1 Wafalme 20
1 Wakati huu, Ben-Hadadi mfalme wa Aramu akakusanya jeshi lake lote. Akifuatana na wafalme thelathini na wawili wakiwa na farasi na magari ya vita, akakwea kuuzingira kwa jeshi Samaria na kuishambulia.
亞蘭王便‧哈達聚集他的全軍，率領三十二個王，帶着車馬上來圍攻撒馬利亞；
2 Akawatuma wajumbe katika mji kwa Ahabu mfalme wa Israeli, kusema, “Hivi ndivyo asemavyo Ben-Hadadi:
又差遣使者進城見以色列王亞哈，對他說：「便‧哈達如此說：
3 ‘Fedha yako na dhahabu ni yangu, nao wake zako walio wazuri sana na watoto ni wangu.’”
你的金銀都要歸我，你妻子兒女中最美的也要歸我。」
4 Mfalme wa Israeli akajibu, “Iwe kama usemavyo, bwana wangu mfalme. Mimi na vyote nilivyo navyo ni mali yako.”
以色列王回答說：「我主我王啊，可以依着你的話，我與我所有的都歸你。」
5 Wale wajumbe wakaja tena na kusema, “Hivi ndivyo asemavyo Ben-Hadadi: ‘Nimetuma kutaka fedha yako na dhahabu, wake zako na watoto wako.
使者又來說：「便‧哈達如此說：我已差遣人去見你，要你將你的金銀、妻子、兒女都給我。
6 Lakini kesho wakati kama huu, nitawatuma maafisa wangu kukagua jumba lako la kifalme na nyumba za maafisa wako. Watatwaa kitu unachokithamini nao watakichukua.’”
但明日約在這時候，我還要差遣臣僕到你那裏，搜查你的家和你僕人的家，將你眼中一切所喜愛的都拿了去。」
7 Mfalme wa Israeli akawaita wazee wote wa nchi na akawaambia, “Tazama jinsi mtu huyu anavyochokoza! Wakati alipotuma apelekewe wake zangu na watoto wangu, fedha zangu na dhahabu yangu, sikumkatalia.”
以色列王召了國中的長老來，對他們說：「請你們看看，這人是怎樣地謀害我，他先差遣人到我這裏來，要我的妻子、兒女，和金銀，我並沒有推辭他。」
8 Wazee na watu wote wakajibu, “Usimsikilize, wala usiyakubali matakwa yake.”
長老和百姓對王說：「不要聽從他，也不要應允他。」
9 Kwa hiyo akawajibu wajumbe wa Ben-Hadadi, “Mwambieni bwana wangu mfalme, ‘Mtumishi wako atafanya yote uliyoyadai mwanzoni, lakini dai hili la sasa siwezi kulitekeleza.’” Wakaondoka na kupeleka jibu kwa Ben-Hadadi.
故此，以色列王對便‧哈達的使者說：「你們告訴我主我王說：王頭一次差遣人向僕人所要的，僕人都依從；但這次所要的，我不能依從。」使者就去回覆便‧哈達。
10 Kisha Ben-Hadadi akatuma ujumbe mwingine kwa Ahabu, kusema “Miungu iniletee maafa, tena makubwa zaidi, ikiwa vumbi la Samaria litatosheleza konzi moja ya kila mtu ya wale wafuatanao nami.”
便‧哈達又差遣人去見亞哈說：「撒馬利亞的塵土若夠跟從我的人每人捧一捧的，願神明重重地降罰與我！」
11 Mfalme wa Israeli akajibu, “Mwambieni, ‘Yule anayevaa mavazi ya vita asije akajisifu kama yule anayevua.’”
以色列王說：「你告訴他說，才頂盔貫甲的，休要像摘盔卸甲的誇口。」
12 Ben-Hadadi alisikia ujumbe huu wakati ambapo yeye na wafalme walikuwa wanakunywa katika mahema yao, na akawaamuru watu wake, “Jiandaeni kushambulia.” Kwa hiyo wakajiandaa kuushambulia mji.
