Proverbios 3

1 Hijo mío, guarda mis enseñanzas en tu memoria y mis reglas en tu corazón:

Aking anak, huwag kalimutan ang aking mga utos, at isapuso ang aking mga katuruan,

2 porque te darán más días, años de vida y paz.

dahil ang haba ng mga araw at mga taon ng buhay at kapayapaan ang idadagdag ng mga ito sa iyo.

3 No se aparten de ti la misericordia y la buena fe; déjalos colgados del cuello, grabados en tu corazón;

Huwag hayaang lisanin ka ng pagiging tapat sa tipan at pagiging katiwa-tiwala, itali ito ng magkasama sa iyong leeg, isulat ito sa kaloob-looban ng iyong puso.

4 Entonces tendrás gracia y un buen nombre a los ojos de Dios y de los hombres.

Pagkatapos ikaw ay makakahanap ng pabor at mabuting reputasyon sa paningin ng Diyos at ng tao.

5 Pon toda tu esperanza en Dios, y no te apoyes en tu propia inteligencia.

Magtiwala kay Yahweh ng buong puso at huwag umasa sa sarili mong pang-unawa;

6 En todos tus caminos escúchalo, y él enderezará tus pasos.

sa lahat ng iyong ginagawa ay kilalanin siya at gagawin niyang matuwid ang iyong mga landas.

7 No valores demasiado tu sabiduría; deja que el temor de Jehová esté delante de ti, y guárdate del mal.

Huwag maging marunong sa iyong sariling mga mata; matakot kay Yahweh at talikuran ang kasamaan.

8 Esto dará fortaleza a tu carne y vida nueva a tus huesos.

Ito ay kagalingan sa iyong laman at inuming makapagpanibagong sigla para sa iyong katawan.

9 Honra a Jehová con tus riquezas, y con las primicias de todos tus frutos;

Parangalan si Yahweh ng iyong kayamanan at ng mga unang bunga ng lahat ng iyong ani,

10 así tus graneros estarán llenos de grano, y tus depósitos rebosarán de vino nuevo.

at ang iyong mga kamalig ay mapupuno at ang iyong mga bariles ay aapaw, puno ng bagong alak.

11 Hijo mío, no endurezcas tu corazón contra las enseñanzas del Señor; no te enojes con su entrenamiento:

Aking anak, huwag hamakin ang disiplina ni Yahweh at huwag mapoot sa kaniyang pagsaway,

12 Porque a los que le son amados, el Señor corrige, como él padre corrige al hijo que le agrada.

dahil dinidisiplina ni Yahweh ang kaniyang mga minamahal, katulad ng pakikitungo ng ama sa kaniyang anak na nakalulugod sa kaniya.

13 Feliz es el hombre que hace el descubrimiento de la sabiduría, y el que obtiene el conocimiento.

Siya na nakasusumpong ng karunungan ay masaya, siya din ay nakakuha ng kaunawaan.

14 Para comerciar en ella es mejor que comerciar en plata, y su ganancia mayor que oro brillante.

Ang matatamo ninyo sa karunungan ay mas mabuti kaysa sa maibibigay ng pilak at ang pakinabang ay mas mabuti kaysa sa ginto.

15 Ella es más valiosa que las joyas, y nada de lo que puedas desear es justo en comparación con ella.

Ang karunungan ay mas mahalaga kaysa sa mga hiyas at wala sa mga ninanais mo ang maikukumpara sa kaniya.

16 Larga vida está en su mano derecha, y en su izquierda están la riqueza y el honor.

Mayroon siyang haba ng mga araw sa kaniyang kanang kamay; sa kaniyang kaliwang kamay ay mga kayamanan at karangalan.

17 Sus caminos son caminos de deleite, y todos sus caminos son paz.

Ang kaniyang mga daan ay mga daan ng kabaitan at lahat ng kaniyang mga landas ay kapayapaan.

18 Ella es un árbol de la vida para todos los que la toman en sus manos, y feliz es cada uno que la guarda.

Siya ay isang puno ng buhay sa mga humahawak dito, ang mga kumakapit dito ay masasaya.

