miungu iliyotengenezwa na watu si miungu.
Liyabona njalo liyezwa ukuthi uPhawuli lo usenze abantu abanengi bakholwa njalo uzadukisa abantu abanengi lapha e-Efesu lakuso sonke isifunda sase-Ezhiya. Uthi yena onkulunkulu ababunjwe ngumuntu kabasibo onkulunkulu lakancinyane.
27 Kwa hiyo kuna hatari si kwa kazi yetu kudharauliwa tu, bali pia hata hekalu la mungu mke Artemi, aliye mkuu, anayeabudiwa Asia yote na ulimwengu wote, litakuwa limepokonywa fahari yake ya kiungu.”
Kulengozi-ke yokuthi kakuyikuba ngumsebenzi wethu kuphela ozalahlekelwa libizo lawo elihle, kodwa lethempeli likankulunkulukazi omkhulu u-Athemisi lizadunyazwa, laye unkulunkulukazi ngokwakhe, yena okhonzwa kusosonke isifunda sase-Ezhiya lasemhlabeni wonke, uzakwemukwa ubukhosi bakhe.”
28 Waliposikia maneno haya, wakaghadhibika, wakaanza kupiga kelele, “Artemi wa Waefeso ni mkuu!”
Bathi bekuzwa lokhu bafuthelana ngokuzonda, bahle bamemeza besithi, “Mkhulu u-Athemisi wama-Efesu!”
29 Mara mji wote ukajaa ghasia. Wakawakamata Gayo na Aristarko, watu wa Makedonia waliokuwa wakisafiri pamoja na Paulo, na watu wakakimbilia katika ukumbi wa michezo kama mtu mmoja.
Masinyane nje idolobho lonke laphithizela. Abantu badumela uGayiyasi lo-Aristakhasi ababe ngabaphelekezeli bakaPhawuli, bengabeMasedoniya, babahudulela enkundleni yemidlalo bonke bayakuthi cwi khona.
30 Paulo akataka kuingia katikati ya umati huo, lakini wanafunzi hawakumruhusu.
UPhawuli wayefuna ukuzithela emphakathini, kodwa abafundi bamalela.
31 Hata baadhi ya viongozi wa sehemu ile, waliokuwa rafiki zake Paulo, wakatuma watu wakitamani asiingie katika ule ukumbi.
Labanye abaphathi besifunda, ababengabangane bakaPhawuli, labo bamthumela ilizwi bathi angaqali ukuyavela enkundleni yemidlalo.
32 Ule umati ulikuwa na taharuki. Wengine walikuwa wakipiga kelele, hawa wakisema hili na wengine lile. Idadi kubwa ya watu hawakujua hata ni kwa nini walikuwa wamekusanyika huko.
Kwakungasaqondakali enkundleni: Abanye babeklabalala besitsho lokhu, abanye labo besitsho okunye. Abantu abanengi babevele bengazi lokuthi babelandeni lapho.
33 Wayahudi wakamsukumia Aleksanda mbele na baadhi ya watu kwenye ule umati wakampa maelekezo. Akawaashiria kwa mkono ili watulie aweze kujitetea mbele ya watu.
AmaJuda afuqela u-Alekizanda phambili esithi kawakhulumele. Waphakamisa isandla ukuwathulisa ukuze achasise kuhle indaba ebantwini.
34 Lakini walipotambua kwamba alikuwa Myahudi, wote wakapiga kelele kwa sauti moja kwa karibu muda wa saa mbili, wakisema, “Artemi wa Efeso ni mkuu!”
Kodwa athi ngokunanzelela ukuthi wayengumJuda, onke ahlaba umkhosi kanyekanye okwaphose kwathatha amahola amabili, besithi, “Mkhulu u-Athemisi wama-Efesu!”
35 Baadaye karani wa mji akaunyamazisha ule umati wa watu na kusema, “Enyi watu wa Efeso, je, ulimwengu wote haujui ya kuwa mji wa Efeso ndio unaotunza hekalu la Artemi aliye mkuu na ile sanamu yake iliyoanguka kutoka mbinguni?
Unobhala wedolobho walithulisa ixuku wathi, “Madoda ase-Efesu, akusikho yini ukuthi umhlaba wonke uyakwazi ukuthi idolobho lase-Efesu yilo elingumlondolozi wethempeli lika-Athemisi omkhulu, kanye lomfanekiso wakhe owehla uvela ezulwini?
36 Kwa hiyo, kwa kuwa mambo haya hayakanushiki, inawapasa mnyamaze na wala msifanye lolote kwa haraka.
Pho-ke njengoba lokhu kuyinto engaphikiswayo, thulani lingenzi izinto zamawala.
37 Kwa kuwa mmewaleta hawa watu hapa, ingawa hawajaiba hekaluni wala kumkufuru huyu mungu wetu wa kike.
Selilethe amadoda la lapha, kodwa wona engagqekezanga emathempelini kumbe athuka unkulunkulukazi wethu.
38 Basi, ikiwa Demetrio na mafundi wenzake wana jambo zito dhidi ya mtu yeyote, mahakama ziko wazi na wasaidizi wa mwakilishi wa mtawala. Wanaweza kufungua mashtaka.
Ngakho nxa uDemetriyasi lalabo akhanda labo belensolo loba ngobani, imithethwandaba ivuliwe, njalo labahluleli bakhona. Bangamangala.
39 Lakini kama kuna jambo jingine lolote zaidi mnalotaka kulileta, itabidi lisuluhishwe katika kusanyiko halali.
Nxa kukhona njalo okunye elifuna ukukutsho, kakuyethoniswa ngomthetho enkundleni.
40 Kama ilivyo sasa, tuko hatarini kushtakiwa kwa kufanya ghasia kwa sababu ya tukio la leo. Kwa kuwa hakuna sababu tutakayoweza kutoa kuhalalisha msukosuko huu.”
Njengoba kunje nje sisengozini yokubekwa icala lokuvusa isiyaluyalu ngenxa yezehlakalo zalamuhla. Kungenzeka lokho sizakwehluleka ukuchaza imbangela yalesisiphithiphithi, ngoba ngempela kungekho sizatho.”
41 Baada ya kusema haya akavunja mkutano.
Eqeda kukhuluma lokhu, wawuchitha umhlangano.