便‧哈達和諸王正在帳幕裏喝酒，聽見這話，就對他臣僕說：「擺隊吧！」他們就擺隊攻城。
13 Wakati ule ule nabii akamjia Ahabu mfalme wa Israeli na kutangaza, “Hivi ndivyo asemavyo Bwana: ‘Je, unaona jeshi hili kubwa? Nitalitia mkononi mwako leo, nawe ndipo utajua kwamba mimi ndimi Bwana.’”
有一個先知來見以色列王亞哈，說：「耶和華如此說：『這一大群人你看見了嗎？今日我必將他們交在你手裏，你就知道我是耶和華。』」
14 Ahabu akauliza, “Ni nani atakayefanya hili?” Nabii akamjibu, “Hivi ndivyo asemavyo Bwana: ‘Maafisa vijana majemadari wa majimbo watafanya hili.’” Akauliza, “Ni nani atakayeanzisha vita?” Nabii akamjibu, “Ni wewe.”
亞哈說：「藉着誰呢？」他回答說：「耶和華說，藉着跟從省長的少年人。」亞哈說：「要誰率領呢？」他說：「要你親自率領。」
15 Kwa hiyo Ahabu akawaita maafisa vijana majemadari wa majimbo, wanaume 232. Kisha akawakusanya Waisraeli wote waliobaki, jumla yao 7,000.
於是亞哈數點跟從省長的少年人，共有二百三十二名，後又數點以色列的眾兵，共有七千名。
16 Wakaondoka wakati wa adhuhuri, Ben-Hadadi na wale wafalme thelathini na wawili walioungana naye walipokuwa katika mahema yao wakilewa.
午間，他們就出城；便‧哈達和幫助他的三十二個王正在帳幕裏痛飲。
17 Maafisa vijana majemadari wa majimbo waliondoka kwanza. Wakati huu Ben-Hadadi alikuwa amewatuma wapelelezi, ambao walileta taarifa kusema kwamba, “Askari wanasonga mbele kutoka Samaria.”
跟從省長的少年人先出城；便‧哈達差遣人去探望，他們回報說：「有人從撒馬利亞出來了。」
18 Akasema, “Ikiwa wamekuja kwa amani, wakamate wakiwa hai; ikiwa wamekuja kwa vita, wakamate wakiwa hai.”
他說：「他們若為講和出來，要活捉他們；若為打仗出來，也要活捉他們。」
19 Wale maafisa vijana majemadari wa majimbo wakatoka nje ya mji jeshi likiwa nyuma yao,
跟從省長的少年人出城，軍兵跟隨他們；
20 kila mmoja akamuua adui yake. Hii ilisababisha Waaramu kukimbia, huku Waisraeli wakiwafuatia. Lakini Ben-Hadadi mfalme wa Aramu akatoroka akiwa amepanda farasi wake pamoja na baadhi ya wapanda farasi wake.
各人遇見敵人就殺。亞蘭人逃跑，以色列人追趕他們；亞蘭王便‧哈達騎着馬和馬兵一同逃跑。
21 Mfalme wa Israeli akasonga mbele na kushinda farasi na magari ya vita na kusababisha hasara kubwa kwa Waaramu.
以色列王出城攻打車馬，大大擊殺亞蘭人。
22 Baadaye nabii akaja kwa mfalme wa Israeli na kusema, “Jiandae vizuri ufikirie la kufanya, kwa sababu mwakani mfalme wa Aramu atakuja kukushambulia tena.”
那先知來見以色列王，對他說：「你當自強，留心怎樣防備；因為到明年這時候，亞蘭王必上來攻擊你。」
23 Wakati ule ule, maafisa wa mfalme wa Aramu wakamshauri, wakamwambia, “Miungu yao ni miungu ya vilimani. Ndiyo sababu walikuwa na nguvu sana kutuzidi. Lakini kama tukipigana nao katika nchi tambarare, hakika tutawashinda.
