1 Wafalme 18
1 Baada ya muda mrefu, katika mwaka wa tatu, neno la Bwana likamjia Eliya kusema, “Nenda ukajionyeshe kwa Ahabu na mimi nitanyesha mvua juu ya nchi.”
过了许久，到第三年，耶和华的话临到以利亚说：“你去，使亚哈得见你；我要降雨在地上。”
2 Kwa hiyo Eliya akaenda kujionyesha kwa Ahabu. Wakati huu njaa ilikuwa kali sana katika Samaria,
以利亚就去，要使亚哈得见他。那时，撒马利亚有大饥荒；
3 naye Ahabu alikuwa amemwita Obadia ambaye alikuwa msimamizi wa jumba lake la kifalme. (Obadia alimcha Bwana sana.
亚哈将他的家宰俄巴底召了来。（俄巴底甚是敬畏耶和华，
4 Wakati Yezebeli alipokuwa akiwaua manabii wa Bwana, Obadia alikuwa amewachukua manabii mia moja na kuwaficha katika mapango mawili, hamsini kwenye kila moja na akawa akiwapa chakula na maji.)
耶洗别杀耶和华众先知的时候，俄巴底将一百个先知藏了，每五十人藏在一个洞里，拿饼和水供养他们。）
5 Ahabu alikuwa amemwambia Obadia, “Nenda katika nchi yote kwenye vijito vyote na mabonde. Huenda tunaweza kupata majani ya kuwalisha farasi na nyumbu wapate kuishi ili tusilazimike kuwaua hata mmoja wa wanyama wetu.”
亚哈对俄巴底说：“我们走遍这地，到一切水泉旁和一切溪边，或者找得着青草，可以救活骡马，免得绝了牲畜。”
6 Kwa hiyo wakagawanya nchi waliyokusudia kutafuta majani, Ahabu akaenda upande mmoja na Obadia upande mwingine.
于是二人分地游行，亚哈独走一路，俄巴底独走一路。
7 Wakati Obadia alipokuwa akitembea njiani, Eliya akakutana naye. Obadia akamtambua, akamsujudia hadi nchi na kusema, “Je, hivi kweli ni wewe, bwana wangu Eliya?”
俄巴底在路上恰与以利亚相遇，俄巴底认出他来，就俯伏在地，说：“你是我主以利亚不是？”
8 Eliya akamjibu, “Ndiyo, nenda ukamwambie bwana wako Ahabu, ‘Eliya yuko hapa.’”
回答说：“是。你去告诉你主人说，以利亚在这里。”
9 Obadia akamuuliza, “Ni kosa gani nimefanya, hata ukaamua kumkabidhi mtumishi wako mkononi mwa Ahabu ili aniue?
俄巴底说：“仆人有什么罪，你竟要将我交在亚哈手里，使他杀我呢？
10 Hakika kama Bwana Mungu wako aishivyo, hakuna taifa hata moja au ufalme ambapo bwana wangu hajamtuma mtu kukutafuta. Kila wakati taifa au ufalme walipodai kwamba haupo huko, aliwafanya waape kwamba hawakuweza kukupata.
我指着永生耶和华—你的 神起誓，无论哪一邦哪一国，我主都打发人去找你。若说你没有在那里，就必使那邦那国的人起誓说，实在是找不着你。
11 Lakini sasa unaniambia niende kwa bwana wangu na kusema, ‘Eliya yuko hapa.’
现在你说，要去告诉你主人说，以利亚在这里；
12 Sijui ni wapi Roho wa Bwana ataamua kukupeleka wakati nitakapokuacha. Kama nikienda kumwambia Ahabu na asikupate, ataniua. Hata hivyo mimi mtumishi wako nimemwabudu Bwana tangu ujana wangu.
