Proverbios 30

1 Las palabras de Agur, el hijo de Jaqué, de Massa. La profecía que dijo a Itiel, a Itiel, y a Ucal de la siguiente manera:

Lời của A-gu-ra, con trai Gia-kê, nói với Y-thi-ên và U-can:

2 Porque soy más como una bestia que como hombre, no tengo el poder de razonar como un hombre:

Tôi là người ngu dốt nhất, và cũng không hiểu biết như người thường.

3 No tengo sabiduría para aprender, para que pueda tener el conocimiento del Santo.

Tôi chưa được học sự khôn ngoan, cũng không có sự hiểu biết về Đấng Thánh.

4 ¿Quién subió al cielo y bajó? ¿Quién tomó los vientos en sus manos? encerrando las aguas en su túnica? ¿por quién se han arreglado todos los confines de la tierra? ¿Cuál es su nombre? y cuál es el nombre de su hijo, si puedes decirlo?

Ai đã lên trời, rồi xuống đất? Ai đã góp gió trong tay, bọc biển trong áo, tạo nên vũ trụ? Đấng ấy là Ai? Và Con Trai Ngài tên gì? Xin nói giúp tôi, nếu ngươi biết!

5 Toda palabra de Dios es probada: es coraza para los que ponen su fe en él.

Mọi lời của Đức Chúa Trời đều tinh luyện; Ngài là tấm khiên bảo vệ người nương cậy Ngài.

6 No hagas ninguna adición a sus palabras, o dejará en claro tu error, y serás visto como falso.

Đừng thêm gì vào lời của Ngài, kẻo Ngài bắt tội, vì người thêm thắt là người nói dối.

7 Te pedí dos cosas; no los guardes de mí antes de mi muerte:

Đức Chúa Trời ôi, trước khi con chết, xin cho con hai điều:

8 Aparta de mí todas las cosas falsas y necias: no me des grandes riquezas ni me dejes en necesidad, sino dame solo comida suficiente:

Giúp con khỏi dối trá, giả hình. Đừng để con nghèo khổ, cũng đừng cho con giàu có. Xin cho con lương thực vừa đủ cần dùng.

9 Por temor a que si estoy lleno, Pueda ser falso contigo y decir: ¿Quién es el Señor? o si soy pobre, puedo convertirme en un ladrón, usando el nombre de mi Dios erróneamente.

Nếu giàu có dư dật, con sẽ khước từ Chúa và hỏi: “Chúa Hằng Hữu là ai?” Nếu nghèo khổ, con sẽ trộm cắp, làm ô nhơ Danh Đức Chúa Trời.

10 No digas mal de un siervo a su amo, o él te maldecirá, y tendrás problemas.

Chớ vu khống người đầy tớ với chủ, người sẽ nguyền rủa con vì lỗi con tạo lấy.

11 Hay una generación que maldice a su padre y no le da una bendición a su madre.

Có người rủa cha, và không chúc phước cho mẹ.

12 Hay una generación que parece estar libre del pecado, pero no son lavados de sus caminos inmundos.

Có người tự thấy mình trong trắng, nhưng chưa được rửa sạch ô uế.

13 Hay una generación, ¡oh cuán llenos de orgullo son sus ojos! ¡Oh, cómo se levantan sus cejas!

Có người đôi mắt kiêu căng, với cái nhìn khinh người.

14 Hay una generación cuyos dientes son como espadas, sus dientes fuertes como cuchillos, para la destrucción de los pobres de la tierra y de los necesitados de entre los hombres.

Có người răng sắc như gươm, hàm răng như dao cạo. Họ nhai ngấu nghiến người nghèo, ăn nuốt người thiếu thốn.

15 El espíritu nocturno tiene dos hijas, dame, dame. Hay tres cosas que nunca están llenas, incluso cuatro que nunca dicen: Suficiente:

Con đỉa có hai miệng hút, chúng kêu gào “Hãy cho, Hãy cho!” Có ba vật chẳng hề thỏa mãn, và bốn loài không biết nói “Đủ rồi!”

