Proverbios 6
1 Hijo mío, si te has hecho responsable de tu prójimo, o has dado tu palabra por otro,
Mia filo! se vi garantiis por via proksimulo Kaj donis vian manon por aliulo,
2 Eres tomado como en una red por las palabras de tu boca, las palabras de tus labios te han vencido.
Tiam vi enretiĝis per la vortoj de via buŝo, Kaptiĝis per la vortoj de via buŝo.
3 Haz esto, hijo mío, y libérate, porque has venido al poder de tu prójimo; dirígete inmediatamente a tu vecino y pídele que lo libere de tu deuda.
Tiam, mia filo, agu tiel kaj saviĝu, Ĉar vi falis en la mano de via proksimulo: Iru, vigliĝu, kaj petegu vian proksimulon;
4 No duermas tus ojos ni descansen tus párpados;
Ne lasu viajn okulojn dormi Kaj viajn palpebrojn dormeti;
5 Libérate, como las gacelas de la mano del arquero, y el pájaro del que le pone una red.
Savu vin, kiel gazelo, el la mano, Kaj kiel birdo el la mano de la birdokaptisto.
6 Ve a la hormiga, holgazan; piensa en sus caminos y sé sabio:
Iru al la formiko, vi maldiligentulo; Rigardu ĝian agadon, kaj saĝiĝu.
7 No tener jefe, supervisor ni gobernante,
Kvankam ĝi ne havas estron, Nek kontrolanton, nek reganton,
8 Ellas obtienes su carne en el verano, almacenando comida en el momento de cortar el grano.
Ĝi pretigas en la somero sian panon, Ĝi kolektas dum la rikolto sian manĝon.
9 ¿Cuánto tiempo estarás durmiendo, oh enemigo del trabajo? ¿Cuándo te levantarás de tu sueño?
Ĝis kiam, maldiligentulo, vi kuŝos? Kiam vi leviĝos de via dormo?
10 Un poco de sueño, un poco de descanso, un poco de plegar de las manos en el sueño:
Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kuŝado;
11 Entonces la pérdida vendrá sobre ti como un forajido, y tu necesidad como un hombre armado.
Kaj venos via malriĉeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.
12 Un hombre que no sirve para nada es un malhechor; él sigue su camino causando problemas con palabras falsas;
Homo sentaŭga, homo malbonfarema, Iras kun buŝo malica,
13 Haciendo señales con sus ojos, frotándose con los pies, y dando noticias con sus dedos;
Donas signojn per la okuloj, aludas per siaj piedoj, Komprenigas per siaj fingroj;
14 Su mente siempre está diseñando el mal: provoca actos violentos.
Perverseco estas en lia koro, li intencas malbonon; En ĉiu tempo li semas malpacon.
15 Por esta causa, su caída será repentina; rápidamente él será quebrado, y no habrá ayuda para él.
Tial subite venos lia pereo; Li estos rompita subite, kaj neniu lin sanigos.
16 Seis cosas son odiadas por el Señor; siete cosas le repugnan:
Jen estas ses aferoj, kiujn la Eternulo malamas, Kaj sep, kiujn Li abomenegas.
17 Ojos de soberbia, lengua falsa, manos que quitan la vida sin causa;
Arogantaj okuloj, mensogema lango, Kaj manoj, kiuj verŝas senkulpan sangon,
18 Un corazón lleno de malos designios, pies que corren rápidamente después del pecado;
Koro, kiu preparas malbonfarajn intencojn, Piedoj, kiuj rapidas kuri al malbono,
19 Un testigo falso, exhalando palabras falsas, y uno que desata actos violentos entre hermanos.
Falsa atestanto, kiu elspiras mensogojn; Kaj tiu, kiu semas malpacon inter fratoj.
20 Hijo mío, guarda el gobierno de tu padre, y ten en memoria las enseñanzas de tu madre:
Konservu, mia filo, la ordonon de via patro, Kaj ne forĵetu la instruon de via patrino.
21 Haz que estén siempre guardadas en tu corazón, y tenlas colgando alrededor de tu cuello.
Ligu ilin por ĉiam al via koro, Volvu ilin sur vian kolon.
22 En tu caminar, serán tu guía; cuando duermas, te cuidarán; cuando estés despierto, hablarán contigo.
Kiam vi iros, ili gvidos vin; Kiam vi kuŝiĝos, ili vin gardos; Kaj kiam vi vekiĝos, ili parolos kun vi.
23 Porque su regla es una luz, y su enseñanza una luz resplandeciente; y las palabras de entrenamiento son la forma de vida.
Ĉar moralordono estas lumingo, kaj instruo estas lumo, Kaj edifaj predikoj estas vojo de vivo,
24 Te mantendrán lejos de la mujer malvada, de la lengua seductora de la mujer adúltera.
Por gardi vin kontraŭ malbona virino, Kontraŭ glata lango de fremdulino.
25 No dejes que el deseo de tu corazón vaya tras su hermoso cuerpo; no dejes que sus ojos te tomen prisionero.
Ne deziregu en via koro ŝian belecon, Kaj ne kaptiĝu per ŝiaj palpebroj.
26 Porque una mujer prostituta está buscando dinero, pero la adúltera busca destruir el alma del hombre.
Ĉar la kosto de publikulino estas nur unu pano; Sed fremda edzino forkaptas la grandvaloran animon.
27 ¿Puede un hombre prender fuego a su pecho sin quemar su ropa?
Ĉu iu povas teni fajron en sia sino tiel, Ke liaj vestoj ne brulu?
28 ¿O puede uno caminar por carbones encendidos, y sus pies no se quemarán?
Ĉu iu povas marŝi sur ardantaj karboj, Ne bruligante siajn piedojn?
29 Así es con el que entra a la mujer de su prójimo; el que tiene algo que ver con ella no quedará libre del castigo.
Tiel ankaŭ estas kun tiu, kiu venas al la edzino de sia proksimulo; Neniu, kiu ŝin ektuŝas, restas sen puno.
30 Los hombres no tienen una opinión baja de un ladrón que toma comida cuando la necesita:
Oni ne faras grandan honton al ŝtelanto, Se li ŝtelas por sin satigi, kiam li malsatas;
31 Pero si lo toman en el acto, tendrá que devolver siete veces más, renunciando a todas sus propiedades que están en su poder en su casa.
Kaj kiam oni lin kaptas, li pagas sepoble; La tutan havon de sia domo li fordonas.
32 El que toma la mujer de otro, no tiene ningún sentido; el que lo hace es la causa de la destrucción de su alma.
Sed kiu adultas kun virino, tiu estas sensaĝa; Tiu, kiu faras tion, pereigas sian animon;
33 Las heridas serán suyas y la pérdida de honor, y su vergüenza no se borrará.
Batojn kaj malhonoron li ricevas, Kaj lia honto ne elviŝiĝas;
34 Porque amarga es la ira de un marido enojado; en el día del castigo no tendrá misericordia.
Ĉar furiozas la ĵaluzo de la edzo; Kaj li ne indulgas en la tempo de la venĝo.
35 Él no tomará ningún pago; y él no hará las paces contigo a pesar de que tus ofrendas de dinero se incrementan.
Li rigardas nenian kompenson, Kaj li ne akceptas, se vi volas eĉ multe donaci.