恐怕我一离开你，耶和华的灵就提你到我所不知道的地方去。这样，我去告诉亚哈，他若找不着你，就必杀我；仆人却是自幼敬畏耶和华的。
13 Je, hukusikia, bwana wangu, nilifanya nini wakati Yezebeli alipokuwa akiua manabii wa Bwana? Niliwaficha manabii wa Bwana mia moja katika mapango mawili, hamsini katika kila moja, nami nikawapatia chakula na maji.
耶洗别杀耶和华众先知的时候，我将耶和华的一百个先知藏了，每五十人藏在一个洞里，拿饼和水供养他们，岂没有人将这事告诉我主吗？
14 Nawe sasa unaniambia niende kwa bwana wangu na kumwambia, ‘Eliya yuko hapa.’ Yeye ataniua!”
现在你说，要去告诉你主人说，以利亚在这里，他必杀我。”
15 Eliya akasema, “Kama Bwana Mwenye Nguvu Zote aishivyo, yeye ninayemtumikia, hakika nitajionyesha kwa Ahabu leo.”
以利亚说：“我指着所事奉永生的万军之耶和华起誓，我今日必使亚哈得见我。”
16 Basi Obadia akaenda kukutana na Ahabu na kumwambia, naye Ahabu akaenda kukutana na Eliya.
于是俄巴底去迎着亚哈，告诉他；亚哈就去迎着以利亚。
17 Ahabu alipomwona Eliya, akamwambia, “Je, ni wewe, mtaabishaji wa Israeli?”
亚哈见了以利亚，便说：“使以色列遭灾的就是你吗？”
18 Eliya akamjibu, “Mimi sijaitaabisha Israeli. Lakini wewe na jamaa ya baba yako ndio mnaofanya hivyo. Mmeziacha amri za Bwana na mkafuata Mabaali.
以利亚说：“使以色列遭灾的不是我，乃是你和你父家；因为你们离弃耶和华的诫命，去随从巴力。
19 Sasa waite watu kutoka Israeli yote tukutane nao juu ya Mlima Karmeli. Nawe uwalete hao manabii wa Baali mia nne na hamsini na hao manabii mia nne wa Ashera, walao chakula mezani mwa Yezebeli.”
现在你当差遣人，招聚以色列众人和事奉巴力的那四百五十个先知，并耶洗别所供养事奉亚舍拉的那四百个先知，使他们都上迦密山去见我。”
20 Ndipo Ahabu akatuma ujumbe katika Israeli yote na kuwakusanya manabii hao juu ya mlima Karmeli.
亚哈就差遣人招聚以色列众人和先知都上迦密山。
21 Eliya akasimama mbele ya watu na kusema, “Mtasitasita katika mawazo mawili hadi lini? Ikiwa Bwana ndiye Mungu, mfuateni yeye; lakini ikiwa Baali ni Mungu, basi mfuateni yeye.” Lakini watu hawakusema kitu.
以利亚前来对众民说：“你们心持两意要到几时呢？若耶和华是 神，就当顺从耶和华；若巴力是 神，就当顺从巴力。”众民一言不答。
22 Kisha Eliya akawaambia, “Ni mimi peke yangu nabii wa Bwana aliyebaki, lakini Baali ana manabii mia nne na hamsini.
以利亚对众民说：“作耶和华先知的只剩下我一个人；巴力的先知却有四百五十个人。
23 Leteni mafahali wawili. Wao na wajichagulie mmoja, wamkate vipande vipande na waweke juu ya kuni lakini wasiiwashie moto. Nitamwandaa huyo fahali mwingine na kumweka juu ya kuni lakini sitawasha moto.
当给我们两只牛犊，巴力的先知可以挑选一只，切成块子，放在柴上，不要点火；我也预备一只牛犊放在柴上，也不点火。
24 Kisha mliitie jina la mungu wenu, nami nitaliitia jina la Bwana Mungu yule ambaye atajibu kwa moto, huyo ndiye Mungu.” Kisha watu wote wakasema, “Hilo unalosema ni jema.”