亞蘭王的臣僕對亞蘭王說：「以色列人的神是山神，所以他們勝過我們；但在平原與他們打仗，我們必定得勝。
24 Fanya hivi: Waondoe hao wafalme wote thelathini na wawili kutoka nafasi zao na uweke maafisa wengine mahali pao.
王當這樣行：把諸王革去，派軍長代替他們，
25 Ni lazima pia uandae jeshi jingine kama lile ulilopoteza, farasi kwa farasi, gari la vita kwa gari la vita, ili tuweze kupigana na Israeli katika nchi tambarare. Kisha kwa hakika tutakuwa na nguvu kuliko wao.” Akakubaliana nao naye akashughulika ipasavyo.
又照着王喪失軍兵之數，再招募一軍，馬補馬，車補車，我們在平原與他們打仗，必定得勝。」王便聽臣僕的話去行。
26 Mwaka uliofuata, majira kama hayo, Ben-Hadadi akawakusanya Waaramu mpaka Afeki kupigana dhidi ya Israeli.
次年，便‧哈達果然點齊亞蘭人上亞弗去，要與以色列人打仗。
27 Baada ya Waisraeli kukusanywa na kupewa mahitaji, walikwenda kukabiliana nao. Waisraeli wakapiga kambi mkabala nao kama makundi mawili madogo ya mbuzi, wakati Waaramu walienea katika nchi yote.
以色列人也點齊軍兵，預備食物，迎着亞蘭人出去，對着他們安營，好像兩小群山羊羔；亞蘭人卻滿了地面。
28 Mtu wa Mungu akaja na kumwambia mfalme wa Israeli, “Hivi ndivyo Bwana asemavyo: ‘Kwa sababu Waaramu wanafikiri Bwana ni Mungu wa vilimani na sio Mungu wa mabondeni, nitatia jeshi hili kubwa mkononi mwako, nawe utajua kuwa mimi ndimi Bwana.’”
有神人來見以色列王，說：「耶和華如此說：『亞蘭人既說我－耶和華是山神，不是平原的神，所以我必將這一大群人都交在你手中，你們就知道我是耶和華。』」
29 Kwa siku saba walipiga kambi wakitazamana na siku ya saba vita vikaanza. Waisraeli wakawajeruhi askari wa miguu wa Waaramu 100,000 kwa siku moja.
以色列人與亞蘭人相對安營七日，到第七日兩軍交戰；那一日以色列人殺了亞蘭人步兵十萬，
30 Waliobaki wakatorokea katika mji wa Afeki, mahali ambapo watu 27,000 waliangukiwa na ukuta. Naye Ben-Hadadi akakimbilia mjini na kujificha kwenye chumba cha ndani.
其餘的逃入亞弗城；城牆塌倒，壓死剩下的二萬七千人。 便‧哈達也逃入城，藏在嚴密的屋子裏。
31 Maafisa wake wakamwambia, “Tazama, tumesikia kwamba wafalme wa nyumba ya Israeli wana huruma. Twendeni kwa mfalme wa Israeli tukiwa tumevaa nguo za gunia viunoni mwetu na kamba kuzunguka vichwa vyetu. Huenda akakuacha hai.”
他的臣僕對他說：「我們聽說以色列王都是仁慈的王，現在我們不如腰束麻布，頭套繩索，出去投降以色列王，或者他存留王的性命。」
32 Wakiwa wamevaa nguo za gunia viunoni mwao na kamba kuzunguka vichwa vyao, walikwenda kwa mfalme wa Israeli na kusema, “Mtumishi wako Ben-Hadadi anasema: ‘Tafadhali, naomba uniache hai.’” Mfalme akajibu, “Je, bado yuko hai? Yeye ni ndugu yangu.”