19 El Señor con sabiduría puso en posición las bases de la tierra; con inteligencia puso los cielos en su lugar.

Sa pamamagitan ng karunungan itinatag ni Yahweh ang mundo, sa pamamagitan ng pang-unawa itinayo niya ang kalangitan.

20 Según su conocimiento, el abismo se separó y el rocío cayó desde los cielos.

Sa pamamagitan ng kaniyang kaalaman, ang mga kailaliman ay bumukas at ibinagsak ng mga ulap ang kanilang hamog.

21 Hijo mío, mantén el buen sentido, y no dejes que los sabios propósitos se aparten de tus ojos.

Aking anak, panatilihin ang mahusay na pagpapasya at talas ng pag-iisip, at huwag mawala ang paningin sa mga ito.

22 Entonces serán vida para tu alma, y ​​gracia para tu cuello.

Ang mga ito ay buhay sa iyong kaluluwa at isang palamuti ng pabor para isuot sa iyong leeg.

23 Entonces irás seguro en tu camino, y tus pies no tendrán ningún motivo para resbalar.

Pagkatapos ikaw ay lalakad sa iyong daan sa kaligtasan at ang iyong paa ay hindi madarapa;

24 Cuando descanses no tendrás miedo, y en tu cama el sueño será dulce para ti.

kapag ikaw ay humiga, hindi ka matatakot; kapag ikaw ay humiga, ang iyong tulog ay magiging mahimbing.

25 No temas al peligro repentino, ni a la tempestad que vendrá sobre los malhechores:

Huwag matakot sa biglaang pagkakilabot o pagkawasak na idinulot ng mga masasama, kapag dumating ang mga ito,

26 Porque Jehová será tu esperanza, y guardará tu pie de ser tomado en la red.

dahil si Yahweh ay nasa iyong tabi at iingatan ang iyong paa na huwag mahuli sa bitag.

27 No te niegues a hacer el bien a aquellos que tienen derecho a ello, cuando esté en el poder de tu mano hacerlo.

Huwag ipagkait ang mabuti sa mga karapat-dapat dito, kapag nasa iyong kapangyarihan upang kumilos.

28 No digas a tu prójimo: vete, y ven, y mañana yo daré; cuando lo tienes por ti en ese momento.

Huwag sabihin sa iyong kapwa, “pumunta ka, at bumalik muli at bukas ibibigay ko ito,” kapag ang pera ay nasa iyo.

29 No hagas malos designios contra tu prójimo, porque él esté contigo sin temor.

Huwag gumawa ng plano para makasakit ng iyong kapwa— siya na nakatira sa malapit at nagtitiwala sa iyo.

30 No tomes una causa contra la ley contra un hombre por nada, si él no te ha hecho nada malo.

Huwag makipagtalo sa isang tao ng walang dahilan, kapag wala siyang ginawa para saktan ka.

31 No tengas envidia del hombre violento, o tomes cualquiera de sus caminos como ejemplo.

Huwag kainggitan ang isang marahas na tao o piliin ang kahit na ano sa kaniyang mga paraan.

32 Porque el hombre injusto es odiado por el Señor, pero Él es amigo de los rectos.

Dahil ang sinungaling na tao ay kasuklam-suklam kay Yahweh, nguniit dinadala niya ang matuwid na tao sa kaniyang pagtitiwala.

33 La maldición del Señor está sobre la casa del malhechor, pero su bendición está sobre la morada de los rectos.

Ang sumpa ni Yahweh ay nasa tahanan ng masasamang tao, ngunit pinagpapala niya ang tahanan ng mga matuwid.

34 Él se burlará de los burlones, pero él da gracia a los gentiles.

Kinukutya niya ang mga nangungutya, ngunit ibinibigay niya ang kaniyang pabor sa mga taong may mababang loob.

35 Los sabios tendrán gloria por su herencia, pero la vergüenza será la recompensa de los necios.

Ang mga marurunong na tao ay nagmamana nang karangalan, ngunit ang mga hangal ay iaangat sa kanilang kahihiyan.