16 El inframundo, y la mujer sin hijo; la tierra que nunca tiene suficiente agua, y el fuego que nunca dice: Suficiente. (Sheol h7585)

Âm phủ, lòng dạ son sẻ, đất không bao giờ đủ nước, và ngọn lửa hừng. (Sheol h7585)

17 El ojo que se burla de un padre, y no ve valor en una madre cuando sea vieja, será desarraigado por los cuervos del valle, y será alimento para las águilas jóvenes.

Mắt của người chế nhạo cha, khinh bỉ mẹ, sẽ bị quạ móc đi và phụng hoàng nuốt sống.

18 Hay tres cosas, cuya maravilla me supera, incluso cuatro cosas fuera de mi conocimiento:

Có ba điều quá lạ lùng— không, bốn việc dị kỳ tôi không hiểu thấu:

19 El camino de un águila en el aire; el camino de una serpiente sobre una roca; el camino de un barco en el corazón del mar; y el camino de un hombre con una niña.

Đường đại bàng bay trên không, lối rắn bò trên đá, đường tàu chạy trên biển, và đường tình ái giữa nam nữ.

20 Este es el camino de una esposa infiel; toma comida y, limpiándose la boca, dice: no he hecho nada malo.

Còn thêm một điều nữa: Người đàn bà ngoại tình, phạm tội xong, chùi miệng nói: “Tôi có làm gì đâu.”

21 Por tres cosas se mueve la tierra, y hay cuatro que no soportará:

Có ba điều làm đất rung chuyển— không, bốn việc khiến đất không chịu nổi:

22 Un siervo cuando se convierte en rey; un hombre sin sentido cuando aumenta su riqueza;

Người nô lệ làm vua, người ngu xuẩn no đầy, thịnh vượng,

23 Una mujer odiada cuando está casada; y una sirvienta que toma el lugar de la esposa de su amo.

người đàn bà ghen ghét lấy được chồng, đứa tớ gái lên làm bà chủ.

24 Hay cuatro cosas que son poco en la tierra, pero son muy sabias:

Có bốn loài vật tuy nhỏ bé nhưng lại khôn ngoan lạ đời:

25 Las hormigas son un pueblo no fuerte, pero se ponen por una tienda de alimentos en el verano;

Con kiến là loài yếu ớt, dự trữ thực phẩm suốt mùa hạ.

26 Los conejos son solo un pueblo débil, pero hacen sus casas en las rocas;

Con chồn ít năng lực, nhưng lại biết ẩn mình trong hốc đá.

27 Las langostas no tienen rey, pero todas salen en bandas;

Con châu chấu tuy không có vua, nhưng chúng bay thành đội ngũ.

28 Puedes tomar la lagartija en tus manos, pero está en las casas de los reyes.

Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, lại ở trong cung vua.

29 Hay tres cosas cuyos pasos son buenos de ver, incluso cuatro cuyas salidas son justas:

Có ba dã thú dáng đi hùng dũng đẹp đẽ— không, bốn loài có nước bước oai phong lẫm liệt:

30 El león, que es más fuerte entre las bestias, no se aparta de su camino por nada;

Con sư tử, chúa sơn lâm, chẳng lùi bước trước loài nào cả,

31 El caballo de guerra, y el macho cabrío, y el rey cuando su ejército está con él.

con công, con dê đực, và vị vua khi đi duyệt binh.

32 Si has hecho necedades al levantarte, o si has tenido malos designios, pon tu mano sobre tu boca.

Nếu con vì ngu dại mà tự kiêu hoặc mưu đồ việc ác, phải biết xấu hổ, lấy tay che miệng lại.

33 La agitación de la leche hace la mantequilla, y la torcedura de la nariz hace que venga la sangre, por lo que forzar la ira es causa de pelea.

Đánh sữa ra bơ và đấm mũi gây chảy máu, cũng vậy, chọc giận sinh cãi nhau.