於是他們腰束麻布，頭套繩索，去見以色列王，說：「王的僕人便‧哈達說，求王存留我的性命。」亞哈說：「他還活着嗎？他是我的兄弟。」
33 Wale watu wakalipokea jambo lile kama dalili nzuri nao wakawa wepesi kulichukua neno lake wakisema, “Ndiyo, yeye ni ndugu yako Ben-Hadadi!” Mfalme akawaambia, “Nendeni mkamlete.” Ikawa Ben-Hadadi alipokuja, Ahabu akampandisha katika gari lake la vita. Ben-Hadadi akajitolea, akisema,
這些人留心探出他的口氣來，便急忙就着他的話說：「便‧哈達是王的兄弟！」王說：「你們去請他來。」便‧哈達出來見王，王就請他上車。
34 “Nitairudisha ile miji ambayo baba yangu aliiteka kutoka kwa baba yako. Unaweza kuweka maeneo yako ya soko katika Dameski, kama baba yangu alivyofanya huko Samaria.” Ahabu akasema, “Katika misingi ya mkataba, nitakuachilia huru.” Kwa hiyo akaweka mkataba naye, akamruhusu aende zake.
便‧哈達對王說：「我父從你父那裏所奪的城邑，我必歸還。你可以在大馬士革立街市，像我父在撒馬利亞所立的一樣。」亞哈說：「我照此立約，放你回去」，就與他立約，放他去了。
35 Kwa neno la Bwana, mmoja wa wana wa manabii akamwambia mwenzake, “Nipige kwa silaha yako,” lakini yule mtu akakataa.
有先知的一個門徒奉耶和華的命對他的同伴說：「你打我吧！」那人不肯打他。
36 Kwa hiyo yule nabii akasema, “Kwa sababu hukumtii Bwana, mara tu tutakapoachana utauawa na simba.” Na baada ya yule mtu kuondoka, simba akatokea na kumuua.
他就對那人說：「你既不聽從耶和華的話，你一離開我，必有獅子咬死你。」那人一離開他，果然遇見獅子，把他咬死了。
37 Nabii akamkuta mtu mwingine na kumwambia, “Nipige tafadhali.” Kisha yule mtu akampiga na kumjeruhi.
先知的門徒又遇見一個人，對他說：「你打我吧！」那人就打他，將他打傷。
38 Ndipo nabii akaenda na kusimama barabarani akimsubiri mfalme. Akajibadilisha kwa kushusha kitambaa cha kichwani mwake hadi kwenye macho.
他就去了，用頭巾蒙眼，改換面目，在路旁等候王。
39 Mfalme alipopita pale, yule nabii akamwita, “Mtumishi wako alikwenda vitani wakati vita vilipopamba moto, mtu mmoja akanijia na mateka akasema, ‘Mlinde mtu huyu. Kama akitoroka itakuwa uhai wako kwa uhai wake, ama vipande 3,000 vya fedha.’
王從那裏經過，他向王呼叫說：「僕人在陣上的時候，有人帶了一個人來，對我說：『你看守這人，若把他失了，你的性命必代替他的性命；不然，你必交出一他連得銀子來。』
40 Wakati mtumishi wako alipokuwa na shughuli nyingi hapa na pale, yule mtu akatoweka.” Mfalme wa Israeli akasema, “Hiyo ndiyo hukumu yako. Wewe umeitaja mwenyewe.”
僕人正在忙亂之間，那人就不見了。」以色列王對他說：「你自己定妥了，必照樣判斷你。」
41 Kisha yule nabii akajifunua macho yake haraka, na mfalme wa Israeli akamtambua kama mmoja wa manabii.
他急忙除掉蒙眼的頭巾，以色列王就認出他是一個先知。
42 Akamwambia mfalme, “Hivi ndivyo Bwana asemavyo: ‘Umemwacha huru mtu niliyekusudia afe. Kwa hiyo ni uhai wako kwa uhai wake, watu wako kwa watu wake.’”
他對王說：「耶和華如此說：『因你將我定要滅絕的人放去，你的命就必代替他的命，你的民也必代替他的民。』」
43 Kwa uchungu na hasira, mfalme wa Israeli akaenda kwenye jumba lake la kifalme huko Samaria.
於是以色列王悶悶不樂地回到撒馬利亞，進了他的宮。