你们求告你们神的名，我也求告耶和华的名。那降火显应的神，就是 神。”众民回答说：“这话甚好。”
25 Eliya akawaambia manabii wa Baali, “Chagueni mmoja kati ya hawa mafahali na mwe wa kwanza kumwandaa, kwa kuwa ninyi mko wengi sana. Liitieni jina la mungu wenu, lakini msiwashe moto.”
以利亚对巴力的先知说：“你们既是人多，当先挑选一只牛犊，预备好了，就求告你们神的名，却不要点火。”
26 Kwa hiyo wakamchukua yule fahali waliyepewa, nao wakamwandaa. Kisha wakaliitia jina la Baali kutoka asubuhi hadi adhuhuri, wakapiga kelele, “Ee Baali, utujibu!” Lakini hapakuwa na jibu; hakuna aliyejibu. Nao wakacheza kuizunguka madhabahu waliyoijenga.
他们将所得的牛犊预备好了，从早晨到午间，求告巴力的名说：“巴力啊，求你应允我们！”却没有声音，没有应允的。他们在所筑的坛四围踊跳。
27 Wakati wa adhuhuri, Eliya akaanza kuwadhihaki, akisema, “Pigeni kelele zaidi! Hakika yeye ni mungu! Labda amezama katika mawazo mazito, au ana shughuli nyingi, au amesafiri. Labda amelala usingizi mzito, naye ni lazima aamshwe.”
到了正午，以利亚嬉笑他们，说：“大声求告吧！因为他是神，他或默想，或走到一边，或行路，或睡觉，你们当叫醒他。”
28 Kwa hiyo wakapiga kelele zaidi na kama ilivyokuwa desturi yao wakajichanja wenyewe kwa visu na vyembe, mpaka damu ikachuruzika.
他们大声求告，按着他们的规矩，用刀枪自割、自刺，直到身体流血。
29 Adhuhuri ikapita, nao wakaendelea na utabiri wao wa kiwazimu mpaka wakati wa dhabihu ya jioni. Lakini hapakuwa na jibu, hakuna aliyejibu, hakuna aliyeangalia.
从午后直到献晚祭的时候，他们狂呼乱叫，却没有声音，没有应允的，也没有理会的。
30 Kisha Eliya akawaambia watu wote, “Sogeeni karibu nami.” Watu wote wakamkaribia, naye akakarabati madhabahu ya Bwana, ambayo ilikuwa imevunjwa.
以利亚对众民说：“你们到我这里来。”众民就到他那里。他便重修已经毁坏耶和华的坛。
31 Eliya akachukua mawe kumi na mawili, moja kwa ajili ya kila kabila la wana wa Yakobo, ambaye neno la Bwana lilimjia, likisema, “Jina lako litakuwa Israeli.”
以利亚照雅各子孙支派的数目，取了十二块石头（耶和华的话曾临到雅各说：“你的名要叫以色列”），
32 Kwa mawe hayo, akajenga madhabahu katika jina la Bwana, na akachimba handaki kuizunguka, ukubwa wa kutosha vipimo viwili vya mbegu.
用这些石头为耶和华的名筑一座坛，在坛的四围挖沟，可容谷种二细亚，
33 Akapanga kuni, akamkata yule fahali vipande vipande na kuvipanga juu ya kuni. Kisha akawaambia, “Jazeni mapipa manne maji na kuyamwaga juu ya sadaka ya kuteketezwa na juu ya kuni.”
又在坛上摆好了柴，把牛犊切成块子放在柴上，对众人说：“你们用四个桶盛满水，倒在燔祭和柴上”；
34 Akawaambia, “Fanyeni hivyo tena.” Nao wakafanya hivyo tena. Akaagiza, “Fanyeni kwa mara ya tatu.” Nao wakafanya hivyo kwa mara ya tatu.
又说：“倒第二次。”他们就倒第二次；又说：“倒第三次。”他们就倒第三次。
35 Maji yakatiririka kuizunguka madhabahu na hata kujaza lile handaki.
水流在坛的四围，沟里也满了水。
36 Wakati wa kutoa dhabihu ya jioni, nabii Eliya akasogea mbele na kuomba, akisema: “Ee Bwana, Mungu wa Abrahamu, na Isaki na Israeli, ijulikane leo kwamba wewe ndiye Mungu katika Israeli na ya kwamba mimi ni mtumishi wako na nimefanya mambo haya yote kwa neno lako.
到了献晚祭的时候，先知以利亚近前来，说：“亚伯拉罕、以撒、以色列的 神，耶和华啊，求你今日使人知道你是以色列的 神，也知道我是你的仆人，又是奉你的命行这一切事。
37 Unijibu mimi, Ee Bwana, nijibu mimi, ili watu hawa wajue kwamba wewe, Ee Bwana, ndiwe Mungu, na kwamba unaigeuza mioyo yao ikurudie tena.”
耶和华啊，求你应允我，应允我！使这民知道你—耶和华是 神，又知道是你叫这民的心回转。”
38 Kisha moto wa Bwana ukashuka na kuiteketeza ile dhabihu, zile kuni, yale mawe, ule udongo, na pia kuramba yale maji yaliyokuwa ndani ya handaki.
于是，耶和华降下火来，烧尽燔祭、木柴、石头、尘土，又烧干沟里的水。
39 Wakati watu wote walipoona hili, wakaanguka kifudifudi na kulia, “Bwana: yeye ndiye Mungu! Bwana: yeye ndiye Mungu!”
众民看见了，就俯伏在地，说：“耶和华是 神！耶和华是 神！”
40 Kisha Eliya akawaamuru, “Wakamateni hao manabii wa Baali. Msimwache hata mmoja atoroke!” Wakawakamata, naye Eliya akawaleta mpaka Bonde la Kishoni na kuwachinja huko.
以利亚对他们说：“拿住巴力的先知，不容一人逃脱！”众人就拿住他们。以利亚带他们到基顺河边，在那里杀了他们。
41 Eliya akamwambia Ahabu, “Nenda, ukale na kunywa, kwa kuwa kuna sauti ya mvua kubwa.”
以利亚对亚哈说：“你现在可以上去吃喝，因为有多雨的响声了。”
42 Hivyo Ahabu akaondoka ili kula na kunywa. Lakini Eliya akapanda kileleni mwa Karmeli, akasujudu na akaweka kichwa chake katikati ya magoti yake.
亚哈就上去吃喝。以利亚上了迦密山顶，屈身在地，将脸伏在两膝之中；
43 Akamwambia mtumishi wake, “Nenda ukatazame kuelekea bahari.” Akaenda na kutazama. Akasema, “Hakuna kitu chochote huko.” Mara saba Eliya akasema, “Nenda tena.”
对仆人说：“你上去，向海观看。”仆人就上去观看，说：“没有什么。”他说：“你再去观看。”如此七次。
44 Mara ya saba, mtumishi akaleta taarifa, “Wingu dogo kama mkono wa mwanadamu linainuka kutoka baharini.” Hivyo Eliya akasema, “Nenda ukamwambie Ahabu, ‘Tandika gari lako na ushuke kabla mvua haijakuzuia.’”
第七次仆人说：“我看见有一小片云从海里上来，不过如人手那样大。”以利亚说：“你上去告诉亚哈，当套车下去，免得被雨阻挡。”
45 Wakati ule ule anga likawa jeusi kwa mawingu, upepo ukainuka na mvua kubwa ikanyesha, naye Ahabu akaenda zake Yezreeli.
霎时间，天因风云黑暗，降下大雨。亚哈就坐车往耶斯列去了。
46 Nguvu za Bwana zikamjia Eliya, naye akajikaza viuno, akakimbia mbele ya Ahabu njia yote hadi maingilio ya Yezreeli.
耶和华的灵降在以利亚身上，他就束上腰，奔在亚哈前头，直到耶斯列的城门。
